Επιστροφή στη δραχμή: Γιατί όχι

Με την έγκριση της νέας δανειακής σύμβασης και του PSI από τη Βουλή απετράπη η άτακτη χρεοκοπία και η έξοδος της χώρας από την Ευρωζώνη. Οι περισσότεροι βουλευτές που καταψήφισαν τη σύμβαση επικαλέστηκαν την άρνησή τους να συναινέσουν σε σκληρά μέτρα που επιβάλλουν λιτότητα και βαθαίνουν την ύφεση. Καμία κριτική δεν είναι πιο λανθασμένη. Η λιτότητα που επιβάλλουν ΕΕ και ΔΝΤ δεν πρέπει να συγκριθεί με την υπάρχουσα κατάσταση –που δεν είναι διατηρήσιμη– αλλά με αυτήν που θα επικρατούσε χωρίς τη χρηματοδότηση που προσφέρουν. Η εναλλακτική για την Ελλάδα δεν είναι η διατήρηση του status quo, αλλά η πλήρης κατάρρευση της οικονομίας. Δύο χρόνια μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου, τα «δίδυμα» ελλείμματα του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παραμένουν γύρω στο 10% του ΑΕΠ (περίπου 20 δις).

Αυτό το χάσμα μπορεί να κλείσει μόνο με μείωση της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης και αύξηση της παραγωγής. Η νέα δανειακή σύμβαση αγοράζει το χρόνο που απαιτείται ώστε το χάσμα αυτό να κλείσει σταδιακά, όχι μόνο με τη μείωση της ζήτησης αλλά και με την αύξηση της προσφοράς μέσω διαρθρωτικών αλλαγών. Η μείωση της ζήτησης περνάει υποχρεωτικά από την ύφεση, που είναι αναπόφευκτη σε μία οικονομία που υπερκατανάλωνε με δανεικά επί δεκαετίες. Χωρίς τη δανειακή σύμβαση, η προσαρμογή σε χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης θα γίνει βίαια και η ύφεση θα βαθύνει. Το χάσμα των 20 δις θα κλείσει απότομα λόγω έλλειψης χρηματοδότησης για την εισαγωγή βασικών αγαθών, όπως πετρέλαιο, φάρμακα και τρόφιμα. Η επιστροφή στη δραχμή δεν θα λύσει το πρόβλημα της έλλειψης συναλλάγματος, δεδομένου ότι κανείς δεν θα δέχεται να πληρωθεί με δραχμές που χάνουν αγοραστική αξία καθημερινά. Για τον ίδιο λόγο οι καταθέσεις στις τράπεζες θα εξανεμιστούν, αν δεν επιβληθούν άμεσα περιορισμοί στις αναλήψεις και συναλλαγματικοί έλεγχοι.

Η έξοδος από την κρίση θα γίνει μόνο με την επιστροφή της εμπιστοσύνης των επενδυτών και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, νέων θέσεων εργασίας, νέου πλούτου. Προϋπόθεση για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης είναι η επιτυχής ολοκλήρωση του PSI και η εφαρμογή της νέας δανειακής σύμβασης, που εξασφαλίζουν τη μετάβαση σε πρωτογενή πλεονάσματα για να καταστεί βιώσιμο το χρέος. Προσφέροντας δανειακά κεφάλαια και καλώντας τους ιδιώτες ομολογιούχους να επωμισθούν ένα τμήμα του βάρους της χρηματοδότησης, αποδεχόμενοι «κούρεμα» του χρέους κατά 50%, ο μηχανισμός στήριξης ΕΕ-ΔΝΤ προσφέρει στη χώρα τη δυνατότητα να «σφίξει τη ζώνη» λιγότερο απ’ ό,τι στη διαφορετική περίπτωση. Οι όροι που συνοδεύουν τη νέα δανειακή σύμβαση δεν είναι τίποτε μπροστά στο εναλλακτικό σενάριο.

Αν χάσει την πρόσβαση σε δανεικά, η χώρα θα πρέπει άμεσα να μηδενίσει το έλλειμμα. Η μονομερής χρεοκοπία με άμεση στάση πληρωμών δεν λύνει το πρόβλημα, διότι από τα 20 δις έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών μόνο τα 11 δις είναι τόκοι προς τους ξένους πιστωτές, τα υπόλοιπα είναι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών. Οι Έλληνες πολιτικοί τα γνωρίζουν αυτά, αλλά τους βολεύει να κρατούν απόσταση από επώδυνα μέτρα επιρρίπτοντας ευθύνη στους Γερμανούς «που θέλουν να τιμωρήσουν την Ελλάδα», στους «κερδοσκόπους», στο ΔΝΤ που επιβάλλει λιτότητα. Όμως οι νόμοι της οικονομίας, όπως και οι νόμοι της φυσικής, ισχύουν παντού. Βασικός κανόνας είναι ότι κάθε χώρα πρέπει να ζει μέσα στα όρια των δυνατοτήτων της. Το να κατηγορείς το ΔΝΤ γι’ αυτό είναι σαν το κατηγορείς για το νόμο της βαρύτητας.

