Τι θέλει να πει ο ποιητής Παππάς (πατήρ)

Ένα ποίημα ταράζει τα ήρεμα νερά του ελληνικού καλοκαιριού και μέσα από ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα φθάνει σε κάθε γωνιά της χώρας. Είναι η δημιουργία του Στέλιου Παππά, πατέρα του υπουργού Επικρατείας, που αφιερώνεται στα γενέθλια του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Τα ποιήματα περιέχουν πολλά κρυφά νοήματα, όπως και λανθάνοντα στοιχεία που ο ποιητής ενδεχομένως δεν θα ήθελε να δημοσιοποιήσει αλλά λόγω του ποιητικού οίστρου του ξεφεύγουν. Πριν προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε όλα αυτά, ας απολαύσουμε το ποίημα:

Το ποίημα αρχίζει με την «ανατολή που ροδίζει». Πρόκειται για μια διπλή αναφορά. Πρώτα στο προεκλογικό σποτ που ΣΥΡΙΖΑ του Ιανουαρίου του 2015, που καθησύχαζε τους πολίτες ότι την επομένη των εκλογών ο ήλιος θα ανατείλει, όλα θα λειτουργούν όπως και πριν και κυρίως οι τράπεζες θα ανοίξουν κανονικά. Και έπειτα στη δήλωση του γιου του ποιητή τη νύχτα της προκήρυξης του δημοψηφίσματος ότι «αύριο ξημερώνει μια υπέροχη μέρα».

Και οι δύο ισχυρισμοί διαψεύστηκαν. Οι μέρες που ξημέρωσαν ήταν καταστροφικές. Οι τράπεζες έκλεισαν και ουσιαστικά δεν άνοιξαν ακόμη, ενώ το δημοψήφισμα βύθισε τη χώρα στην ύφεση και έφερε νέα χειρότερα μέτρα. Αυτό που θέλει να πει ο ποιητής είναι ότι μπορεί για την πλειονότητα των πολιτών τα νέα ξημερώματα του ΣΥΡΙΖΑ να ήταν καταστροφικά, αλλά για την οικογένεια Παππά και τους συντρόφους της οι μέρες ήταν πραγματικά ρόδινες, αφού μπόρεσαν να σταθεροποιήσουν την εξουσία τους.

Παρακάτω ο ποιητής ανεβαίνει σε ανώτερες αισθητικές σφαίρες και αναφέρεται στον πρωθυπουργό λέγοντας: «Κι εσείς δρακογενειάς βλαστοί/τιμονιέρηδες». Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι ο χαρακτηρισμός «μεγάλος τιμονιέρης» αποδιδόταν στον Μάο Τσε Τουγκ που κυβέρνησε για δεκαετίες δικτατορικά την Κίνα κατά τα σταλινικά πρότυπα. Πώς να ξεχάσουμε ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει δηλώσει δημοσίως το 2008 στο περιοδικό Schooligans την εκτίμησή του στη σκέψη του «μεγάλου τιμονιέρη»: Η σκέψη του Μάο σε πολλά σημεία της αξίζει. Το πιστεύω αυτό... Ας πούμε, η σκέψη πίσω από την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο είναι ότι πρέπει συνεχώς να αμφισβητούμε τις δομές και την νομενκλατούρα, ακόμα και όταν είμαστε μέσα στην «επαναστατική» διαδικασία. Αυτή είναι μια σημαντική σκέψη.

Δίπλα στο μεγάλο τιμονιέρη ο Στέλιος Παππάς δεν τοποθετεί απλώς τον τιμονιέρη Τσίπρα, αλλά μιλάει για «τιμονιέρηδες». Ενώ το ποίημα αφιερώνεται στον πρωθυπουργό, ο πληθυντικός αριθμός προσθέτει τουλάχιστον έναν ακόμη τιμονιέρη. Όλοι καταλάβαμε ποιόν εννοεί. Αμέσως παρακάτω μιλάει για την «περηφάνια των πατεράδων μας» προσπαθώντας να κρύψει τη δική του περηφάνια για την πρόοδο του γιου του. Δεν έχει το θάρρος να μιλήσει άμεσα για τα δικά του αισθήματα. Αντί να πει «περηφάνια των πατεράδων σας» καλύπτεται πίσω από το «περηφάνια των πατεράδων μας».

