Ως γνωστόν, ο αρχαίος συγγραφέαςΛουκιανός ο Σαμοσατεύς έγραψε τη σατιρικότατη «Δίκη συμφώνων» , μιμούμενος πλήρως τη δομή ένός δικανικού λόγους του καιρού του. Ως γνωστόν, επίσης, στα χρόνια της κατοχής έγινε (πραγματικά αυτή τη φορά και σε πολλά επίπεδα) η περίφημη «Δίκη των τόνων» κατά του καθηγητή Κακριδή, που τόλμησε, σε επιστημονικό - διδακτικό του σύγγραμμα στη Φιλοσοφική της Αθήνας, να καταργήσει το πολυτονικό. Αλλά τώρα, στις μέρες μας, φαίνεται ότι πάμε για νέα δίκη: μετά τα σύμφωνα και τους τόνους, πάμε για «δίκη φωνηέντων».
Συνοπτικά: μια δασκάλα της Ραφήνας, η κ. Χρυσού, καταγγέλλει τη νέα Γραμματική του Δημοτικού, ότι περιορίζει τα φωνήεντα από 7 (α, ε, η, ι, ο, υ, ω) σε 5 (α, ε, ι, ο, ου), καταργεί «διφθόγγους» και «διπλά» γράμματα. Στη συνέχεια κινδυνολογεί ότι συρρικνώνεται η ελληνική γλώσσα. Εθνικιστικά, θρησκευτικά και ακροδεξιά μπλογκ αναπαράγουν τις φοβίες της. Από κοντά τηλεοπτικοί σταθμοί και «έγκριτοι» δημοσιογράφοι. Υπενθυμίζουν ότι το κακό είχε αρχίσει με τη θέσπιση του μονοτονικού. Εσχάτως ξιφούλκησε κατά του βιβλίου της Γραμματικής και ο πρόεδρος (της βουλής) των τριών ημερών, ο κ. Πολύδωρας της ΝΔ. Έκανε το ντόρο του (χρήσιμο, αν ξαναγίνουν τώρα κοντά οι εκλογές), κατάθεσε και ερώτηση στη Βουλή, ετοιμάζεται ίσως και για εισαγγελέας στη «δίκη των φωνηέντων» (είναι νομικός), αλλά άκουσε και ουκ ολίγα. Ενδεικτικά: εδώ και εδώ.
Φυσικά, πολλοί άλλοι αντικρούσανε την αβάσιμη κινδυνολογία. Φυσικά, η συντακτική ομάδα του βιβλίου. Εξάλλου, εκτεταμένη συζήτηση (όπου ανέβηκαν σχόλια και από τις δύο πλευρές) έγινε από πολύ νωρίς π.χ. στο μπλογκ του Νίκου Σαραντάκου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» (όπου και η αρχκή τοποθέτηση της κ. Χρυσού). Πολύ πρόσφατα, 140 πανεπιστημιακοί γλωσσολόγοι ανέλαβαν να θέσουν το ζήτημα σε επιστημονική βάση. Ιδού τα ονόματά τους, μ΄ ένα πληρέστερο χρονικό του θέματος. Αλλά την κ. Χρυσού, τον κ. Πολύδωρα και τους άλλους κινδυνολόγους αντέκρουσαν, επίσης, και οι γλωσσολόγοι κ. Καζάζης (πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας) και Μπαμπινιώτης (καθηγητής στην Αθήνα, υπουργός παιδείας μέχρι πριν λίγον καιρό) με χωριστές και εξίσου σαφείς δηλώσεις, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Είναι βεβαίως αδύνατο να υπάρξει επιστήμονας γλωσσολόγος που να υποστηρίξει άλλη άποψη. Φιλόλογοι, δάσκαλοι, παπάδες, δικαστές, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, στρατιωτικοί (κι όλοι αυτοί όχι στο σύνολό τους, φυσικά) επαγγελματίες εθνικιστές (αυτοί στο σύνολό τους) ναι. Γλωσσολόγοι όχι.
