Η ελευθερία στο Πειθαρχικό

«Είναι ελεύθερος ο Τύπος /

φτάνει μόνο να μη γράφεις»

Αλέξανδρος Σούτσος

Έγινε και αυτό. Ο δημοσιογράφος Πάσχος Μανδραβέλης ενεκλήθη από συνδικαλιστές απεργούς της ΕΡΤ για τις απόψεις του, τις οποίες δημοσίευσε στην εφημερίδα όπου εργάζεται, και το Πειθαρχικό της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων (ΕΣΗΕΑ), κατά πλειοψηφίαν, απεδέχθη την έγκληση. Ο συνάδελφός μου, σε λίγες μέρες, θα πρέπει να παρουσιασθεί και να δικαστεί για τις απόψεις του, με τις οποίες διαφωνούν συνδικαλιστές της ΕΡΤ.

Απαγορεύεται να διαφωνούν συνδικαλιστές της ΕΡΤ με τις απόψεις του Πάσχου Μανδραβέλη; Προφανώς, όχι. Έχουν δυνατότητα να απαντήσουν, συλλογικά ή και ατομικά όσες και όσοι νομίζουν ότι χρειάζεται και μπορούν να αντιπαραθέσουν τις απόψεις τους. Αλλά τότε γιατί δεν το κάνουν, αλλά στέλνουν τον δημοσιογράφο στο Πειθαρχικό, επικαλούμενοι το άρθρο 7 παρ. 1 εδάφ. α («Τα δόκιμα, τακτικά και αντεπιστέλλοντα μέλη έχουν την υποχρέωση: α) Να ασκούν τη δημοσιογραφία ευσυνείδητα και με καλή πίστη, να τηρούν την επαγγελματική αλληλεγγύη και να δείχνουν διαγωγή, συμπεριφορά και ήθος ανάλογες με το λειτούργημα που ασκούν.») και θ («[έχουν την υποχρέωση] να τηρούν γενικά όλους τούς κανόνες τής δημοσιογραφικής ηθικής και δεοντολογίας.») του Καταστατικού και το άρθρο 6 παρ. α’ του Κώδικα Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ («Η συναδελφική αλληλεγγύη και ο αλληλοσεβασμός των δημοσιογράφων συμβάλλουν θετικά στις συλλογικές επαγγελματικές επιδιώξεις και στην κοινωνική εικόνα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Γι' αυτό ο δημοσιογράφος οφείλει: α. Να σέβεται την προσωπικότητα των συναδέλφων του. Να μην εκτοξεύει εναντίον τους ασύστατες κατηγορίες και να αποφεύγει τις προσωπικές αντεγκλήσεις, δημόσια και στους χώρους εργασίας. […]».)

Ο Πάσχος Μανδραβέλης, κατηγορείται για «κακή πίστη», για έλλειψη «επαγγελματικής αλληλεγγύης» και γενικώς για διαγωγή κοσμία, διότι στην Καθημερινή της 10ης Δεκεμβρίου 2011, στο καθημερινό άρθρο του υπό τον τίτλο «Μια αδιάφορη απώλεια», μεταξύ άλλων υποστήριζε και τα εξής:

«Για να έχει νόημα μια απεργία, πρέπει σε κάποιους να λείπουν οι υπηρεσίες που δεν παράγονται. Στην περίπτωση της ΕΡΤ -αν εξαιρέσουμε τον κ. Απόστολο Κακλαμάνη ο οποίος περιδιαβαίνει τα κρατικά κανάλια για να τονίσει την ανάγκη ύπαρξής τους- η “δημόσια” τηλεόραση δεν λείπει σε κανέναν. Αυτό πιστοποιόταν από τις μετρήσεις θεαματικότητας, τώρα φαίνεται πιο ξεκάθαρα από την απεργία της ΠΟΣΠΕΡΤ. Όσο για τον κ. Κακλαμάνη, τι να κάνουμε; Αν ήταν ακόμη πρόεδρος, θα μπορούσε να μας φορτώσει ακόμη ένα κανάλι της Βουλής και να πληρώνουμε μερικά εκατομμύρια κάθε χρόνο για να βλέπουμε την άδεια αίθουσα. Προς το παρόν δεν έχει παρά να παρακαλάει να λειτουργούν έστω τα τέσσερα από τα πέντε κανάλια της ΕΡΤ, παρά να μάχεται για το πέμπτο. Μπορεί έτσι και δημόσια τηλεόραση κάποτε να αποκτήσουμε και κάτι να γλιτώσουμε από τα 300 εκατομμύρια που πληρώνουμε, θέλουμε δεν θέλουμε…»

