Για τους άστεγους της Αθήνας

Την Τρίτη το πρωί γύρω στις 7:00 βρέθηκα στο κέντρο της Αθήνας. Έβρεχε και έκανε πολύ κρύο. Δυό βήματα από το Σύνταγμα, στην οδό Κολοκοτρώνη, σε στενές εσοχές του πεζοδρόμιου μπροστά από ακριβές βιτρίνες, είδα, σε απόσταση 10 μέτρων μεταξύ τους, δυο άστεγους. Κουλουριασμένοι πάνω σε μουλιασμένα χαρτόνια και τυλιγμένοι με βρώμικες παλιοκουβέρτες, αξύριστοι και άπλυτοι, αναδεύονταν δυο άντρες πάνω κάτω πενήντα χρονών. Δεν ήταν αλλοδαποί, έγχρωμοι, λαθρομετανάστες. Ήταν Έλληνες και όπου να ‘ναι θα έπρεπε να τα μαζεύουν και να μετακινηθούν αφού τα μαγαζιά θα άνοιγαν. Πού να πάνε όμως??

Σε κυριακάτικη εφημερίδα διάβασα εκτενές άρθρο – περιγραφή της κατάστασης. Υπήρχαν φωτογραφίες από κλειστό γυμναστήριο που άνοιξε για να φιλοξενήσει τη νύχτα άστεγους λόγω παγετού, φωτογραφίες από το βανάκι του Δήμου που έψαχνε και μοίραζε υπνόσακους και κουβέρτες στους δρόμους, συνεντεύξεις με αρμόδιους. «Θα δημιουργηθούν χώροι όπου οι άστεγοι θα διαμένουν την νύχτα, αλλά κάθε νύχτα αλλού για να μην δημιουργηθούν γκέτο», «συνεργαζόμαστε με την εκκλησία για συσσίτια», «κοινωνικό σουπερμάρκετ», «δωρεές σε αλυσσίδες σουπερμάρκετ», «διανομή τροφίμων»… Όλες οι άτσαλες, αδόμητες, ερασιτεχνικές, απαξιωτικές, γελοίες τελικά, μορφές «υποστήριξης».

Ο άστεγος στην χώρα μας πιστοποιείται επίσημα σαν ζητιάνος, τοποθετείται με τη βούλα στον πάτο της κοινωνικής απαξίας, χαρακτηρίζεται επίσημα σαν περιθώριο, το βάρος του απιθώνεται με αναίδεια στην πλάτη της φιλευσπλαχνίας του κόσμου και το κράτος με κτηνώδη βλακεία αποδίδει στον εαυτό του τον ρόλο του μαέστρου μιας ετερόκλητης ορχήστρας, της κοινωνίας, χωρίς να το νοιάζει που η ορχήστρα δεν έχει μπροστά της παρτιτούρα!

Ο άστεγος όμως δεν ήταν πάντα έτσι ούτε η υπερηφάνειά του τού επιτρέπει να κρέμεται απ’ το φορτηγό που μοιράζει σάντουιτς και κουβέρτες! Μέχρι χθες είχε δουλειά, σπίτι, οικογένεια, πλήρωνε φόρους, καλούσε φίλους, χάιδευε τα παιδιά του και κλείδωνε την πόρτα του το βράδυ. Δεν γεννήθηκε πάνω στα χαρτόκουτα, ούτε προπονήθηκε από νήπιο στην ζητιανιά! Πώς είναι δυνατόν να μην ανησυχεί κανείς ότι οι άνθρωποι αυτοί μπορεί και να αυτοκτονήσουν όταν πνιγμένοι από την αιφνίδια απώλεια της αξιοπρέπειας οδηγηθούν στην απόλυτη απόγνωση?