Στη συζήτηση στο μπλογκ του Ν. Σαραντάκου δημοσίευσα κι εγώ (που δεν είμαι γλωσσολόγος, αλλά νεοελληνιστής φιλόλογος και συγγραφέας) το εξής σύντομο σχόλιο (αρ. 26), το οποίο αναπαράγω εδώ:
«Η διαμαρτυρόμενη κυρία μπερδεύει στο μυαλό της τον ήχο με το σύμβολο. Ο ήχος είναι ένας, τα σύμβολά του πολλά. Τέτοια και άλλα παρόμοια προβλήματα εμφανίζονται και θα εμφανίζονται συνέχεια, με διάφορες μορφές, όσο δεν υιοθετούμε την απλή λογική: ένας ήχος, ένα σύμβολο. Και όσο εξελίσσονται οι ήχοι της γλώσσας, ν΄ αλλάζουν και τα σύμβολά τους.
Πρέπει αφενός να ξεφορτωθούμε τα περιττά σύμβολα (ω, ει, οι, η, υ) και αφετέρου να θεσπίσουμε μονά σύμβολα για τους ήχους γχ, τζ, μπ, ντ, γκ, τσ. Η εμμονή στην ετυμολογία και στην ιστορική ορθογραφία αφορούν ένα ελάχιστο, “ειδικό” ποσοστό της κοινωνίας, που ξοδεύει χρόνο και κόπο ακριβώς για να μάθει τα στοιχεία αυτά. Η γραφή της γλώσσας, όμως, αφορά ένα πολύ μεγαλύτερο σύνολο. Η παραπανίσια γνώση που έχουν -ή νομίζουν ότι έχουν- οι “ειδικοί” δεν είναι παρά ένα στοιχείο επαγγελματικής επιτυχίας και προσωπικής υπεροχής τους απέναντι στους πολλούς. Στην αληθινή επικοινωνία η παραπανίσια γνώση [της ορθογραφίας] δεν προσφέρει απολύτως τίποτα. Η όποια γραφή δεν μπορεί να λογίζεται ισχυρότερη από τη λαλιά. Όσο πιο περίπλοκη είναι η γραφή, όσο πιο πολύ απέχει από τη λαλιά, τόσο χειροτερεύει η κατάσταση. Είναι σα να υποχρεωνόμαστε να φοράμε κουστούμι ή ταγιέρ, προκειμένου να μπορούμε να κυκλοφορήσουμε.
Το ότι οι ελάχιστοι “ειδικοί” τα έχουν καταφέρει μέχρι τώρα, με μικρές παραχωρήσεις, να διατηρούν τα πράγματα όπως τους βολεύει, οφείλεται στη γενικότερη κυριαρχία του ανορθολογισμού και, ειδικότερα, στο ότι [έχουν] φοβίσει τους πολλούς ότι η απλοποίηση της γραφής αποτελεί κοινωνικό / εθνικό κλπ κίνδυνο.»
Προσθέτω σήμερα ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, οι αναλφάβητοι και οι αλλοδαποί ομιλητές της ελληνικής, αλλά και οι ανορθόγραφοι, μια χαρά συνεννοούνται και χωρίς ορθογραφία.
Προσθέτω, ακόμα, ότι ο χρόνος που χάνουμε για να μάθουμε ότι το [issitirio] γράφεται «εισιτήριο» και όχι «εισητήριο» ή «ειστίριο» ήταν πολύ πιο χρήσιμο να διοχετευτεί σε άλλη, ουσιαστικότερη και -κυρίως- πρακτικότερη μάθηση. Ότι το κρεβάτι δεν έχασε τίποτα με ένα β λιγότερο, ούτε το ταξείδι που έγινε ταξίδι, ούτε το αυγό που έγινε αβγό, ούτε το τραίνο που έγινε τρένο. Kι ούτε θ΄άλλαζε τίποτα αν γινόταν treno. Siga ta lahana, ehete i den ehete di greeklish merikes hiliades fores sti zoi sas, sta sms ke sta mail;
Για όσους θεωρούν ότι η κατάργηση των (από χιλιετίες πανάχρηστων) πνευμάτων και της περισπωμένης (η βαρεία είχε σιωπηρά εγκαταλειφθεί ήδη από το ΄60 που ήμουνα μαθητής) «φτώχυνε» τη γλώσσα, για όσους δηλαδή θα δίκαζαν και σήμερα τον Κακριδή, θα υπενθυμίσω τα αθάνατα (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη γλώσσα) λόγια του Σολωμού από το 1824(!), τότε που έγραψε στον περίφημο Διάλογό του απευθυνόμενος στο Σοφολογιώτατο (κάτι σαν ένα κ. Πολύδωρα του καιρού του): «… Δεν υποφέρεσαι πλέον! Εσύ ομιλείς για ελευθερία; Εσύ, οπού έχεις αλυσωμένον τον νουν σου από όσες περισπωμένες εγράφθηκαν από την εφεύρεσι της ορθογραφίας έως τώρα, εσύ ομιλείς για ελευθε¬ρία; … Χαίρετε … τόνοι, οξείες, βαρείες, περισπωμένες… ψιλές δασείες» κλπ. Δηλαδή ο Σολωμός είχε αντιληφθεί το φετιχισμό των άχρηστων συμβόλων από το 1824- και όμως υπάρχουν τόσοι νεοφετιχιστές στα 2012.