Όπως συνήθως, δηλαδή, ο Μανδραβέλης έγραψε την άποψή του για τη δημόσια τηλεόραση, θεωρώντας ότι το βασικό επιχείρημα της συνδικαλιστικής κοινοτοπίας, η περίφημη «ποιότητα» της οποίας γίνεται επίκληση για να μην αναλυθούν τα δεδομένα της διεκδίκησης, δεν είναι σοβαρό επιχείρημα – και υπονοώντας ότι η διόγκωση και της δημόσιας τηλεόρασης είναι ακόμα μια ένδειξη του τρόπου με τον οποίο έχει στηθεί το πελατειακό-κράτος-με-δανεικά. Αν τα συνδικάτα του Τύπου είχαν περισσότερη εμπιστοσύνη στον αγώνα τους, αλλά κυρίως αν πίστευαν στις δημοκρατικές ελευθερίες, θα μπορούσαν να ανασκευάσουν τα επιχειρήματα του Μανδραβέλη αποδεικνύοντας ότι έχει άδικο και ότι εξαιτίας του αδίκου αυτού εκείνοι έχουν δίκιο – και άρα χρειάζονται τη στήριξη των πολιτών στον αγώνα τους. Αντί όμως να μαζέψουν επιχειρήματα, μαζεύτηκαν και πήγαν στον μπαμπά τους, το Πειθαρχικό, για να μαλώσει τον κακό που δεν συμμερίζεται τα δίκαιά τους.

Αναμενόμενη πρακτική, θα πείτε. Στον συνδικαλισμό της κλισέ Αριστεράς που επικράτησε τη Μεταπολίτευση και έγινε κυρίαρχο κλισέ σε όλο το συνδικαλιστικό φάσμα, κυριαρχεί ένας κοινός τόπος: όποιος αρνείται τα αιτήματα της «εργατικής τάξης» είναι εγκάθετος – της εργοδοσίας, άνομων καπιταλιστικών συμφερόντων, έστω της ιδεοληψίας του. Και γι’ αυτό πρέπει να του αφαιρείται η δυνατότητα να εκφράζεται – ή, έστω, να γίνεται προσπάθεια να απαξιωθεί, ακόμα και να συκοφαντηθεί, η έκφρασή του. Πάλι καλά. Σε άλλα καθεστώτα όπου η κοινοτοπία της μονοφωνικής αλήθειας έγινε καθεστώς, όσους διαφωνούσαν τους έστελναν – στην καλή περίπτωση στα γκουλάγκ, στη χειρότερη τους «έστελναν» γενικώς…

Ο Πάσχος Μανδραβέλης, σε λίγες μέρες, θα βρεθεί να απολογείται επειδή διαφωνεί με τα αιτήματα μιας απεργίας στην ΕΡΤ. Προφανώς, θα υπερασπιστεί τον εαυτό του – και το δικαίωμά του να γράφει, το δικαίωμά του στην ελευθερία [και έχει ένδικα μέσα για να το κατορθώσει, που ασφαλώς υπερβαίνουν τη συνδικαλιστική κοινοτοπία που καταπώς φαίνεται ορίζει την κατά πλειοψηφίαν συγκεκριμένη γνωμοδότηση του Πειθαρχικού της ΕΣΗΕΑ].