Εφαρμόζοντας τα μέτρα της νέας δανειακής σύμβασης, η Ελλάδα μπορεί να «αγοράσει» το χρόνο που χρειάζεται για να εφαρμόσει τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές, να μπει τάξη στο δημοσιονομικό χάος και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Όλοι συμφωνούν ότι η ελληνική οικονομία πρέπει να γίνει πιο εξωστρεφής, αυτό όμως δεν θα γίνει όσο το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού απασχολείται στο Δημόσιο, που δεν παράγει εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Το υπερτροφικό Δημόσιο παγιδεύει κεφάλαια και εργατικό δυναμικό που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αλλού πολύ πιο αποδοτικά. Παραγγέλνει άχρηστα υποβρύχια για να έχουν δουλειά τα ναυπηγεία και απασχολεί 7.000 άτομα στον ΟΣΕ, τα έσοδα του οποίου καλύπτουν το 10% της μισθοδοσίας. Αυτές οι δραστηριότητες επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος χωρίς να δημιουργούν πλούτο.

Η επίπονη, αλλά απαραίτητη, προσπάθεια σταδιακής συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα λύνει ταυτόχρονα τα προβλήματα του χρέους και της ανταγωνιστικότητας, και πρέπει να γίνει με ή χωρίς τη συνδρομή του ΔΝΤ για να αντιστραφεί η εκρηκτική πορεία του χρέους και να στηριχθεί η ανάπτυξη σε στέρεες βάσεις. Η επιστροφή στη δραχμή δεν πρόκειται να καταργήσει την υπερ-ρύθμιση της αγοράς εργασίας, τις ολιγοπωλιακές πρακτικές, τα κλειστά επαγγέλματα, τη γραφειοκρατία, την πολυνομία. Δεν πρόκειται να θεραπεύσει τις δομές που παράγουν τα ελλείμματα, δεν θα συρρικνώσει την παρασιτική οικονομία που τρέφεται από το κομματικό κράτος. Αντίθετα, θα την ενισχύσει, διότι «λεφτά θα υπάρχουν». Έστω και αν αυτό συνεπάγεται ένα φαύλο κύκλο πληθωρισμού και υποτιμήσεων, που μπορεί να βολεύει τα υπερχρεωμένα κόμματα και τους κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες, αλλά δεν εξυπηρετεί το συμφέρον της χώρας.

Βρισκόμαστε στην ώρα μηδέν, όπου όλα τα περιθώρια έχουν εξαντληθεί. Ανέξοδες κραυγές περί εθνικής υπερηφάνειας πρέπει να λάβουν υπόψη ότι η εναλλακτική είναι η πλήρης κατάρρευση. Και ότι το μεγαλύτερο πλήγμα στην εθνική υπερηφάνεια δεν είναι η πίεση που δεχόμαστε να κάνουμε τα προφανή, είναι το γεγονός ότι δεν τα κάνουμε από μόνοι μας, επικαλούμενοι το «κοινωνικό κόστος», τις «ελληνικές ιδιομορφίες» και άλλες δικαιολογίες. «Παίζαμε άμυνα» είπε ο υπουργός Εσωτερικών κ. Τάσος Γιαννίτσης στην εκπομπή «Νέοι Φάκελοι» την περασμένη Δευτέρα. «Πώς να ξεφύγουμε, πώς να μην κάνουμε αυτό που δεσμευόμαστε, πώς να συρρικνώσουμε στο μηδέν τις υποχρεώσεις μας, πώς γενικά να πάρουμε κι άλλα λεφτά, κι άλλα χρέη». Η προσπάθεια απελευθέρωσης της οικονομίας από τα δεσμά του κρατισμού προσκρούει σε συντεχνίες, συνδικάτα και ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα που δεν θέλουν να χάσουν καταχρηστικά προνόμια. Προσκρούει σε κρατικοδίαιτα ΜΜΕ που προσπαθούν να διατηρήσουν το status quo προωθώντας ένα δημόσιο λόγο που ενθαρρύνει το λαϊκισμό («πρωτοφανής εκβιασμός της τρόικας», «παραβίαση εθνικής κυριαρχίας» κ.λπ.). Η Ελλάδα θα βγει από το τέλμα αν αντιληφθεί ότι δεν χρειάζεται επιστροφή στη δραχμή, αλλά θεραπεία-σοκ για να μετασχηματιστεί σε ανταγωνιστική οικονομία.

Debate iq2

«Η Ελλάδα πρέπει να χρεοκοπήσει και να φύγει από το Ευρώ»

Η Intelligence Squared Greece σε συνεργασία με το BBC World News διοργανώνει ένα άκρως επίκαιρο debate στο οποίο θα φιλοξενήσει τον παγκοσμίου φήμης οικονομολόγο Nouriel Roubini, τον καθηγητή Οικονομικών στο School of Oriental and African Studies (SOAS) Κώστα Λαπαβίτσα, το βουλευτή Ηνωμένου Βασιλείου και πρώην υπουργό Denis MacShane και τη Μιράντα Ξαφά, πρώην μέλος του Δ.Σ. του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Συντονίζει η Zeinab Badawi, δημοσιογράφος, παρουσιάστρια του BBC World News. Η A.V. είναι χορηγός επικοινωνίας.

Την Τρίτη 21/2, στο «ΘΕΑΤΡΟΝ», Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», αίθουσα Αντιγόνη (Πειραιώς 254, Ταύρος). Στις 19.30-21.30. Είσοδος: € 10, www.iq2.gr, www.theatron254.gr.

*Η Μιράντα Ξαφά είναι σύμβουλος επενδύσεων και μέλος της κεντρικής επιτροπής της ΔΡΑΣΗΣ