Στο ρατσισμό, τις επιθέσεις στους πολιτικούς, τη σχιζοφρένεια μέρους της Αριστεράς... H A.V. τον συναντάει με αφορμή το πολύ ενδιαφέρον έργο «Πατρίδες», με θέμα τη μετανάστευση, που συνέγραψε με τον Θανάση Παπαθανασίου για το Εθνικό Θέατρο.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το θέμα της μετανάστευσης; Είναι μία ιδέα που μας είχε μπει στο μυαλό εδώ και πολλά χρόνια – από τότε που γράφαμε το «Έβρος απέναντι». Κατόπιν κάναμε άλλο ένα έργο που είχε να κάνει πάλι με τη μετανάστευση, το «Συμπέθεροι από τα Τίρανα» – και στα δύο αντιμετωπίζαμε τον ξένο από τη μεριά του Έλληνα, χρησιμοποιώντας τον ως καταλύτη μάλλον για οικεία κακά παρά για να αναφερθούμε στα προβλήματά του. Είναι δύσκολο να νιώσεις τον άλλο, όταν είσαι απέναντι.
Τις μαρτυρίες πού τις βρήκατε; Υπάρχουν τρεις άξονες. 1ος: Οι σύγχρονες αυτοβιογραφικές μαρτυρίες των τριών ξένων –δεν είναι ηθοποιοί– που συμμετέχουν στην παράστασή μας. Λένε τα προσωπικά τους βιώματα, πώς ήρθαν στην Ελλάδα και πώς ζούσαν εδώ. 2ος: Οι αρχές του αιώνα και η μετανάστευση στην Αμερική. Εδώ χρησιμοποιήσαμε το «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη» του Θανάση Βαλτινού, ενώ είχαμε και την τύχη να βρεθούμε μπροστά σε δύο συγκλονιστικά ντοκουμέντα, στο χειρόγραφο κείμενο του Γεώργιου Μαντά, όπου καταγράφει με τη λογοτεχνική δύναμη που έχει ένας αγράμματος άνθρωπος τη ζωή του σ’ ένα τετράδιο, και στο κείμενο του Δημητρίου Παπούλια, παππού της ηθοποιού της παράστασης Ελένης Κοκκίδου. 3ος: Το 1960, κυρίως σχετικά με τη μετανάστευση στη Γερμανία. Εδώ επιλέξαμε ως επί το πλείστον κείμενα από βιβλία του Γιώργου Ματζουράνη – ένα έργο ζωής πάνω στο θέμα των γκασταρμπάιντερ.
Έρχονται μετανάστες να δουν τις «Πατρίδες»; Δεν το γνωρίζω γιατί δεν είμαι στο θέατρο, αλλά αυτό που ξέρω σίγουρα είναι ότι στο «Συμπέθεροι από τα Τίρανα» έχουν πάει πάρα πολλοί Αλβανοί. Το καταλαβαίνουν οι ηθοποιοί γιατί πολλοί γελάνε στην παράσταση, όταν λέγονται κάποιες αλβανικές φράσεις.
Όταν ψάχνατε τις μαρτυρίες ποια σας συγκλόνισε περισσότερο; Είναι τόσες πολλές, αλλά θέλω να αναφερθώ σε μία που δεν συμπεριελήφθη στην παράσταση, γιατί θέλαμε αυθεντικές μαρτυρίες ώστε να έχουμε το γλωσσικό ιδίωμα των ανθρώπων αυτών. Υπάρχει, λοιπόν, μία ιστορία που μου τη διηγήθηκε η Ιωάννα Καρυστιάνη και αναφέρεται σε μια νύφη, όπως αυτές που είδαμε στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Μία, λοιπόν, από τις Ελληνίδες νύφες πήγε στα βάθη της Αμερικής χωρίς να έχει δει το γαμπρό και όταν έφτασε ανακάλυψε ότι ήταν μαύρος! Από τότε δεν ξαναέστειλε ποτέ φωτογραφία στους συγγενείς της. Ούτε είδαν πώς ήταν τα παιδιά που γέννησε.