Το θέμα όμως είναι αλλού. Το θέμα είναι ότι, και στον δημοσιογραφικό κλάδο καθώς φαίνεται, τείνουν να διαμορφωθούν συσχετισμοί επιβολής της ομοφωνίας ως συνδικαλιστικού τρόπου αντίληψης των πραγμάτων, ως συνδικαλιστικής αντίληψης της ελευθερίας. Επειδή, ωστόσο, δεν ζούμε σε σοβιετικό σύστημα, επειδή η ελευθερία της έκφρασης ήταν και συνεχίζει να είναι μείζον δικαίωμα και προαπαιτούμενο της δημοκρατίας ακόμα και στην Ελλάδα της κρίσης, έχουμε υποχρέωση να την προασπίσουμε.

Αν οι συνδικαλιστές της ΕΡΤ, τακτικοί θαμώνες του κτιρίου της ΕΣΗΕΑ, που επικαλούνται την ποιότητα και στέλνουν στο Πειθαρχικό όποιον διαφωνεί με τις απόψεις τους για την απεργία τους, σήκωναν λίγο το κεφάλι θα έβλεπαν ότι σε έναν ολόκληρο τοίχο του αμφιθεάτρου δεσπόζει μια επιγραφή, μια φράση του Μάγερ:

«Η δημοσίευσις είναι η ψυχή της δικαιοσύνης»

Την ξέχασαν πίσω από τις ομιχλώδεις επικλήσεις τους περί της «ποιότητος» του «λειτουργήματός» τους. Το ίδιο έκανε με ανίσχυρα, νομικά και λογικά, επιχειρήματα και το Πειθαρχικό Συμβούλιο της Ένωσής μας.

ΥΓ. Ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ, ζήτησα να συζητηθεί το θέμα της συγκεκριμένης έγκλησης προ ημερησίας διατάξεως στη συνεδρίαση της 3ης Ιανουαρίου 2012. Η πρότασή μου απορρίφθηκε λόγω εκτάκτων, πιο επειγόντων θεμάτων. Κρίμα, διότι σε δημοκρατικά περιβάλλοντα τέτοια θέματα απαιτούν συζήτηση το πολύ ενός λεπτού. θα μπορούσε, συνοπτικώ τω τρόπω, να έχει δηλωθεί η απαρέγκλιτη πίστη της Ένωσής μας στην ελευθερία και στο δικαίωμα της δημοσίευσης, του πλουραλισμού και της δημοκρατίας. Είναι δικαιώματα που διεκδικούνται και στην προσπάθεια να μείνουν όρθια πολλά ΜΜΕ που καταρρέουν – δικαιώματα εξίσου διαρκή και σπουδαία με τη διασφάλιση θέσεων εργασίας.

ΥΓ1. Με πάρα πολλές αφορμές, από τη δική μου πλευρά, επιχείρησα στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ να γίνει μια ευρύτερη συζήτηση για τα δημόσια ΜΜΕ: το χαρακτήρα τους, την πλουραλιστική διάστασή τους, την ανεξαρτησία τους, τον εναγκαλισμό τους από την πολιτική εξουσία, τη διεκδίκηση της ανεξαρτησίας διοίκησης και δημοσιογράφων από την πολιτική εξουσία, τον εξορθολογισμό και την αξιοκρατία. Η κυρίαρχη συνδικαλιστική κοινοτοπία απέφυγε ακόμα και να σκεφτεί επ’ αυτών. Καμία αντίρρηση, η αρχή της πλειοψηφίας στους συλλογικούς χώρους είναι σεβαστή. Αλλά, όποια κι αν είναι η έκβαση, ό,τι κι αν γίνει με τη δημόσια τηλεόραση και με τη χώρα εν γένει, είναι απαραίτητο να συζητηθούν το εύρος, ο πελατειακός χαρακτήρας, οι κομματικές εξαρτήσεις της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης - μοιραία και ο ρόλος των εργαζομένων, μεταξύ των οποίων και των δημοσιογράφων, σ’ αυτή.

* Ο Ηλίας Κανέλλης είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ, εκλεγμένος εκπρόσωπος της Δημοσιογραφικής Μεταρρύθμισης.