Και από τον ίδιο Διάλογο, δείτε κι αυτό το κομματάκι: «ΣΟΦΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ (Με μεγάλη φωνή): Γνωρίζεις τα Ελληνικά, Κύριε; τα γνωρίζεις, τα εσπούδαξες από μικρός; ΠΟΙΗΤΗΣ (Με μεγαλύτερη): Γνωρίζεις τους Έλληνας, Κύριε; τους γνωρίζεις, τους εσπούδαξες από μικρός;». Δεν έχω δει σαφέστερη διάκριση ανάμεσα στους ομιλητές και στους γράφοντες (όλος ο διάλογος εδώ).
Ακόμα, προς όλους τους νεοαρχαϊστές θα είχα να συστήσω να διαβάσουν «Τα είδωλα» του Ροϊδη, όπου ο μεγαλύτερος Έλληνας πεζογράφος του 19ου αιώνα υπερασπίζεται γενικότερα τη δημοτική γλώσσα, άσχετα αν δεν μπορούσε να τη γράψει- και την υπερασπίζεται στην καταπληκτική ροϊδεια καθαρεύουσα. Όλο το βιβλίο, από το μακρινό 1893, υπάρχει εδώ και κατεβαίνει.
Τέλος, προς όσους νομίζουν ότι γίνονται σημαντικότεροι οι ίδιοι ή το είδος της Ελλάδας που φαντάζονται γράφοντας όσο περισσότερο μπορούν αυτό που νομίζουν ότι είναι αρχαία γραφή, να υπενθυμίσω φιλικά ότι οι Έλληνες της αρχαϊκής και κλασικής εποχής γράφανε μόνο κεφαλαία, δεν ξέρανε στίξη και πνεύματα, δε χωρίζανε τις λέξεις, ενώ και τα γράμματα του αλφαβήτου τους δεν ήταν όλα και πάντα όπως τα δικά μας. Π.χ. το Η γραφόταν πολλές φορές Ε, το Δ γραφόταν D, το Θ με σταυρό στον κύκλο του, υπήρχε F κλπ κλπ. Θα παρακαλούσα λοιπόν τους γνήσιους απογόνους του Σόλωνα και του Πλάτωνα, αν θέλουν να είναι αληθινά συνεπείς με την αρχαιομανία τους, να γράφουν στο εξής κάπως έτσι:
Υ.Γ. Έχω ξαναγράψει ότι η ίδια η ελληνική πρώτα γράφτηκε σε γραμμική, μετά μόνο με σύμφωνα και δίχως φωνήεντα, μετά με σύμφωνα και φωνήεντα, ενώ τα φραγκοχιώτικα ήταν τα greeklish του παρελθόντος. Ότι οι Σέρβοι και οι Κροάτες μιλάνε την ίδια ακριβώς γλώσσα, μόνο που τη γράφουνε με διαφορετικά αλφάβητα. Ότι η τουρκική γλώσσα γράφτηκε αρχικά αραβικά, μετά επίσημα οθωμανικά -παραλλαγή- και μετά λατινικά, ενώ υπάρχει και η καραμανλήδικη γραφή στα ελληνικά. Ότι η αλβανική γράφτηκε αρχικά σε ελληνικό αλφάβητο, μετά σε οθωμανικό και τελικά σε λατινικό. Τέλος, ότι η πομάκικη γράφεται -ανάλογα με την τάση του γράφοντος- σε ελληνικό, κυριλλικό ή λατινικό αλφάβητο- η ίδια ακριβώς γλώσσα. Αυτά για όποιους επιμένουν ότι, αν και η γλώσσα εξελίσσεται, το αλφάβητο είναι /πρέπει να παραμένει απείραχτο ή για όποιους νομίζουν ότι υπάρχει η αναγκαστική αντιστοιχία «μια γλώσσα - ένα αλφάβητο».
17°
