Πριν μερικές μέρες σε μια πόλη της ελληνικής περιφέρειας συνάντησα έναν επιχειρηματία ιδιοκτήτη μιας μεσαίου μεγέθους εταιρίας που παράγει υλικά στο χώρο των οικοδομών. Η εταιρία, από τις καλύτερες στο χώρο της και με εξαγωγικές δραστηριότητες (αν και τα προϊόντα της -λόγω βάρους- δεν είναι από αυτά που μπορούν εύκολα να ανταγωνισθούν εκτός Ελλάδας), εξακολουθεί, παρά τις τεράστιες δυσκολίες στην ελληνική αγορά της οικοδομής, να επιβιώνει. «Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημά σας» τον ρώτησα, αναμένοντας να αναφερθεί σε θέματα όπως η έλλειψη ρευστότητας, τα εφιαλτικά υψηλά επιτόκια, η υψηλή φορολογία ή τα εργασιακά; «Η φοροδιαφυγή», μου απάντησε!
Στην απορία μου γιατί μέσα σε όλα θεωρεί την φοροδιαφυγή το σοβαρότερο από τα προβλήματά του, μου διηγήθηκε στιγμιότυπο με πελάτη του πριν μερικές ημέρες, ο οποίος ακύρωσε παραγγελία «με φορτωμένο φορτηγό», όταν ο ανταγωνιστής προσφέρθηκε να παραδώσει την ίδια ποσότητα χωρίς χαρτιά και συνεπώς χωρίς ΦΠΑ κ.λπ.
Η πτυχή αυτή της φοροδιαφυγής, που κάθε άλλο παρά έχει συζητηθεί στη χώρα μας, δεν αφορά μόνο τον επιχειρηματία αυτόν. Στην ουσία επηρεάζει έναν πολύ μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, τις πιο ανταγωνιστικές, εξωστρεφείς και καινοτόμες, οι οποίες από την φύση των δραστηριοτήτων τους και την επιχειρηματική τους φιλοσοφία επιδιώκουν να εκπληρώνουν τις εκάστοτε φορολογικές και ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις. Ιδίως επιχειρήσεις που ξεπερνούν ένα ελάχιστο μέγεθος και αρχίζουν να αναπτύσσονται σε αγορές του εξωτερικού.
Οι πιο παραγωγικές και ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πράγματι έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό από εκείνους που δραστηριοποιούνται στο χώρο τους με την λογική και τις πρακτικές τις προσοδοθηρικής (ή παρασιτικής) Ελλάδας. Φοροδιαφυγή, μαύρη εργασία και εισφοροδιαφυγή, συστηματικό λάδωμα των εφοριακών και των άλλων ελεγκτικών αρχών, πολιτικό χρήμα ή ιδιοκτησία τοπικών ΜΜΕ που εξασφαλίζουν πολιτική επιρροή, είναι τα εργαλεία που διασφαλίζουν τη δική τους σκοτεινή «ανταγωνιστικότητα».
Ποιες είναι οι συνέπειες του «ανταγωνισμού»; Το πρώτο θύμα είναι η πραγματική ανταγωνιστικότητα του συνόλου της ελληνικής οικονομίας. Όταν οι καλύτερες επιχειρήσεις χάνουν τοπικό μερίδιο αγοράς, χάνουν ταυτόχρονα τη δυνατότητα να δημιουργήσουν το αντίστοιχο με την πραγματική τους ανταγωνιστικότητα οικονομικό πλεόνασμα. Επενδύουν λιγότερο, καινοτομούν λιγότερο, αναγκάζονται να προσφέρουν χειρότερες αμοιβές στους εργαζομένους τους, εξάγουν υπό χειρότερες συνθήκες. Κλείνουν όταν το οικονομικό περιβάλλον γίνεται πολύ αρνητικό. Ταυτόχρονα το γεγονός ότι όσοι χρησιμοποιούν τη φοροδιαφυγή ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αποφεύγουν να εκπληρώνουν τις φορολογικές και άλλες υποχρεώσεις, συνεπάγεται υψηλότερους ονομαστικούς φορολογικούς συντελεστές και συντελεστές ασφαλιστικών εισφορών για ολόκληρη την οικονομία. Κάτι που αποτρέπει τις επενδύσεις και στερεί τη χώρα από στελέχη και επιστημονικό δυναμικό, που είναι διεθνώς ανταγωνιστικό και επιλέγει να σταδιοδρομήσει σε χώρες με χαμηλότερη φορολογία.
