Το πολιτικό μας κενό και οι συνέπειές του

Η σημερινή ψήφος θα αποσυνθέσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το πολιτικό σκηνικό που ξέραμε. Είναι προφανές ότι ο δικομματισμός θα μειωθεί έντονα, θα δυναμώσουν τα άκρα του πολιτικού φάσματος και θ΄ αποδυναμωθεί το (νοητό) πολιτικό κέντρο. Και λέω «νοητό», γιατί ένα εμφανέστατο κενό υπάρχει αυτή τη στιγμή στην πολιτική μας ζωή.

Απουσιάζει ένα ισχυρό κεντρώο κόμμα, ένας πόλος ευρέος φάσματος, που να συνδυάζει εκλογική δύναμη, ρεαλισμό και μεταρρυθμιστική διάθεση. Ένας πόλος περίπου όπως το πρώιμο τρικουπικό κόμμα, το κόμμα των φιλελευθέρων του Βενιζέλου ή «Ένωσις Κέντρου» του 1963 -64. Ένα κόμμα όπως το Δημοκρατικό των ΗΠΑ ή, στο ξεκίνημά του, το «Καντίμα» του Ισραήλ. Οι πετυχημένες πολιτικές συμμαχίες γύρω από προσωπικότητες όπως ο Μπουτάρης ή ο Καμίνης δίνουν μια ιδέα τού τι θα μπορούσε να είναι αυτός ο ευρύς πόλος.

Το ΠΑΣΟΚ του κ. Βενιζέλου δεν μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο. Ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος είναι σάρκα από τη σάρκα του πολιτικού συστήματος που υποτίθεται ότι θέλει να μεταρρυθμίσει (απλό παράδειγμα: ο νόμος περί (μη) ευθύνης υπουργών). Η «αυτοδύναμη Ελλάδα» δεν είναι παρά ένα ευχετικό πατριωτικό σύνθημα, που αν το καλοσκεφτεί κανείς δεν έχει κανένα απολύτως νόημα: δεν υπάρχουν αυτοδύναμες χώρες, μόνο αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Το ΠΑΣΟΚ, όπως το ξέρουμε, έχει κλείσει τον κύκλο του. Κι όμως, μέσα στο κόμμα αυτό υπάρχουν δυνάμεις της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας, ηθικά αλώβητες, που θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο σ΄ ένα μελλοντικό ανανεωτικό εγχείρημα.

Η Νέα Δημοκρατία (του παραπλήσιου «η Ελλάδα θα τα καταφέρει») εκ σχεδίου δεν μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο. Είναι πάρα πολύ στενή πολιτικά. Ο αρχηγός της, εκτός τού ότι ρέπει σταθερά προς τον εθνοθρησκευτισμό, είναι επίσης σάρκα από τη σάρκα του πολιτικού συστήματος. Κι όμως, μέσα στη Νέα Δημοκρατία υπάρχουν δυνάμεις ρεαλισμού και φιλελευθερισμού, επίσης ηθικά αλώβητες, που θα μπορούσαν να παίξουν μελλοντικά ρόλο σ΄ ένα εγχείρημα ανανέωσης. Ίσως αυτό δεν είναι τώρα άμεσα ορατό, επειδή η ελπιζόμενη πρωτιά στις εκλογές συγκαλύπτει την τάση, θα είναι όμως ορατό συντομότατα, γιατί κι αυτή είναι φανερό ότι έχει κλείσει τον κύκλο της κι επίσης θα καταρρεύσει.

Η Δημοκρατική Αριστερά του κ. Κουβέλη πρόσφερε, αρχικά, ισχυρά δείγματα ρεαλισμού. Με την πολιτεία της τον τελευταίο καιρό στη βουλή (νόμος Διαμαντοπούλου κλπ), την πίεση από τον ΣΥΡΙΖΑ και την προσχώρηση αντιμνημονιακών του ΠΑΣΟΚ, φαίνεται να έχει στραφεί προς τα «αριστερά». Ωστόσο, είναι εμφανές ότι η πολλή «σκληρότητα» είναι πρόσκαιρη και προεκλογική, και ότι το κόμμα θα συζητούσε συμμετοχή σε κυβέρνηση συνεργασίας.

