Οι τρελές σκέψεις του Σλαβόι Ζίζεκ

Υπάρχουν πλέον της μίας ανάγνωσης του φαινομένου «ΣΥΡΙΖΑ». Υπάρχει μία και μοναδική ανάγνωση της προοπτικής που προσφέρει το νεοσυσταθέν μέτωπο της Δεξιάς, όπως τουλάχιστον εκστομίστηκε από τον Αντώνη Σαμαρά το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε. Μεταξύ μιας πολλαπλής ανάγνωσης και μιας απλοϊκά μοναδικής, ο αναγνώστης παγιδεύεται. Ο πολίτης, επίσης.

Ο εκ Μεσσηνίας πολιτικός, πνευματικό τέκνο του  Ευάγγελου Αβέρωφ και ιδρυτής του πρώτου κατά τη Μεταπολίτευση υπερδεξιού πολιτικού σχήματος, της Πολιτικής Άνοιξης, επιχείρησε να αναβιώσει τον «Συναγερμό» του μετεμφυλιακού Παπάγου. Διότι οι λέξεις έχουν και ιστορικό περιεχόμενο, όταν αρθρώνονται σε συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές. Ο Αντώνης Σαμαράς δεν κρύφτηκε πίσω από σκιές φιλελευθερισμού και κεντροδεξιού ριζοσπαστισμού. Αντιθέτως, επέβαλε μία ακραιφνή υπερδεξιά, συντηρητική πολιτική ορολογία η οποία αναπόφευκτα εντάσσει τη χώρα σε πλαίσιο διχασμού και ιδεολογικής πόλωσης. Παράλληλα, με τις κραυγές περί μεταναστευτικού, δημόσιας ασφάλειας και εθνικής ασφάλειας, ο πρόεδρος της συντηρητικής παράταξης οριοθετεί τον αντίπαλο που επέλεξε. Αυτός ο αντίπαλος δεν είναι άλλος από τον ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι η εικόνα υπεραπλουστεύεται, αλλά παράλληλα ξεκαθαρίζει. Οι κοινωνίες απαντούν συνήθως σε απλοϊκά διλήμματα. Πολλές φορές με τη στάση τους οι κοινωνίες επιβάλλουν την απλοϊκότητα, την οποία οι μερικοί ειδικοί μεταφράζουν ως σοφία. Πρόκειται για υπεκφυγή, αλλά η Ιστορία διεθνώς είναι γεμάτη από… «υπεκφυγές».

Ο Σλαβόι Ζίζεκ, ο φιλόσοφος από τη Σλοβενία που διδάσκει στην Αμερική και κατατάσσεται ως ένας διανοούμενος του αριστερού μεταμαρξισμού, Βαλκάνιος ως προς την ψυχοσύνθεσή του, Σλάβος ως προς τη μελαγχολία του και δυτικός ως προς τις προσλαμβάνουσές του, βρίσκεται και αυτός αιχμάλωτος μεταξύ της απλοϊκότητας της εικόνας που παρουσιάζει η Αθήνα με τις ομάδες των μελανοχιτώνων της Χρυσής Αυγής και της προοπτικής που ανοίγεται με την πολλαπλή ανάγνωση του φαινομένου «ΣΥΡΙΖΑ». Ο Ζίζεκ ανησυχεί για την αναβίωση του ναζισμού στις νοτιοανατολικές γειτονιές της Ευρώπης. Γοητεύεται από τη δυνατότητα (την οποία φαντάζεται) πως διαθέτει ο ΣΥΡΙΖΑ για να αφυπνίσει την κοιμισμένη ευρωπαϊκή συνείδηση.