Πως αντιμετωπίζει το υπάρχον πολιτικό σύστημα αυτή την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα; Η βασική του επιλογή είναι να παριστάνει ότι δεν υπάρχει. Ο φορολογικός μηχανισμός, στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει συστημική διαφθορά παραμένει ακριβώς ο ίδιος. Από τα στοιχεία ερευνών της Διεθνούς Διαφάνειας, τα οποία παρουσίασα σε ειδική εκδήλωση που οργάνωσα τον περασμένο Δεκέμβριο για τη διαφθορά στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό, προκύπτει ότι στις εφορίες γίνονται κατ’ ελάχιστον 100.000 λαδώματα το χρόνο (1) . Κι όμως κανένα κόμμα, από αυτά που βρίσκονται σήμερα στη Βουλή, δεν μιλά ουσιαστικά για τον «ελέφαντα στο δωμάτιο»!
Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα που κυβερνούν, πέραν των ευθυνών για τη δημιουργία του προβλήματος, συνέχισαν -δια της αδρανείας- να προσφέρουν πολιτική κάλυψη στα φαινόμενα αυτά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι συνδικαλιστές του χώρου συνεχίζουν να βρίσκουν φιλόξενο χώρο ανάδειξης και ανέλιξης στα ψηφοδέλτιά τους. Όσο για την αριστερά συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι η φοροδιαφυγή αποτελεί πρόβλημα που αφορά μόνον ή κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις και εκεί που ασκεί πραγματική εξουσία (π.χ. μέσω των συνδικαλιστών της στο δημόσιο), αποφεύγει να αναδείξει τα φαινόμενα μαζικής διαφθοράς.
Τα κόμματα της σημερινής κυβέρνησης περιλαμβάνουν ιδιαίτερα αισιόδοξους στόχους εσόδων από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στα προγράμματά τους. Δεν έχουν παρουσιάσει όμως κανένα πειστικό σχέδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό και τα άλλα μέτρα που μπορούν να περιορίσουν την συστημική φοροδιαφυγή. Υπό την πίεση της πραγματικότητας ελπίζω ότι θα αναγκαστούν να το καταρτίσουν και να επιχειρήσουν να το εφαρμόσουν αποτελεσματικά. Ελπίζω επίσης ότι όταν το κάνουν δεν θα είναι πολύ αργά για την επιχείρηση στην οποία αναφέρθηκα στην αρχή αλλά και για τις χιλιάδες ακόμα που ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Ότι δεν θα είναι πολύ αργά σε τελική ανάλυση για τα εκατομμύρια των Ελλήνων που είναι καταδικασμένοι να αποτελούν τα θύματα μιας προσοδοθηρικής και παρασιτικής νοοτροπίας με μόνο αμάρτημά τους ότι είναι παραγωγικότεροι, ανταγωνιστικότεροι και συνεπέστεροι από τους υπολοίπους.
(1) Στις σχετικές έρευνες της Public Issue (από το 2007 μέχρι και το 2011), με διαδοχικά ερωτήματα προσδιορίζεται ο αριθμός των πολιτών που απαντούν ότι τους έχουν ζητηθεί χρήματα πέρα από τα νόμιμα για να προχωρήσει πιο γρήγορα ή να τακτοποιηθεί μια υπόθεσή τους τον τελευταίο χρόνο και στη συνέχεια οι πολίτες διευκρινίζουν (αυθόρμητα), ότι η υπηρεσία που συνέβη αυτό ήταν η εφορία. Τα σχετικά στοιχεία παραμένουν σταθερά σε ολόκληρη την περίοδο. Το συνολικό μέγεθος του δείγματος το 2011 είναι 12.020 άτομα (πολύ μεγάλο δείγμα) και το ποσοστό που απαντά θετικά για τις εφορίες είναι το 1,2% του πληθυσμού άνω των 18 ετών, που ισοδυναμεί με κατ’ ελάχιστον 100.000 περιπτώσεις. Το μέσο ποσό που δηλώνεται ότι πληρώθηκε για το κλείσιμο βιβλίων, την επίσπευση διαδικασιών και για τις ρυθμίσεις οφειλών είναι 4.000-5000 ευρώ. Είναι προφανές ότι τα στοιχεία υποεκτιμούν και το ύψος των δωροδοκιών (εξαιρείται συνήθως η μεγάλη και η μεσαία διαφθορά) και την έκταση του φαινομένου.
* Ο Θεόδωρος Σκυλακάκης είναι Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής, μέλος της Συμμαχίας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη.
