Από την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου στη χώρα μας δημιουργήθηκε ένας ισχυρός πυρήνας κεντροαριστερών πολιτών. Αυτός ο πυρήνας πολιτών διαχρονικά, χτυπήθηκε, συγκρούστηκε, οραματίστηκε, σε πολλές περιπτώσεις υλοποίησε τα οράματά του, σε άλλες όχι.
Αυτή η μαγιά ανθρώπων στήριξε το ΠΑΣΟΚ, από την ίδρυσή του, μέχρι και το 2009. Το ίδιο το ΠΑΣΟΚ, με τη σειρά του κατάφερε, να είναι ο κύριος εκφραστής αυτής της δύναμης ακριβώς γιατί αντιλαμβανόταν το ζητούμενο της κάθε εποχής και ήταν σε θέση να δώσει πειστικές απαντήσεις και να ανταποκρίνεται, σε ικανοποιητικό βαθμό, σε αυτό που είχε σχεδιάσει. Στην πορεία αυτή, φυσικά δεν αποφεύχθηκαν τα λάθη. Τη δεκαετία του 80 δόθηκε εξουσία στο λαό, χωρίς όμως την κατάλληλη εκπαίδευση για την χρηστή άσκησή της. Φέραμε στο προσκήνιο κοινωνικές ομάδες που ήταν αποκομμένες για δεκαετίες από τις εξελίξεις, στριμωγμένες σε μία παράδοση δεξιάς, έκδηλα ταξικής, σκληρής και υπό την έννοια αυτή, έκνομης διακυβέρνησης. Δεν καταδείχτηκε όμως πώς λειτουργεί μια σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία, με κέντρο τον υπεύθυνο, συνεπή και συνειδητοποιημένο πολίτη. Αυτή είναι μία αρχή της ιστορικής αποτυχίας του ΠΑΣΟΚ. Ότι δηλαδή, με εξαιρέσεις, δεν κατάφερε να παρουσιάσει στους πολίτες ένα σύγχρονο, λειτουργικό ευρωπαϊκό μοντέλο σοσιαλδημοκρατικής διακυβέρνησης της χώρας. Με τους πολίτες να προστατεύουν τους δημόσιους θεσμούς, μέσα από μία σχέση ανταποδοτικότητας και όχι το κράτος να προσδιορίζει και πολλές φορές να εστιάζει τη λειτουργία του στην ικανοποίηση και μόνο συμφερόντων που δεν έχουν σχέση με τον πολίτη. Με την δημιουργία κοινότητας που απομονώνει, αποβάλλει και στιγματίζει έκνομες συμπεριφορές όπως η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, ο νεποτισμός και η ξενοφοβία. Το έλλειμμα του ΠΑΣΟΚ διευρύνθηκε ακόμη περισσότερο με την έλλειψη μιας σύγχρονης συντηρητικής παράταξης που θα δημιουργούσε ισορροπίες, αλλά και την ύπαρξη μιας σταλινικής, απολιθωματικής αριστεράς, της μοναδικής που υπάρχει στην σημερινή Ευρώπη.
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια το ΠΑΣΟΚ καλούμενο να διαχειριστεί την πρωτοφανή κρίση, βρέθηκε αντιμέτωπο με πλήθος συσσωρευμένων δομικών και διαρθρωτικών προβλημάτων, το οποία διόγκωσε η τελευταία περίοδος ατελέστατης διακυβέρνησης από τη ΝΔ, σε μία εποχή πολύ σημαντικών παγκόσμιων διεργασιών, από τις οποίες η Ελλάδα απουσίαζε παντελώς. Η κατάσταση αυτή απαιτούσε συγκρούσεις, τόσο με οργανωμένες ομάδες, όσο - το κυριότερο - με παγιωμένες αντιλήψεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές μιας κοινωνίας που, σε μεγάλο βαθμό, είναι κρατιστική. Που συνηθίζει να στρέφεται εναντίον του “κράτους” για το παραμικρό, αλλά και να περιμένει από το “κράτος” τα πάντα. Το “κράτος” όμως, δεν είναι τίποτα άλλο παρά αντανάκλαση της ίδιας της κοινωνίας. Εκφράζει την κοινωνία, με τα ίδια θετικά, αλλά και τα ίδια προβλήματα. Ήταν μοιραία αδύνατο να αλλάξουν συμπεριφορές και παγιωμένες νοοτροπίες ετών σε δύο ή τρία μόλις χρόνια. Αυτό βέβαια δεν παύει να χρεώνεται στο ΠΑΣΟΚ ως κομματική αποτυχία, το λιγότερο επικοινωνιακή και οργανωτική, στο μέτρο που του αναλογεί ένα σημαντικό μερίδιο δεσπόζουσας πολιτικής θέσης πολλών ετών.