Τα πράγματα, βεβαίως, είναι πολύ πιο σύνθετα από την εικόνα που κυριαρχεί στα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά αμφιθέατρα. Ούτε οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής είναι αντιπαθέστεροι ή επικινδυνότεροι από τους Ούγγρους ακροδεξιούς που ψήφισαν ένα ακροδεξιού χαρακτήρα Σύνταγμα, ούτε είναι φανατικότεροι από τους Αυστριακούς ομογάλακτους των Ελλήνων ναζιστών. Η Αθήνα δεν άγεται ούτε φέρεται από ισχυρή ακροδεξιά πτέρυγα του ολλανδικού κοινοβουλίου, δεν αντιμετωπίζει, προς το παρόν τουλάχιστον, μία κάθετη άνοδο των ακροδεξιών όπως στο Βέλγιο και βεβαίως δεν κινδυνεύει (όπως όλα δείχνουν) να αντιμετωπίσει μία συμπαγή ακροδεξιά πολιτική δύναμη ως εν δυνάμει αντιπολίτευση, όπως η Γαλλία με τη Μαρίν Λεπέν.

Η υπερβολή είναι ευθέως ανάλογη των αδιεξόδων και η Ευρώπη αντιμετωπίζει ουκ ολίγα αδιέξοδα.

Η ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ εντός Αριστεράς και το ενδεχόμενο αναβάθμισης αυτής της ηγεμονίας συνολικά στο πολιτικό σκηνικό προκαλεί φοβικά ανακλαστικά εντός και εκτός ελληνικών συνόρων. Είναι περίεργο, αλλά όσο κινδυνεύει ο παγκόσμιος καπιταλισμός από την Ελλάδα του 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, άλλο τόσο κινδυνεύει το δυτικό πολιτικό σύστημα από την επαναστατικότητα του ΣΥΡΙΖΑ.

Αν υπήρχαν ακόμη οι «Καταστασιακοί», θα ανέλυαν με χιούμορ την κατάσταση εξηγώντας με μπρίο πώς το δίπολο Σαμαράς-Τσίπρας διαδραματίζει ρόλο πολιτικού θεάματος με εμφανή σκοπό την προσομοίωση μιας ψευδούς πραγματικότητας.

Το φαινόμενο «ΣΥΡΙΖΑ» βολεύει αφάνταστα τους ενορχηστρωτές της τρομολαγνικής ιδεοληψίας. Πρόκειται για ένα άριστο και αιχμηρό όπλο στη φαρέτρα ενός συστήματος που συνειδητά πλέον παραχωρεί διεθνώς την πολιτική του κυριαρχία στην τοξικότητα του τραπεζικού συστήματος.

Η αντίδραση σε αυτή την κατάσταση διογκώνεται. Όλο και περισσότεροι σκεπτόμενοι άνθρωποι, οργανώσεις, ομάδες, αναρωτιούνται. Όλο και περισσότεροι πολίτες επιχειρούν, συνήθως ανεπιτυχώς, να απαγκιστρωθούν από το αξιακό μοντέλο ζωής που έχει επιβληθεί από τη δεκαετία του ’50 και μετά.

Είναι προφανές πως οι πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες λειτουργούν ως υποδομές στήριξης του διεθνούς και δαιδαλώδους χρηματοπιστωτικού δικτύου, πρέπει να αφήσουν τις πιέσεις να εκτονωθούν. Αλλιώς η έκρηξη θα είναι οδυνηρή, ενδεχομένως και καταλυτική.

Πρίν από λίγες μέρες, έφθασε στην Ελλάδα μία ομάδα Γερμανών γιατρών. Οι Έλληνες συνάδελφοί τους τούς έβγαλαν έξω και τους έκαναν το τραπέζι σε μια κοινή παραλιακή ταβερνούλα της Ανατολικής Αττικής. Οι Γερμανοί γιατροί γούρλωσαν τα μάτια όταν είδαν να καταφθάνουν στο τραπέζι τηγανητές σουπιές. «Νομίζαμε ότι στην Ελλάδα πεινάτε» είπαν και κοιτάχτηκαν μεταξύ τους. Όχι, στο τραπέζι δεν έφθασαν λιθρίνια και μπαρμπούνια ψητά. Ούτε αστακοί. Μερικές ταπεινές σουπιές και μόνον.

