Οι δημοσιογράφοι κάναμε λόγο για εργασιακό τσουνάμι, τα κόμματα της αντιπολίτευσης έβγαλαν ανακοινώσεις για «μετατροπή των εργασιακών χώρων σε κόλαση», τα συνδικάτα κατήγγειλαν την «κυβέρνηση του μνημονίου για αναλγησία» και η τρόικα 4 μήνες μετά την ψήφιση του νόμου απορεί πώς είναι δυνατόν οι εργαζόμενοι να προτιμούν τις ανεξέλεγκτες ατομικές συμβάσεις και να μη διαπραγματεύονται στα πλαίσια του νόμου. Σε μία οικονομία με μηδέν ανταγωνιστικότητα και ύφεση 4%, δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να αντιληφθεί ότι θα υπάρξει μείωση του κόστους εργασίας. Και αυτό γίνεται με δύο τρόπους: συντεταγμένα ή άναρχα. Στην περίπτωσή μας, έγινε το δεύτερο. Αφού κόμματα και συνδικάτα επιμένουν να θεωρούν ότι οι νόμοι θεσπίζονται αποκλειστικά και μόνο για να βλάψουν τους πολίτες και όχι για να τους προστατεύουν.
Η πραγματικότητα εν προκειμένω απείχε παρασάγγας. Όταν τον Ιανουάριο τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος για τις ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις, οι οποίες θα εφαρμόζονταν σε επιχειρήσεις μετά από διαπραγμάτευση του σωματείου των εργαζομένων και των εργοδοτών και οι οποίες θα μπορούσαν να προβλέπουν μειώσεις μισθών για τους εργαζόμενους, αλλά μέχρι το κατώφλι της ΕΓΣΣΕ, έγινε έκρηξη. Το ΚΚΕ ανακοίνωσε ότι «πρέπει να σημάνει συναγερμός σε κάθε εργασιακό χώρο. Καμία αυταπάτη, ταξική αφύπνιση και συσπείρωση, για να σταματήσουμε το νέο έγκλημα σε βάρος της εργατικής τάξης». Ο Συνασπισμός διά στόματος κ. Στρατούλη έκρινε ότι «η κυβέρνηση με τον πρόσφατο αντεργατικό νόμο άναψε το πράσινο φως στις επιχειρήσεις να προχωρούν σε μειώσεις μισθών και να μετατρέπουν σε κόλαση τους εργασιακούς χώρους», ενώ η ΝΔ διά στόματος κ. Βρούτση είχε διαπιστώσει ότι «η κ. Κατσέλη είναι ένας ακόμη υπουργός της κυβέρνησης του Μνημονίου, που όπως και ο προκάτοχός της διακρίνεται για τις ακροβατικές της ικανότητες, τη δήθεν κοινωνική ευαισθησία και τις συνεχείς αναδιπλώσεις». Η ΓΣΕΕ στο ίδιο μήκος κύματος στις 13/1/10 ανακοίνωνε πως «έχουμε εκφράσει τη ριζική αντίθεσή μας και έχουμε δηλώσει ότι δεν θα βρεθεί συνδικαλιστής να υπογράψει επιχειρησιακές συμβάσεις οι οποίες θα μειώνουν εισοδήματα των εργαζομένων. Αυτό θα επιχειρήσουμε να κάνουμε πράξη και όσοι επιλήσμονες ξεχάσουν και κάνουν τέτοια πράγματα θα μας βρουν απέναντί τους».
Η πρώτη απόπειρα για την υπογραφή ειδικής επιχειρησιακής στη «Νεογάλ» έπεσε στο κενό, καθώς η εταιρεία επικαλέστηκε λόγους ανταγωνιστικότητας και όχι λουκέτου, με αποτέλεσμα τη διαπόμπευσή της από κόμματα και συνδικάτα, ενώ ακόμα και το υπουργείο άφηνε να εννοηθεί ότι ήταν αντίθετο με τέτοιου είδους επιχειρησιακή. Ενδεικτικά του κλίματος ήταν τα αποτελέσματα έρευνας της εταιρείας People for Business με θέμα «Η εφαρμογή των επιχειρησιακών συμβάσεων στο 2011». Η έρευνα είχε πραγματοποιηθεί σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 145 εταιρειών και φανέρωνε το σκεπτικισμό μετά από τις αντιδράσεις της Νεογάλ για την εφαρμογή των επιχειρησιακών συμβάσεων από 6 στις 10 (59%) επιχειρήσεις. Οι εταιρείες εξέφραζαν την ανησυχία σε ποσοστό 40,9% ότι θα πλήξουν το κύρος τους κι έτσι δεν θα προχωρούσαν σε αυτές, παρά το ότι 45,4% θεωρούσε ότι η καθιέρωσή τους είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, το 40,9% τις έκρινε απαραίτητη επιλογή για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, ενώ το 22,7% δήλωσε ότι πρέπει να εφαρμοσθούν προκειμένου να μη γίνουν απολύσεις. Έτσι, η ιστορία της Νεογάλ έμεινε στη μέση, δημιουργώντας κλίμα φόβου για παρόμοια εγχειρήματα, κάτι που τότε θεωρήθηκε «νίκη του εργατικού κινήματος».
