Ιδέες για αναπλάσεις

Κατέβηκα στο κέντρο της Αθήνας μετά από καιρό. Ο κόσμος είναι αραιός. Πάντα ήταν λιγότερη η κίνηση μέχρι τη μέρα που ανοίγουν τα σχολεία. Λες κι ο μισός πληθυσμός είναι μαθητές, και μάλιστα στο κέντρο. Ένα μυστήριο.

Αλλά τώρα ο κόσμος έχει αραιώσει γενικότερα. Δεν υπάρχει χρήμα για βενζίνη, δεν κυκλοφορείς εύκολα με αυτοκίνητο. Δεν κυκλοφορείς γενικώς. Πολλοί μετανάστες φεύγουν, μερικοί ντόπιοι μεταναστεύουν, ερημώνουν οι γειτονιές.

Πέρασα από την Πανεπιστημίου, επειδή διάβασα ότι άρχισαν οι αναπλάσεις. Όντως τα κτίρια φασκιώθηκαν. Δεν ξέρω τι άλλο θα κάνουν και τι δεν θα κάνουν. Τα σχέδια για πεζοδρόμηση μου φαίνονταν από τρελά έως σαδιστικά. Δεν θα περνάει λέει ούτε το τρόλει, θα πρέπει να αλλάζεις τρία οχήματα για να πας από την Κυψέλη στο Παγκράτι; Σχέδια που έφτιαξαν άνθρωποι οι οποίοι ποτέ τους δεν περπάτησαν στην Αθήνα.

Κάτω από τις νεραντζιές της πρόσοψης, τα μόνα δέντρα στο χώρο, καθόταν ένας άνθρωπος στη σκιά. Τη μοναδική σκιά. Μεγάλος άνθρωπος, όχι κανας νέος. Για να αποφασίσει να καθίσει χάμω ένας μεγάλος άνθρωπος, πρέπει να είναι ξεθεωμένος. Δεν είναι καθόλου απλό να καθίσεις κι ύστερα να σηκωθείς. Αλλά παγκάκι δεν υπάρχει στη σκιά, και το θέμα σκιά είναι ζωτικό. Κάποιοι άλλοι στέκονταν όρθιοι, με μπουκαλάκια νερό στο χέρι, ιδρωμένοι, ξαναμμένοι. Τόσα σχέδια και προτάσεις, τόσες δωρεές και προοπτικές, ένα παγκάκι για τους ανθρώπους που περιμένουν λεωφορείο μέσα στο λιοπύρι δεν έχουν ποτέ σκεφτεί να βάλουν.

Μόνο σε φωτογραφίες τον βλέπουν το χώρο που αναπλάθουν οι αρχιτέκτονες; Φωτογραφίες και τοπογραφικά, όπου απομονώνεται η ένδοξη Τριλογία; Έχει κι άπλα γύρω της, φαντάζονται ότι κι οι άλλοι δρόμοι είναι έτσι; Μάλλον γι αυτό δεν ασχολούνται ποτέ με κάτι πιο μικρό και λιγότερο ένδοξο.

Ας πούμε, λίγο παραπάνω, το σαφώς λιγότερο ένδοξο Χημείο, αναπλασμένο και φραγμένο από καιρό, προφανώς για να μην το ρημάξουν έτσι και ξεφραχτεί, πράγμα που όλοι ξέρουμε με βεβαιότητα ότι θα γίνει, έχει μπροστά πεζοδρόμιο μισό μέτρο όπου χωράς να περάσεις με το πλάι. Απέναντι υπάρχει ένα παλιό οικοδομικό τετράγωνο με εξίσου στενό πεζοδρόμιο. Αυτό το κομμάτι της πόλης στη Σόλωνος ουδείς ουδεπώποτε φιλοδόξησε να αναπλάσει.

Πέρασα το πεζοδρόμιο από την απέναντι μεριά του Χημείου. Το μισό είναι με στοά, δηλαδή χτισμένο μετά τον ΓΟΚ εκείνο που έβαζε υποχρεωτική τη στοά στο κτίριο για να δώσει ορόφους. Αυτή η ρύθμιση θεωρώ ότι ήταν η μεγαλύτερη και μοναδική επανάσταση στην υπόθεση της αθηναϊκής πολεοδομίας. Μια ήσυχη επανάσταση που εξοικονόμησε δημόσιο χώρο και βεβαίως πολεμήθηκε λυσσαλέα, όπως όλες οι επαναστάσεις. Στοά λοιπόν το μισό τετράγωνο, η οποία σταματά απότομα σε τοίχο. Ακολουθεί άλλο μισό τετράγωνο με πεζοδρόμιο μισού μέτρου, που πρέπει να το περνάς περπατώντας με το πλάι, όπως και το απέναντι.

Λοιπόν για μένα το πιο μεγαλειώδες, φιλόδοξο, σχεδόν ουτοπικό και πάντως ρηξικέλευθο, θαρραλέο και ρομαντικό σχέδιο θα ήταν να πιάσουν αυτό το μισό τετράγωνο και να του φαρδύνουν το πεζοδρόμιο. Υπάρχουν εκεί τρία μαγαζιά, το να τα αγοράσουν θα κόστιζε στο Ίδρυμα Ωνάση, ας πούμε, που χρηματοδοτεί τις μελέτες για την Πανεπιστημίου λιγότερο από όσο μια ακριβή υπογραφή. Υπάρχει και ένα παλιό παρατημένο κτίριο, το οποίο μπορεί να εμπνεύσει μια μελέτη για το πώς περνάς ένα πεζοδρόμιο μέσα από ένα παλιό παρατημένο, ενίοτε και διατηρητέο κτίριο.

Θα έχετε προσέξει ότι η Αθήνα είναι γεμάτη τέτοια. Οι πρόγονοι μας χτίζανε σύρριζα στο δρόμο, ήταν χειρότεροι από μας. Το πεζοδρόμιο το θεωρούσαν ακατανόητη πολυτέλεια.

Και καλά τα περιποιημένα νεοκλασσικά, λες ας κατέβω να κινδυνέψει λίγο η ζωή μου στο δρόμο μέσα στ’ αυτοκίνητα, τουλάχιστον βλέπω κάτι ωραίο. Αλλά τα ερείπια να μην τολμάμε να τα αγγίξουμε μέχρι να μας πέσουν στο κεφάλι, κρίμα δεν είναι;

Νομίζω θα ήταν πολύ πρωτότυπο και άκρως ευεργετικό να σκέφτονταν κάτι τέτοιο οι υποψήφιοι ευεργέτες και να άλλαζαν τη συζήτηση από τα ένδοξα κέντρα προς τα άδοξα τετράγωνα της καθημερινότητάς μας.