Οι Γερμανοί γιατροί και ο Σλαβόι Ζίζεκ, ο οποίος φαντάζεται την Αθήνα με ομάδες της Χρυσής Αυγής να περιπολούν ακατάπαυστα με βήμα χήνας, την αστυνομία να «κλειδώνει» συνοικίες και τους επαναστάτες έτοιμους να καταλάβουν το Μαξίμου και το Προεδρικό, δεν έχουν και την καλύτερη εικόνα της πραγματικότητας. Οι αντιδράσεις τους ωστόσο αποκαλύπτουν πως το εφαρμοζόμενο δίπολο του τρόμου, «ή εμείς ή ο ΣΥΡΙΖΑ», είναι εξαιρετικά παραγωγικό, τόσο που να αναγκάσει τον Gunter Grass να γράψει ένα ποίημα για την Ελλάδα, τόσο κακότεχνο αλλά και τόσο συγκινητικό, και την Κριστίν Λαγκάρντ να εκστομίζει τις ανόητες φρασούλες της περί παιδιών της Αφρικής και Έλληνες φοροφυγάδες.

Η Ελλάδα έχει εισέλθει για τα καλά, εδώ και καιρό, στο επίκεντρο του διεθνούς πολιτικού και οικονομικού θεάματος, ως επικοινωνιακό τρικ. Μόνο που το δράμα της χώρας είναι πραγματικό και η τραγωδία είναι εδώ. Διότι περί τραγωδίας ομιλούμε, όταν επανέρχεται με ταχύ βήμα η υπερσυντηρητική Δεξιά ως ηγεμονική δύναμη του συστήματος και όταν αναβαθμίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, με το 54% των ψηφοφόρων του να προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ (ιδίως του βαθέος) και ειδικά από τον δημόσιο τομέα και τις ΔΕΚΟ, σε βασικό και μάλιστα ευρωπαϊκού επιπέδου αντίπαλο του διεθνούς τραπεζικού κατεστημένου.

Ο μακαρίτης ο Ηλιού, με εκείνο το 25% της ΕΔΑ, ήταν ένας σοφός άνθρωπος και αντιλαμβανόταν τα όρια ελιγμών που διέθετε. Φρόντισε, τότε, να διαχειριστεί την επιτυχία του ανταποκρινόμενος όσο μπορούσε σε πραγματικά δεδομένα. Ας αναλογιστεί κανείς, λοιπόν, τι θα σήμαινε για τη σημερινή πραγματικότητα ένα δίπολο, στη μία άκρη του οποίου κυριαρχεί ο υπερσυντηρητισμός ενός Αντωνάκη και στην άλλη ο ανδρεϊκού τύπου λαϊκισμός με έντονη οσμή των Φωτόπουλων, Ραφτόπουλων, Μητρόπουλων, οι οποίοι ηγούνται του μεταναστευτικού ρεύματος των ευνοούμενων Πασόκων που πέρασαν από την όχθη της Ιπποκράτους σε αυτήν της Κουμουνδούρου. Μάλλον ο Σλαβόι Ζίζεκ είναι θύμα της έντονης επιθυμίας του για μία έντιμη, ανατρεπτική και ουσιαστικά ριζοσπαστική Αριστερά με ένα νέο αξιακό μοντέλο. Προς το παρόν και αυτός κοιτάζει τον εαυτό του στα θολά νερά μιας σλοβενικής λίμνης, οραματιζόμενος πως ο νέος παγκόσμιος Μάης του ’68 θα ξεκινήσει από την Κουμουνδούρου και του Ψυρή, τη Βάθη και την Πλατεία Αττικής, για να επεκταθεί στα προάστια του Βερολίνου. Ο καθένας έχει δικαίωμα στο όνειρο.