Πριν καιρό είχε ανακοινωθεί «η κατασκευή ενός φράχτη στον Έβρο»… Κοιτάξτε, το ότι κάθε χώρα οφείλει να προστατεύει τα σύνορά της είναι δεδομένο. Όπως, επίσης, ότι δεν μπορεί η Λιβαδειά να έχει 20 χιλιάδες κατοίκους και 100 χιλιάδες Πακιστανούς. Δεν γίνεται. Δεν μπορεί η γη να θρέψει τόσους ανθρώπους, θα ανακύψει κοινωνικό πρόβλημα. Το ότι φαγώθηκαν όλα τα κονδύλια για τους χώρους υποδοχής ξένων, το ότι κοροϊδεύουμε τους Ευρωπαίους και στην ουσία είμαστε ένας σκουπιδότοπος ανθρώπινων πλασμάτων είναι κι αυτό γεγονός. Από την άλλη, όμως, συνεχίζουμε να κλείνουμε τα μάτια και να λέμε ρατσιστή όποιον πει ότι ένας Πακιστανός σκότωσε έναν Έλληνα για μια κάμερα! Μα, είναι γεγονός! Πώς να γίνει; Δεν είσαι ρατσιστής, αν το λες αυτό. Φυσικά πρέπει η χώρα να ελέγξει τα σύνορά της. Όπως ελέγχει εμένα για τον τρόπο με τον οποίο κινούμαι μέσα στην πατρίδα μου, έτσι θα πρέπει να ελέγξει και τον ξένο.
Εσείς φοβάστε να κυκλοφορήσετε σε κάποιους δρόμους της Αθήνας; Ναι, φοβάμαι! Αυτά που λένε κάποιοι ακραίοι αντιρατσιστές εντείνουν το πρόβλημα, διότι δημιουργούν πόλωση. Όταν πας να βγάλεις τον άλλο τρελό, το μόνο που κάνεις είναι να πολώνεις την κατάσταση.
Θεωρείτε ότι φοβόμαστε να πούμε αυτό που νιώθουμε με το μεταναστευτικό μήπως πουν «ο Ρέππας είναι ρατσιστής»; Η Άννα Βαγενά για παράδειγμα έχει κατηγορηθεί, ακόμα και ο Διονύσης Σαββόπουλος. Το είχα ακούσει και είχα στενοχωρηθεί. Δυστυχώς, στην Ελλάδα επικρατεί ένας αριστερόστροφος λαϊκισμός σε όλα τα επίπεδα. Κινδυνεύεις να θεωρηθείς αντιδραστικός, ρατσιστής ή υπερσυντηρητικός, αν πεις μία αλήθεια που δεν χαϊδεύει ή δεν γλείφει μια συγκεκριμένη ορολογία. Στην Ελλάδα ο κρατικός μηχανισμός, από όσα μαθαίνουμε ότι συμβαίνουν στο ΙΚΑ ή στις εφορίες, έχει σχεδόν παρακρατικές συμπεριφορές. Αυτά είναι μαφιόζικες ιστορίες, αλλά όλη αυτή η λογική έχει στεγαστεί κάτω από μία φρασεολογία δήθεν προοδευτική για το δίκιο του εργαζόμενου. Νομίζω ότι είναι πολύ βαθύ το πρόβλημά μας και ίσως η φτώχεια η οποία έχει ενσκήψει, από μία άποψη, είναι μία ευλογημένη ευκαιρία να απαλλαγούμε από όλα αυτά τα μεταπολιτευτικά σύνδρομα.
Η άποψή σας για τη στάση των κομμάτων της Αριστεράς σε σχέση με το μνημόνιο, τα μέτρα ή τις διαδηλώσεις ποια είναι; Νομίζω ότι εκτός από το ΚΚΕ που έχει έναν πολύ συγκεκριμένο προσανατολισμό, η υπόλοιπη Αριστερά θα πρέπει να αποφασίσει τι ακριβώς θέλει. Επιτέλους να γίνει λίγο ειλικρινής.
Βρίσκετε υποκριτική τη στάση της; Ναι! Η Αριστερά έχει δεκαετίες που δεν αποφασίζει τι θέλει. Δεν είναι θέμα προσώπων. Τα πρόσωπα αναδεικνύονται από τον κόσμο. Από τη δεξιά παράταξη έχουν αποκοπεί 2 πρόσωπα. Η Ντόρα Μπακογιάννη και ο Πάνος Καμμένος. Η Μπακογιάννη στις δημοσκοπήσεις δεν ξεκολλάει από το 2%, ο Καμμένος με το που βγήκε παίρνει 5%. Βγάλτε τα συμπεράσματά σας για τον ελληνικό λαό.
Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Κοιτάξτε, 8 στους 10 Έλληνες θέλουν να παραμείνουμε στην Ευρώπη, ταυτόχρονα 8 στους 10 Έλληνες είναι ενάντια στο μνημόνιο, συνεπώς οι 6 στους 10 είναι τρελοί. Νομίζω ότι σε αυτό το 6 στους 10 εμπίπτει και η όχι –ας το πούμε– ορθόδοξη Αριστερά, εννοώ την Αριστερά που δεν είναι ΚΚΕ. Σε αυτή τη σχιζοφρένεια κολυμπάει.