Εάν ζούμε σε μια κοινωνία που φροντίζει το παιδί να έχει σχολείο, ο άρρωστος νοσοκομείο, ο αδικημένος αστυνομία και δικαστήριο, τότε η κοινωνία αυτή πρέπει επίσης να φροντίζει ο άστεγος να έχει στέγη! Να την έχει επειδή την δικαιούται σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτής της κοινωνίας. Κάποτε λέγαμε ο «κουτσός», ο «ανάπηρος», ο «κουφός». Σήμερα λέμε «άτομο με ειδικές ανάγκες» και ακόμη πιο εξελιγμένα: «άτομο με ειδικές δεξιότητες», δημιουργώντας για το «ελάττωμα» μια σημειολογική αναφορά αξίας και όχι το αντίθετο. Σε πλήρη σχιζοφρενική αντίθεση, επίσης σήμερα, η πολιτεία βαφτίζει με εξοργιστική απάθεια τον άνθρωπο που χτυπήθηκε από το βίαιο χαστούκι της ανεργίας και της ύφεσης «άστεγο» περιβάλλοντας ταυτόχρονα τον όρο με όλα τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού περιθωρίου: πεζοδρόμιο, πείνα, ελεημοσύνη, σκόρπια τρόφιμα, ύπνος σε γήπεδα, μόλυνση…

Ο άστεγος δεν είναι πρόβλημα της κοινωνίας αλλά του κράτους. Στην Φινλανδία για παράδειγμα λειτούργησε με συγκλονιστική επιτυχία πρόγραμμα αντιμετώπισης των άστεγων θυμάτων της ύφεσης. Ο επικεφαλής του προγράμματος Juha Kaakinen, σε συνέντευξή του αναφέρει: «Υπήρξε το ερώτημα αν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στην κακή οικονομική κατάσταση που βρισκόμαστε. Εμείς αλλάξαμε οπτική απέναντι στο ζήτημα. Η νέα μας τοποθέτηση ήταν: Επειδή είμαστε σε κακή οικονομική κατάσταση πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα»!!

Αναζητήθηκε επιστημονική βοήθεια και το πρόγραμμα συνεργάστηκε με τον εξειδικευμένο επιστήμονα Dr Sam Tsemberis. (Γεννημένο το 1949 στην Σκούρα Λακωνίας, που διευθύνει παρόμοια προγράμματα στην Ουάσιγκτον, την Φιλαδέλφεια, την Ν. Υόρκη, το Βερμόντ κ.α.). Το πρόγραμμα είχε καταπληκτική επιτυχία στην Φινλανδία. Δημιουργήθηκαν αυτοτελείς μόνιμες κατοικίες διεσπαρμένες στους οικιστικούς ιστούς και το εγχείρημα ολοκληρώθηκε μέσα στα όρια του χρονοδιαγράμματος και του προϋπολογισμού του. Μελέτες που ακολούθησαν έδειξαν ότι το πρόγραμμα ήταν τελικά … κερδοφόρο (!!) αφού επιτευχθήκαν οικονομίες στις κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες που απαιτούσε η παρουσία των αστέγων στους δρόμους. Οι οικονομίες αυτές ήταν μεγαλύτερες από το κόστος του προγράμματος. Τώρα η δράση επεκτείνεται με στόχο την πλήρη εξάλειψη του προβλήματος μέχρι το 2015. (socialinnovationeurope.eu).

Έτσι λειτουργούν τα κράτη ακόμη και σε περιόδους κρίσης και μάλιστα ιδιαίτερα σε αυτές τις περιόδους. Εμείς άραγε αναζητήσαμε καλές πρακτικές για να αξιοποιηθούν τα 100 εκατομμύρια ευρώ που δώρισε προχθές το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να αντιμετωπιστούν τα κοινωνικά προβλήματα της κρίσης?? Διότι μόνον οι μπανανίες αυτοσχεδιάζουν επιστρατεύοντας τον βολονταρισμό και την ελεημοσύνη, ποντάροντας στην φιλευσπλαχνία, την άγνοια και τον επαρχιωτισμό.

Μόνον οι σημαίες ευκαιρίας στήνουν το τσουκάλι στην αυλή και μοιράζουν με την κουτάλα τη σούπα στην καραβάνα του άτυχου πολίτη. Μόνον οι χαραμοφάηδες της σάπιας Ελληνικής πολιτικής κουλτούρας δεν καταλαβαίνουν ότι στην πράξη είναι σαν να του πετάνε την σούπα στα μούτρα!