Τέλος εποχής... υπάρχει άραγε ελπίς;

Με την Ιταλία μάς συνδέει μια παράλληλη πολιτική-οικονομική-κοινωνική κρίση, η μεγαλύτερη των τελευταίων 40 ετών. Μας διαφοροποιούν όμως οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Η οικονομία της Ιταλίας διαθέτει γερά θεμέλια, η δική μας λίγα και σαθρά. Στην Ιταλία παράγουν, εμείς υστερούμε. Η Ιταλία εξάγει από αυτοκίνητα και αγροδιατροφικά προϊόντα μέχρι μόδα, εμείς εισάγουμε. Αυτό όμως που κυρίως μάς διαφοροποιεί είναι η επίγνωση, η διαχείριση της κρίσης από το πολιτικό σύστημα των δυο χωρών. Κι αυτό άλλαξε εντελώς την εικόνα.

Στην Ιταλία, μόλις το πολιτικό σύστημα συνειδητοποίησε ότι η χώρα τρέχει ολοταχώς στον γκρεμό, ανέθεσε στον τεχνοκράτη-πολιτικό Μάριο Μόντι να βάλει φρένο. Με ολιγομελή κυβέρνηση επιλογής και εμπιστοσύνης του, προώθησε στις πρώτες 100 ημέρες τολμηρές μεταρρυθμίσεις, κατακτώντας έτσι το κύρος να θέτει κόκκινες γραμμές στην άκαμπτη Γερμανία. Δε δίστασε, αν και βαθιά θρησκευόμενος, να φορολογήσει τα έσοδα της παντοδύναμης Καθολικής Εκκλησίας και να συγκρουστεί με τα πανίσχυρα εργατικά συνδικάτα στο ακανθώδες εργασιακό. Του δόθηκε εντολή να ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό του έργο και χρόνος ως το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου. Προφανώς οι Ιταλοί (πολιτικοί και λαός) είναι λιγότερο δημοκράτες από μας, γι΄ αυτό δεν θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα την έκφραση της λαϊκής ετυμηγορίας.

Εμείς αντιθέτως, με την ιδιότυπη αυτοχειρία της κυβέρνησης Παπανδρέου φτάσαμε στην επεισοδιακή ανάθεση έργου στον Λουκά Παπαδήμο. Κι επειδή ακριβώς επρόκειτο για ανάθεση έργου με σύμβαση ορισμένου χρόνου, η αναζήτηση της ημερομηνίας των εκλογών άρχισε πριν ακόμα ορκιστεί η κυβέρνηση. Ευτυχώς για μας ο Λουκάς Παπαδήμος και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης πέτυχαν τον κρίσιμο οικονομικό στόχο που ανέλαβαν.

Η πολιτική θεματολογία όμως, η μεταρρυθμιστική ατζέντα και η προσπάθεια σοβαρής διαχείρισης της πολιτικής και κοινωνικής κρίσης οπισθοχώρησε. Οι στόχοι της αποκομματικοποίησης του κράτους και της αποκρατικοποίησης της οικονομίας, της απομάκρυνσής μας από το πελατειακό, συντεχνιακό τερατούργημα της μεταπολίτευσης και η ακριβής αποτύπωση των αιτίων της κρίσης δεν υπηρετήθηκαν. Όσα συνέβησαν τις τελευταίες μέρες στο Κοινοβούλιο, η συνήθης πολιτική αντιπαροχή, το κλείσιμο του φακέλου Siemens, η θύελλα των άσχετων πελατειακών τροπολογιών τελευταίας στιγμής, η τροπολογία της επιχορήγησης των κομμάτων επιβεβαιώνουν ότι η αντίληψη των κομμάτων για το δημόσιο συμφέρον και τον τρόπο που νομοθετεί η Βουλή δεν άλλαξε.

