Οι απανωτές εκλογές δεν έφεραν μόνο πολιτική αβεβαιότητα και οικονομικό κόστος, αλλά και μια επώδυνη συνειδητοποίηση: ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο στο οποίο οικοδομήθηκε η πορεία της χώρας τις 4 προηγούμενες δεκαετίες δεν είναι ούτε αυτονόητα αποδεκτό από την κοινή γνώμη, ούτε θεσμικά δεδομένο και αδιατάρακτο. Η οξύτητα με την οποία επιχειρήθηκε η εφαρμογή του μνημονίου με την ισοπεδωτική τακτική φορολογικών επιβαρύνσεων και εισοδηματικών περικοπών προκάλεσε εξίσου ισοπεδωτική αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού πλαισίου για την ικανότητά του να αντιδρά αποτελεσματικά σε κρίσεις χωρίς να διαλύει την κοινωνική συνοχή που απετέλεσε θεμελιώδη προϋπόθεση μέχρι σήμερα.
Ταυτόχρονα, η βαθιά και παρατεταμένη ύφεση οδήγησε στην πρωτοφανή ανεργία του 20%, κάνοντας μια ολόκληρη γενιά νέων να θεωρούν πιθανότερη τη φτώχεια παρά την πρόοδο στην ζωή τους. Καθώς αυτό ανατρέπει και πάλι την προσδοκία καλυτέρευσης, που εθεωρείτο ως το βασικό κίνητρο ευρωπαϊκής συμπόρευσης, κάνει πολλούς να αναρωτιούνται για το τι αξίζει η συμμετοχή στο κοινό οικοδόμημα. Τώρα η αμφισβήτηση έχει κορυφωθεί στην Ελλάδα, απλώνεται όμως σταδιακά και σε άλλες χώρες, όπως πολύ σύντομα θα δούμε στην Ισπανία και την Πορτογαλία.
Είναι προφανές ότι χρειάζεται μια μεγάλη συμμαχία των δυνάμεων που θέλουν την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ, όχι όμως με επιχειρήματα που εξαντλούνται σε μία αναπόληση των επιτυχιών του παρελθόντος. Η κινδυνολογία για τα οφέλη του χθες, καθόλου δεν τρομάζει όσους μετά βεβαιότητος θα κινδυνεύσουν στο μέλλον, αν δεν αλλάξει η πολιτική της ύφεσης στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ούτε μπορεί πλέον η Ευρώπη να εκλαμβάνεται ως μηχανισμός τιμωρίας των πιο ευάλωτων και ως διαδικασία άτεγκτης υπαγόρευσης και εθνικής απαξίωσης, που τόσο επιδέξια εκμεταλλεύτηκαν μέχρι σήμερα όσοι θέλουν να υποσκάψουν την συμμετοχή μας σε αυτήν.
Το ευρωπαϊκό μέτωπο, για να γίνει ξανά κοινωνικά και πολιτικά ισχυρό, πρέπει να σκεφτεί και να προτείνει λύσεις και μεταρρυθμίσεις που ανοίγουν προοπτική δουλειάς, ανάπτυξης και βελτίωσης στη νέα γενιά. Πέρα από τις επαναλαμβανόμενες συνταγές για «άλλο μοντέλο ανάπτυξης» –που καθένας το προσαρμόζει στις επιδιώξεις του– ένα τέτοιο πρόγραμμα, για να είναι αξιόπιστο, είναι απαραίτητο να αναδείξει ως εγκάρσια προτεραιότητα μια ξεχασμένη παράμετρο, την ισονομία και τους ισότιμους πολίτες. Αυτό σημαίνει εργασιακή και συνταξιοδοτική μεταχείριση των πολιτών με ενιαίους κανόνες, ανάλογα με την αξία τους και την πραγματική τους εργασία, χωρίς τις αδικίες που γίνονται σήμερα σε βάρος των ιδιωτών εργαζομένων και τα άδικα προνόμια που συσσωρεύουν άλλοι αξιοποιώντας πολιτική ισχύ και συντεχνιακές ρυθμίσεις. Αυτό πιστεύω πως αποτελεί σήμερα την πιο μαχητική και ουσιαστική διεκδίκηση για μια δημιουργική Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη, αντί για τη θαλπωρή που πλασάρουν μερικοί με την αναβίωση του κρατισμού, της περήφανης χρεοκοπίας και του αντιευρωπαϊκού μένους.
Η συμμετοχή μας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο θα διασφαλίζει ακριβώς αυτούς τους κανόνες, μαζί με την προώθηση της συνοχής και της ανάπτυξης που αρχίζουν και μπαίνουν ξανά στην ατζέντα μετά την εκλογή του Ολάντ στην Γαλλία. Μαζί με τους Έλληνες και τους πολίτες των άλλων χωρών η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αλλάξει και αυτή, και θα ήταν μοιραίο λάθος να διαλέξουμε τώρα τη στιγμή που εμείς θα βρεθούμε εκτός.
Ο Ν.Χρ. είναι καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τ. υπουργός. Το καινούργιο του βιβλίο «Οικονομικές θεωρίες και κρίσεις» κυκλοφορεί από τις εκδ. Κριτική.
5°