Ναι, αλλά για πόσο; Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας σε πραγματικούς όρους (λαμβάνοντας υπόψην την εξέλιξη του πληθωρισμού), οι μέσες ακαθάριστες αποδοχές μειώθηκαν κατά 9,3% το 2010 και εκτιμάται ότι θα μειωθούν περαιτέρω κατά 5-5,8% το 2011 (βάσει εκτίμησης της Τράπεζας της Ελλάδος). Με απλά λόγια: Οι μισθοί μέσα στην τραγικότερη φάση που διανύει η ελληνική οικονομία τα τελευταία 50 χρόνια δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν αλώβητοι, και δεν παρέμειναν. Και σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύει το μη χείρον βέλτιστον. Γιατί το κόστος εργασίας σύμφωνα με τα προαναφερθέντα στοιχεία θα μπορούσε να είχε μειωθεί, αλλά συντεταγμένα. Αντ’ αυτού θριάμβευσαν οι ανεξέλεγκτες και παράνομες ατομικές συμβάσεις, η μη καταβολή υπερωριών, αλλαγή ειδικότητας για παράκαμψη της κλαδικής σύμβασης και φυσικά η μαύρη ανασφάλιστη εργασία. Αυτή τη στιγμή η χώρα μας σημειώνει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αδήλωτης εργασίας στην ΕΕ, με ποσοστό που φτάνει το 26%! Εργαζόμενοι χωρίς ασφαλιστικά δικαιώματα και χρεοκοπημένα ταμεία που χάνουν εισφορές. Και θα αναρωτηθεί κανείς, εάν είχαν επεκταθεί οι επιχειρησιακές δεν θα παρατηρούνταν τέτοια φαινόμενα; Προφανώς ναι, αλλά οι επιχειρησιακές συμβάσεις κατόπιν διαπραγματεύσεων αποτελούσαν ένα ανάχωμα. Η μη εφαρμογή τους και μείωσε τους μισθούς άναρχα και δεν εμπόδισε τις απολύσεις. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 15,9%.
Τελικά, η πρώτη κανονική επιχειρησιακή υπογράφηκε στις αρχές Μαΐου στο ξενοδοχείο Κιέριον στην Καρδίτσα. Τι δήλωσε η εταιρεία; «Δεν υπήρχε άλλη λύση. Ήταν µονόδροµος προκειµένου να µη μειώσουμε το προσωπικό», παρουσιάζοντας ισολογισμούς που αποδείκνυαν τον ισχυρισμό με αριθμούς. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις; Το ΠΑΜΕ με ανακοίνωση κατήγγειλε «τις συμβιβασμένες πλειοψηφίες του εργατικού κέντρου που σκύβουν το κεφάλι στους εργοδότες και ξεπουλάνε εργατικά δικαιώματα για να πλουτίσουν οι επιχειρηματίες». Στο διά ταύτα; Μετά από μπαράζ δηλώσεων, διαδηλώσεων και συναφών εκδηλώσεων, ο νόμος παρέμεινε ουσιαστικά ανενεργός στερώντας από τους εργαζόμενους τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν μέσω του σωματείου τους τις επιβεβλημένες –λόγω συνθηκών– μειώσεις μισθών, δίνοντας προβάδισμα σε παράνομες πρακτικές και ανεργία. Ο ίδιος ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ κ. Παναγόπουλος υπογράμμιζε ότι «θα ήταν αφελής κάποιος αν πίστευε ότι σε μια οικονομία με ύφεση 4% θα παρέμειναν αλώβητες βασικές προτεραιότητες». Μέσα σε αυτό το κλίμα οι εκπρόσωποι της τρόικας κατά την τελευταία επίσκεψή τους στο Υπουργείο Εργασίας εξέφρασαν την έκπληξή τους για την έκταση των ατομικών έναντι των επιχειρησιακών συμβάσεων. Του άναρχου έναντι του συντεταγμένου. Επομένως, θα συνεχίσουμε το διάλογο για την «ανάλγητη τρόικα»; Διότι οι όροι προοδευτικό και αντιδραστικό σε αυτή την περίπτωση μοιάζουν να μπερδεύτηκαν.
12°