Στην καλοκαιρινή απεργία της ΠΝΟ, που απέκλεισε τα νησιά κι έπληττε τον τουρισμό, έσπευσα σε δηλώσεις. Αυτή τη φορά όχι. Γιατί θεωρώ ότι το πράσινο φως στις συντεχνίες το έδωσε ένας τεχνοκράτης υπουργός με κύρος, όταν, παρά το βραχύ ορίζοντα της θητείας του, λειτούργησε ως εκφραστής συντεχνιακής ιδιοτέλειας και ανέτρεψε, με τη σιγουριά του ειδικού, ό,τι έχτισε με μεγάλο πολιτικό κόστος και διακομματική συνεννόηση η προηγούμενη υπουργός σε 2 χρόνια.

Αναρωτιέμαι, λοιπόν, αν όσα κόμματα έθεταν, 5 μήνες τώρα, τις εκλογές ως προτεραιότητα της χώρας, το έκαναν επειδή θεωρούν αναγκαιότητα την έκφραση του λαού ή επειδή θεωρούν εαυτούς αξιότερους να διαχειριστούν το μείζον διακύβευμα.

Για το οποίο διακύβευμα δεν χωρά αμφισβήτηση. Η επόμενη κυβέρνηση καλείται να διασφαλίσει την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Και το εργαλείο είναι ένα, μοναδικό: η υλοποίηση ενός δύσκολου, απαιτητικού σχεδίου μεγάλων τομών και μεταρρυθμίσεων. Αν η επόμενη κυβέρνηση δε θελήσει ή δε μπορέσει να το επιτύχει, το μέλλον της χώρας και της κοινωνίας θα είναι ζοφερό.

Καιρό τώρα, κόμματα και σωτήρες της δραχμής, με ρητορείες του τύπου “θιγμένο ελληνικό φιλότιμο”, “στραπατσαρισμένη εθνική αξιοπρέπεια” της πτωχής πλην τίμιας Ελλάδας ψαρεύουν στο θυμικό της κοινωνίας, η οποία ευλόγως τελεί σε σύγχυση, δικαίως σε οργή και απόγνωση. Από κοντά και αλλοδαποί σωτήρες, ηγέτες “αδελφών κομμάτων” συνιστούν τη δραχμή, για να τονώσουμε την ανταγωνιστικότητά μας.

Η πρόσφατη περιπέτεια της Ουγγαρίας - επιχείρησε ομολογιακό δάνειο 340 εκατομμυρίων ευρώ και μετά βίας μάζεψε 130, με επιτόκιο 9,96% - αποδεικνύει πως ένα νόμισμα "σκουπίδι" δεν αρκεί. Πίσω από τις λαϊκίστικες κορώνες αποσιωπάται πως η επιστροφή στη δραχμή και η ακόλουθη στάση εξυπηρέτησης του χρέους μας δεν σημαίνει παραγραφή του, αλλά μεταβίβαση στις επόμενες γενιές, με πολλαπλό μάλιστα κόστος, λόγω των όποιων νομισματικών ισοτιμιών θα διαμορφωθούν.

Η τόνωση της αγοράς σε περιβάλλον δραχμής θα απαιτήσει δασμολόγηση εισαγωγών, επιδότηση εξαγωγών και έλεγχο κεφαλαιακών ροών, ρυθμίσεις αδύνατες στην κοινή εσωτερική αγορά, που δεν επιτρέπει περεμβάσεις. Έτσι, ακόμη και αν δεν τεθούν λόγοι κανονιστικοί, αφού αποβολή κράτους από την Ευρωζώνη δεν προβλέπεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, μόνη επιλογή μας θα είναι η έξοδος της χώρας από την Ενωμένη Ευρώπη.

Αυτή τη στιγμή λίγοι μπορούν να συνθέσουν στο μυαλό τους την εικόνα αυτής της πραγματικότητας, μετά από 30 χρόνια στην Ένωση. Αλλά τα πράγματα είναι όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε, όπως χρειαζόμαστε, όπως μάς συμφέρει, ούτε καν όπως ήταν. Στην εποχή της μέγιστης ρευστότητας, σε μια παγκόσμια αγορά με διεθνή ύφεση, η Ελλάδα είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος της Ευρώπης. Κι εμείς φλερτάρουμε με την ιδέα της απόβλητης και μόνης, με τη δραχμή σε σύγκριση με το ισχυρότερο περιφερειακό νόμισμα της γειτονιάς μας, του σημαντικότερου εμπορικού πλην ευρωπαίων εταίρου μας, την τούρκικη λίρα.