Μένουν μερικοί μικροί πολιτικοί σχηματισμοί που αντικειμενικά εγγράφονται στο κέντρο. Η Δημοκρατική Συμμαχία της κ. Μπακογιάννη, η Δράση - Φιλελεύθερη Συμμαχία των κ. Μάνου - Βαλιανάτου και οι Οικολόγοι - Πράσινοι (με συλλογική ηγεσία). Κοινό γνώρισμα και των τριών είναι η απόρριψη του διλήματος «μνημόνιο - αντιμνημόνιο» και η κατά περίπτωση εξέταση, ο εμφατικός ευρωπαϊσμός και η διάθεση συμμετοχής σε κυβέρνηση συνεργασίας. Από κοντά η «Δημιουργία ξανά!» του κ. Θάνου Τζήμερου κι ίσως μια δυο ακόμα οργανώσεις.

Επειδή ούτε στην πολιτική υπάρχει παρθενογένεση, το όποιο νέο σχήμα μόνο με υλικά από τα παραπάνω κόμματα θα μπορούσε να ξεκινήσει. Ευχής έργο θα ήταν να έχει δημιουργηθεί προεκλογικά. Αυτό δεν έγινε, το πολιτικό σύστημα εθολοτύφλησε ξανά (όπως δυόμιση χρόναι τώρα εθελοτυφλεί κι αρνείται σχεδόν κάθε μεταρρύθμιση), νομίζοντας ότι έχει άφθονο χρόνο για ανασυνθέσεις στο μέλλον. Τώρα φτάσαμε στις εκλογές και οι συνθήκες είναι πολύ πιο δύσκολες. Με την ισχυροποίηση των ακραίων κομμάτων, αυτοδυναμία είναι αδύνατο να υπάρξει, οι συγκλίσεις γίνονται όλο και πιο δύσκολες, μια οποιαδήποτε κυβερνητική πλειοψηφία είναι δύσκολο να σχηματιστεί, η ακυβερνησία ελλοχεύει, η χρεοκοπία το ίδιο, οι επαπειλούμενες νέες εκλογές θα είναι η χαριστική βολή στην οικονομία, ενώ υπάρχουν και πολιτικές δυνάμεις που απειλούν με ελικόπτερα /«λαϊκό» πολιτικό πραξικόπημα / μη αναγνώριση του εκλογικού αποτελέσματος (αν δεν τους αρέσει, βέβαια. Αν τους αρέσει, αλλάζει το πράγμα). Όλα αυτά, ενώ τα υπογραμμένα με την τρόικα μέτρα του Ιουνίου (=προϋπόθεση καταβολής δανειακής δόσης) είναι σε απόσταση αναπνοής.

Όταν κάποτε υπάρξει αξιόπιστη και σταθερή κυβέρνηση για να κυβερνήσει, θα υπάρχει χώρα για να κυβερνηθεί; Θα έχει προλάβει ν΄ ανασυντεθεί το πολιτικό σκηνικό και να δημιουργηθεί ο αναγκαίος νέος πόλος, ή στο μεταξύ θα έχει βαρέσει διάλυση η κοινωνία και η οικονομία; Θα έχει παραμείνει η βία που ασκούν διάφορες κοινωνικές ομάδες στα (μόλις ανεκτά) σημερινά επίπεδα ή θα έχει αυξηθεί; Θα είναι η Ελλάδα κράτος, με συμμετοχή στην ΕΕ και στο ευρώ; Ποιος θα προλάβει πρώτος να καλύψει το κενό, η φτώχεια και η απελπισία ή η υπεύθυνη πολιτική;

Με την αυτοκτονική, αιθεροβάμονα και συνωμοσιολογική διάθεση της πλειονότητας των «ανάδελφων» Ελλήνων, κάθε απάντηση είναι πιθανή. Και η απόσταση από τη Βαϊμάρη του ΄30 στη Σομαλία τού σήμερα μοιάζει ένα τσιγάρο δρόμος.