Οι «φίλοι του λαού» και ο νατιβισμός του Τσίπρα

Πολλούς εξέπληξε αρνητικά η δήλωση του προέδρου της Κ.Ο του Συριζα Αλέξη Τσίπρα ότι «μπορεί οι Ευρωπαίοι να λένε ότι είμαστε όλοι Έλληνες, αλλά μάλλον κάποιοι Έλληνες δεν είναι και τόσο Έλληνες. Αυτοί που μας κυβερνούν». Γράφηκαν πολλά άρθρα και έγιναν πολλές δηλώσεις για το πόσο άτοπη και εκτός κλίματος του λόγου της Αριστεράς ήταν αυτή η δήλωση. Σε ρεπορτάζ της Μαρίας Νταλιάνη στα Νέα (25-02-2012) ο παλαίμαχος αριστερός ηγέτης Πάνος Δημητρίου δήλωνε πως « όσοι στο παρελθόν έχουμε υποστεί λόγω της συμμετοχής μας στους λαϊκούς αγώνες διώξεις, φυλακίσεις και εκτοπισμούς, με βασική την κατηγορία του «εθνοπροδότη», του «εαμοβούλγαρου» και του «ανθέλληνα», με έκπληξη και βαθιά λύπη ακούσαμε να χαρακτηρίζονται «λιγότερο Έλληνες», και μάλιστα από αριστερά χείλη, πολιτικοί μας αντίπαλοι. Πρόκειται για σοβαρό και μεγάλο λάθος». Ακόμη και ο βουλευτής του Συνασπισμού Δημήτρης Παπαδημούλης χαρακτήρισε τη συγκεκριμένη δήλωση «ατυχή».

Ο Τσίπρας μας είχε προειδοποιήσει για την ποιότητα του λόγου του. Τον Σεπτέμβριο του 2011 με το θέμα που είχε προκύψει για την πώληση της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου είχε αναρωτηθεί, «διερωτόμαστε εάν μια τέτοια επιλογή δεν σημαίνει έσχατη προδοσία για τον ελληνικό λαό και για την πατρίδα. Και αν δεν σημαίνει αυτό προδοσία, τότε τι είναι προδοσία;»

Επίσης πριν λίγες μέρες δήλωνε, ότι «η συμφωνία για το δημόσιο χρέος θα αποδειχθεί ολοκαύτωμα για τον λαό». Εδώ ενστερνίζεται ένα από τα βασικά αξιώματα της ακροδεξιάς σκέψης, πως το ολοκαύτωμα δεν αποτελεί ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός, το οποίο χαρακτηρίζει τη σχέση του αντισημιτισμού με τον ναζισμό και την εξόντωση των Εβραίων. Η παγκόσμια ακροδεξιά αρνούμενη τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος επιδιώκει να θεωρηθεί το Ολοκαύτωμα των Εβραίων ως ένα γεγονός ανάμεσα σ’ όλα τα άλλα.

Δεν θα με απασχολούσε ο λόγος του Τσίπρα αν στην περίπτωση αυτή είχαμε να κάνουμε με ένα βασικά αμόρφωτο παιδί, που αναπαράγει καφενειακές κοινοτοπίες λίγο πριν ξεκινήσει το ματς. Ένα παιδί, το οποίο μοίρα κακή το έφερε να γίνει αρχηγός κόμματος.

Το πρόβλημα είναι αλλού και αφορά το γεγονός πως στη χώρα μας σε καθημερινή βάση αποδεικνύεται ό,τι τα άκρα δεν συγκλίνουν απλά, αλλά ξεκινούν από την ίδια αφετηρία. Αυτή η αφετηρία είναι ή άρνηση των βασικών αξιών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Η φιλελεύθερη αντίληψη αντιλαμβάνεται τις σύγχρονες κοινωνίες ως πολύπλοκες κοινωνίες, με πλούσιες αντιθέσεις και αντιφάσεις, οι οποίες δεν μπορούν να αναχθούν σε μια διπολική αντίληψη για το κοινωνικό σύνολο. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη οι κοινωνίες δεν χωρίζονται απλά σε λαό και ελίτ, σε φίλους του λαού και σ’ εχθρούς του. Ο λόγος των άκρων αντιθέτως θεωρεί πως οι κοινωνίες χωρίζονται στον λαό και τους λαϊκούς ηγέτες από τη μια και την ελίτ, τους πλούσιους, το κεφάλαιο, τα μονοπώλια, και τους προδότες από την άλλη.