Η άποψή σας για τις επιθέσεις στους πολιτικούς; Είναι ο καινούργιος παρακρατικός φασισμός. Κατάφορα φασιστική νοοτροπία, όπως φασιστική νοοτροπία είναι να μην τηρούνται οι νόμοι. Δημοκρατία σημαίνει έχω τη δυνατότητα να αλλάξω ένα νόμο. Δεν σημαίνει καταπατώ το νόμο. Κατά αυτή την έννοια τα δημοκρατικά της δικαιώματα εξασκούσε και η άλλη στο ΙΚΑ. Αυτό δεν έχουν καταλάβει οι Έλληνες. Δημοκρατία είναι το καθεστώς των υποχρεώσεων, όχι το καθεστώς των δικαιωμάτων. Έχω το δικαίωμα να περπατάω σε έναν καθαρό δρόμο γιατί έχω υποχρέωση να τον κρατάω καθαρό.
Πώς σχολιάζετε τις επιθέσεις στον Νταλάρα; Αλίμονο! Για τον Θεό και την Παναγία! Και για αυτό που συνέβη στον Νταλάρα και σε οποιονδήποτε πολιτικό. Καλά, για τον Νταλάρα δεν θα το συζητήσω. Ήταν ολότελα παρανοϊκό. Όλη αυτή η λογική αντίθεσης απλώς απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες φθόνου και πληγωμένων ναρκισσισμών στα αιχμηρά πρόσωπα, όπως είναι ο Γ. Νταλάρας. Μας αρέσει δεν μας αρέσει, είναι ένας εξαιρετικά διακεκριμένος καλλιτέχνης και δεν τον βοήθησε κανείς σε αυτό. Νομίζω ότι απλώς γίνεται μία αφορμή για να βγει ανθρώπινος φθόνος και τίποτα παραπάνω.
Ξέρετε τι θα ψηφίσετε στις εκλογές; Γιατί πολλοί καλλιτέχνες γυρνούν την πλάτη στην πολιτική, μιλούν με αφορισμούς ότι όλοι ίδιοι είναι… Φυσικά και ξέρω. Δεν είμαι από αυτούς που θα αποφασίσουν τελευταία στιγμή. Ποτέ δεν είχα γυρίσει την πλάτη στην πολιτική. Δεν ψάχνω πολιτικό για να τον παντρευτώ, να τον θεοποιήσω, δεν ψάχνω έναν πολιτικό απόλυτα της αρεσκείας μου ή σε απόλυτη συμφωνία με μένα, δεν ψάχνω τη σκιά μου, εδώ δεν την ψάχνω στις προσωπικές μου σχέσεις θα την ψάχνω στην πολιτική; Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν οφείλω να τοποθετηθώ κάπου, κάπως, μέσα σε κάποιους συγκεκριμένους κοινωνικούς συσχετισμούς που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη χώρα μου. Το να εξομοιώνουμε τους πάντες και τα πάντα, αυτό το «όλοι ίδιοι είναι», είναι λάθος. Μπορούμε να πούμε «όλες οι θεατρίνες είναι πόρνες», «όλοι οι υπάλληλοι του ΙΚΑ είναι κλέφτες», δεν έχει λογική αυτό το πράγμα.
Η θεατρική σεζόν πώς πάει; Γιατί ανεξαρτήτως της κρίσης έχουμε και υπερβολικά πολλές θεατρικές σκηνές. Όπου συμβαίνουν πληθωριστικά φαινόμενα δεν μπορείς να βγάλεις και κανενός είδους συμπέρασμα. Εδώ και μία δεκαετία η ελληνική θεατρική κίνηση αποτελεί έναν ασύδοτο χώρο που δεν ελέγχεται από απολύτως τίποτα. Ο καθένας συστήνει ένα θίασο.
Πώς συντηρούνται όλες αυτές οι σκηνές; Δεν ξέρω, τι να σας πω. Εγώ συνήθως δουλεύω σε εμπορικά θέατρα, αλλά και στο Εθνικό, που έχω δουλέψει τρεις φορές, μου έχουν βάλει το μαχαίρι στο λαιμό για τα κόστη. Όταν με επιτυχημένες δουλειές –και δεν είναι έπαρση να το πω– και στο Εθνικό και στο εμπορικό θέατρο βλέπω ότι τα πράγματα είναι πάρα πολύ στενά, δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορούν και συντηρούνται όλες αυτές οι ομάδες με τα λίγα εισιτήρια. Αλλά Έλληνες είμαστε και απ’ ό,τι φαίνεται υπάρχουν τρόποι.
Ο επιτυχημένος προσεταιρισμός των ψηφοφόρων της μεσαίας τάξης σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν αποτελεί εφάπαξ κατάκτηση ενός κόμματος, αλλά πρόσκαιρο χαρτί
18°