Θα είμαστε μόνοι, αλλά υπερήφανοι πατριώτες. Γιατί όλοι οι άλλοι, Π.Γ.Δ.Μ., Αλβανία, Τουρκία κ.α. επιδιώκουν την ένταξή τους στην ΕΕ και Ευρωζώνη (ακόμη και τώρα, στα χειρότερά της). Ακόμη και οι Σέρβοι - αναμετριούνται κι εκείνοι στις 6 Μαΐου- οι ορθόδοξοι, εθνικιστές “αδελφοί μας”, μόλις 13 χρόνια μετά τους βομβαρδισμούς των Ευρωπαίων, τώρα τους θέλουν εταίρους.

Προφανώς, λοιπόν, δεν είμαστε μόνο πιο δημοκράτες από τους Ιταλούς αλλά και πιο πατριώτες από τους Σέρβους.

Μάλλον θα είμαστε και μάγοι με μυστική συνταγή στο τσεπάκι. Αλλιώς πώς εξηγείται ότι κόμματα και δυνάμεις που αναφέρονται στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, δεν αντιλαμβάνονται πως τα μεγάλα θύματα αυτού του εφιάλτη θα είναι ακριβώς αυτοί, οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι, οι χαμηλόμισθοι, η μεσαία τάξη και αποσιωπούν πως, πέραν της γενικευμένης φτώχειας, το κράτος πρόνοιας, η δημόσια υγεία και η εκπαίδευση θα καταρρεύσουν.

Φτάσαμε ως εδώ με μύθους, ήρωες και δράκους. Άλλοτε ήταν οι επικίνδυνοι Σκοπιανοί, άλλοτε οι καλοί Αλβανοί που τους ανοίγουμε τα σύνορα, άλλοτε οι εκδικητικοί Γερμανοί που εποφθαλμιούν τον ήλιο μας, άλλοτε οι αριστεροί και δεξιοί ήρωες που θα επαναδιαπραγματευτούν με την τρόϊκα, αφού την εκδιώξουν, άλλοτε η Παναγιά που θα μας ευλογήσει ή η Ρωσία και η Κίνα που θα μας δανείσει.

Αλλά η πραγματικότητα επιμένει. Κι αύριο ίσως αλλάξουν οι πολιτικοί συσχετισμοί στην Ευρώπη, κι ίσως αυτό μάς βοηθήσει. Λίγο, αν είμαστε εκεί.

Ας τελειώνουμε, λοιπόν, με το παραμύθι της επαναδιαπραγμάτευσης κι ας πούμε καθαρά σε τούτες τις εκλογές πως μόνο με σκληρή δουλειά, συναίνεση και μελετημένες συγκρούσεις με την Ελλάδα της οπισθοδρόμησης θα υλοποιήσουμε τις μεγάλες δομικές αλλαγές στο κράτος και την οικονομία μας, για να ανοίξουμε παράθυρο ανάπτυξης.

Χωρίς εμπιστοσύνη όμως και αξιόπιστους πολιτικούς, καμιά κυβέρνηση, κανένα δημοκρατικό Κοινοβούλιο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικό σχέδιο την πολιτική, οικονομική και ηθική κρίση. Δεν θα μιλήσει καν τη γλώσσα της αλήθειας. Θα συνεχίσει ό,τι κάναμε ως τώρα, να πολεμά τη σκιά της κρίσης με λόγια και νόμους ανεφάρμοστους, και να τη βαθαίνει με άδικες, αντικοινωνικές και ατελέσφορες οριζόντιες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους πολιτικούς είναι το πρώτο ζητούμενο σ΄ αυτές τις εκλογές, η μόνη ελπίδα. Και την ημέρα των εκλογών η ευθύνη είναι μισή-μισή, κομμάτων και κοινωνίας.

*Ο Σπύρος Δανέλλης είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, μέλος της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, και της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.