Πριν λίγες μέρες διαβάσαμε για την ενθουσιώδη υποδοχή που είχαν τα μέλη της Χρυσής Αυγής, όταν επισκέφθηκαν τους απεργούς της Χαλυβουργικής στην Ελευσίνα, στην απεργία πρωτοστατεί το ΠΑΜΕ, για να τους δηλώσουν τη συμπαράστασή τους. Ο Καμμένος και πολλές δεξιο-λαϊκίστικες φωνές στο χώρο των ΜΜΕ δεν σταματούν να επαινούν τις «αριστερές» φωνές που αντιτίθενται στην πώληση της πατρίδας στους Ευρωπαίους τοκογλύφους.

Ο Τσίπρας με τις δηλώσεις του δεν αποδεικνύει την ανεπάρκεια του, αλλά αντιθέτως αναδεικνύει την (συνειδητή ή ασύνειδη, αδιάφορο) αγωνία του, να καλύψει από τα αριστερά ένα χώρο που για λόγους ιστορικούς δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να καλύψει η ακροδεξιά. Ο Τσίπρας εκφράζει ένα αριστερό νατιβισμό, ο οποίος σύμφωνα με τον Κας Μούντε ορίζεται ως «εκείνη η ιδεολογία που υποστηρίζει πως τα κράτη θα πρέπει να κατοικούνται αποκλειστικά από μέλη της αυτόχθονης ομάδας»* . Εδώ βεβαίως δεν γίνεται λόγος για πιστοποιημένους βιολογικά Έλληνες, αλλά για Έλληνες με πολιτικά πιστοποιητικά ελληνοφροσύνης. Πιστοποιητικά που μοιράζουν εκλογικές μειοψηφίες, οι οποίες πάντοτε την επόμενη μέρα των εκλογών εμφανίζονται ως εκφραστές της πλειοψηφίας και της δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας βέβαια που την «τιμούν» μόνο και όταν τους συμφέρει, διαφορετικά την υποτιμούν βαθύτατα. Ο ελληνικός ακροαριστερός και ακροδεξιός νατιβισμός χωρίζει τους πολίτες αυτής της χώρας σε γνήσιους πατριώτες και προδότες και τους ηγέτες σε φίλους και εχθρούς του λαού.

Ο Τσίπρας, η Παπαρήγα, ο Καμμένος, ο Μεντρέκας και πολλοί άλλοι, το λεγόμενο αντιμνημονιακό μπλόκ είναι οπαδοί ενός ιδιότυπου ελληνικού νατιβισμού. Αυτοί όμως δεν συναντώνται εκεί, αλλά είναι μαζί από την ίδια την αφετηρία τους. Αυτή είναι αφενός η απλοποίηση της σύνθετης πραγματικότητας και αφετέρου η κοινή τους άρνηση να αποδεχτούν τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Ο χώρος του αντισυνταγματικού τόξου δεν συγκλίνει, είναι πάντα μαζί και ανάλογα με τις ιστορικές συγκυρίες αυτή η συμπόρευση συγκαλύπτεται ή γίνεται απροκάλυπτη, όπως συμβαίνει σήμερα. Η παρότρυνση προς την ανομία, η χρήση της δημοκρατίας και του Συντάγματος ως έννοιες λάστιχο, τις οποίες οι υποστηρικτές του αντισυνταγματικού τόξου χρησιμοποιούν όπως τις συμφέρει, η άρνηση της δημοκρατίας ως ουσιαστικού περιεχομένου των σύγχρονων κοινωνιών και η θεώρηση της ως τυπικής των πραγμάτων πλευράς, ο διαχωρισμός σε άξιους και ανάξιους, πατριώτες και προδότες δεν είναι απλά κοινοί τόποι συνάντησης της ελληνικής κομμουνιστικής και κομμουνιστογενούς Αριστεράς με την ακροδεξιά, είναι οι κοινές τους αφετηρίες.

Οι εξόφθαλμες αδυναμίες των κομμάτων του συνταγματικού φιλελεύθερου τόξου ενδυναμώνουν όλο και περισσότερο, όσους πλέον χωρίς προσχήματα κινούνται εκτός αυτού του τόξου. Αυτό κάνει τα πράγματα πολύ πιο επικίνδυνα, αλλά και την ανάγκη συσπείρωσης του συνταγματικού τόξου ακόμη πιο επιτακτική.

* Mudde, Cas., Λαϊκίστικα Ριζοσπαστικά Δεξιά Κόμματα στην Ευρώπη, Επίκεντρο, μετφ: Θανάσης Αθανασίου, σελ 60