Ο πατέρας του υπουργού αναπαράγει ένα από τα ισχυρότερα κοινωνικά στερεότυπα της σύγχρονης Ελλάδας: την επέκταση της ζωής των γονέων πάνω στις ζωές των παιδιών. Οι ελληνικές οικογένειες επενδύουν τα πάντα για την πρόοδο των παιδιών και κάνουν πολλές θυσίες, δεν αναγνωρίζουν όμως την αυτονομία των βλασταριών τους και τα αναγκάζουν να παραμείνουν εξαρτημένα ακόμη και πολύ μετά την ενηλικίωσή τους.

Σήμερα ο πατέρας Παππάς απολαμβάνει την εξουσία που ασκεί ο γιος του σαν να πρόκειται για οικογενειακό περιουσιακό στοιχείο. Δεν τον απασχολεί βεβαίως ότι η εξουσία αυτή κατακτήθηκε με την απάτη και το ψέμα. Ούτε η τόση ζημιά στη χώρα και στους πολίτες της. Το οικογενειακό μαγαζί να πάει καλά και για τους άλλους ποιος νοιάζεται.

Ο Στέλιος Παππάς μιλάει για τον πρωθυπουργό και τον κανακάρη του χρησιμοποιώντας την έκφραση «Δρακογενιάς βλαστοί». Σε πρώτο επίπεδο η αναφορά υποτίθεται ότι γίνεται στην παράδοση της Αριστεράς, άξια τέκνα της οποίας είναι οι δύο... πετυχημένοι νέοι. Όμως η λέξη «βλαστοί» προδίδει ότι θέλει να τονίσει ότι τα παιδιά δεν έφτασαν μόνα τους εδώ, αλλά οφείλουν πολλά στους γονείς τους. Εδώ ο δημιουργός δε μπορεί να αντισταθεί στο αυτοθαυμασμό του και λιβανίζει ακόμη πιο άμεσα τον εαυτό του.

Ο Στέλιος Παππάς θέλει να εκφράσει τη χαρά και την ικανοποίησή του για την ευνοϊκή –για αυτόν και την οικογένειά του– εξέλιξη των πραγμάτων. Πίσω από τις λυρικές εκφράσεις όμως του ξεφεύγει ένα μείγμα αλαζονείας, ναρκισσισμού, μεσιανικής ψευδαίσθησης και καθεστωτικής απόστασης από την πραγματικότητα. Κυρίως όμως δείχνει μια προκλητική αδιαφορία για το κακό που τα βλαστάρια της «Δρακογενιάς» προξένησαν στις ζωές των άλλων.

Μέχρι να διαβάσω το ποίημα του Στέλιου Παππά ήξερα μια «Δρακογενιά» από τους στοίχους του Νίκου Γκάτσου που μελοποίησε ο Σταύρος Ξαρχάκος. Ήταν στο τραγούδι «Ο δράκος» από το δίσκο «Νυν και αεί» και το τραγούδησε ο Νίκος Δημητράτος. Αν βάλει κάποιος τους στίχους του Γκάτσου δίπλα στο δημιούργημα του Στέλιου Παππά, το τραγούδι εκείνο αποκτάει ένα νέο, επίκαιρο νόημα:

Υπομονή ήλιος θα φανεί

με χρυσά φτερά

πάνω απ’ τα νερά

για να μας πει μες στη ντροπή:

πολεμήστε και γκρεμίστε τη δρακογενιά

Είχαμε έναν δράκο κάτω στο νησί

κάπνιζε ταμπάκο έπινε κρασί.

Kαι το μεσονύχτι σίδερο καρδιά

άπλωνε το δίχτυ κι άρπαζε παιδιά.

Είχαμε έναν δράκο μαύρο και κοντό

δεν φορούσε φράκο ούτε τρικαντό.

Έμπαινε στ’ αμπάρια έχαφτε κουκιά

και τα παλικάρια τά ’χε μια μπουκιά.

Είχαμε έναν δράκο μα σαν τα σκυλιά

σκάψαμε έναν λάκκο στην ακρογιαλιά.

Για να πέσει μέσα με τρικλοποδιά

σα δεν είχε μπέσα ούτε και καρδιά...

Υπομονή ήλιος θα φανεί

με χρυσά φτερά

πάνω απ’ τα νερά

για να μας πει μες στη ντροπή:

πολεμήστε και γκρεμίστε τη δρακογενιά.