ΑΠΟ ΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ
Βρισκόμαστε αναμφίβολα μπροστά σε σημαντικότατες εξελίξεις ο αντίκτυπος των οποίων είναι άμεσος σε κάθε πτυχή της κοινωνικής μας πραγματικότητας. Το ΠΑΣΟΚ, ως αρχικό δημιούργημα μιας άλλης γενιάς, μιας άλλης εποχής, οφείλει ή να αλλάξει ή να φύγει μαζί της. Και αυτό ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών, εκλογών με ιδιαιτερότητες, που ελπίζω να πιστοποιήσουν τουλάχιστον την αντοχή της υπεύθυνης κεντροαριστεράς, όπως εκφράζεται από το ΠΑΣΟΚ, απέναντι στην ιδιότυπη πόλωση της συγκυρίας.
Σκεφτείτε την παρακάτω εικόνα: Μία υψικάμινος ενός εργοστασίου στο κέντρο της πόλης. Η εικόνα αυτή, το 1910 ήταν σύμβολο κοινωνικής προόδου, ισχύος και οικονομικής ευημερίας. Η ίδια ακριβώς εικόνα στο κέντρο μιας σημερινής πόλης θα ήταν οπισθοδρομική, απαράδεκτη, θα ξεσήκωνε θύελλα αντιδράσεων και θα συμβόλιζε την παρακμή και τον κίνδυνο για τις ζωές των περιοίκων.
Η κοινωνία έχει ήδη αντιληφθεί πως ό,τι θεωρούσαμε προοδευτικό τις προηγούμενες δεκαετίες δεν είναι απαραίτητα προοδευτικό και σήμερα. Το ίδιο οφείλει να κάνει και το ΠΑΣΟΚ και να προχωρήσει σε αλλαγή απόψεων και νοοτροπιών, αλλά και προσώπων που έχουν εμποτιστεί με αυτές τις νοοτροπίες ή καταχρηστικά επωφελήθηκαν από αυτές. Η συζήτηση γύρω από την ρεαλιστική σοσιαλδημοκρατία φουντώνει, είναι επίκαιρη και ψάχνει εναγωνίως τον φορέα που θα την εκφράσει πολιτικά. Το ΠΑΣΟΚ και πρέπει και μπορεί να είναι ο πυρήνας αυτού του φορέα. Οφείλουμε εμείς, στο ΠΑΣΟΚ, της ευθύνης και της προοπτικής να ανοίξουμε τις διαδικασίες αυτού του διαλόγου, όχι με συνέδριο χειροκροτητών, αλλά με ισότιμο, ειλικρινές και ανοικτό προσκλητήριο προόδου και σοσιαλδημοκρατίας. Να γίνουμε ελκυστικοί πλέον και σε εκείνες τις ομάδες αξιόλογων πολιτών, που είτε μένουν απαθείς, είτε συγκυριακά ψήφισαν άλλα κόμματα.
Η μαγιά και οι δυνάμεις υπάρχουν, καθώς σήμερα στον χώρο της προοδευτικής κεντροαριστεράς υπάρχουν διαρκείς ζυμώσεις ιδεών και προσώπων που πρέπει να αξιοποιήσουμε. Νέοι αλλά και μεγαλύτεροι πολίτες που δεν τυφλώθηκαν από ακραίες επιλογές ή από τη μάχη χαρακωμάτων αναβίωσης του παρελθόντος, όπως επιχειρεί σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, με νέες και φρέσκιες σε αντιλήψεις πολίτες, οφείλουν να συναντηθούν, στη βάση της ρεαλιστικής σοσιαλδημοκρατίας που συμβιβάζει τον πολιτικό φιλελευθερισμό με τη σοσιαλιστικές αξίες. Την παράλληλη υπεράσπιση και ανάδειξη των δεξιοτήτων του ατόμου και του σεβασμού των ιδιαιτεροτήτων του. Χωρίς η πολιτική να αποκόπτεται από την οπτική πλέον της υφηλίου, ως ενός πρακτικά ενιαίου χώρου άσκησης δραστηριοτήτων, όπου ασκούνται κοινωνικές διεργασίες με δυνατότητα να αναλυθούν έγκαιρα και σύγχρονα εργαλεία. Είναι ο μόνος τρόπος για να ανακοπεί η λαίλαπα του λαϊκισμού, της ακροδεξιάς βίας και μισαλλοδοξίας, της επιτηδευμένης “αριστερής” θολούρας που μας κατακλύζει σήμερα.
5°
