Πολιτικη & Οικονομια

Οι 10 λόγοι της ευρωπαϊκής κρίσης

Το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο θα επηρεάσει την εξέλιξή της

Γιώργος Κύρτσος
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Tο δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο με το οποίο θα αποφασίσουν οι πολίτες αν θέλουν η χώρα τους να μείνει ή να φύγει από την Ε.Ε. θα επηρεάσει την εξέλιξη της κρίσης που έχει εκδηλωθεί στην Ε.Ε. Η κρίση αυτή αναπτύχθηκε πριν έλθει το ζήτημα του Brexit στο προσκήνιο και θα συνεχιστεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου.

Τα αίτια της κρίσης

Κατά την άποψή μου υπάρχουν δέκα βασικοί λόγοι οι οποίοι συντηρούν την κρίση στην Ε.Ε. και οδηγούν σε εξάρσεις της, όπως είναι η σύγκρουση για το Brexit ή την παραμονή στην Ε.Ε. στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πρώτον, η Ε.Ε. μένει συνεχώς πίσω στον οικονομικό ανταγωνισμό με τις Η.Π.Α. και την Κίνα. Αποτέλεσμα αυτής της υστέρησης έναντι των πιο επιθετικών ανταγωνιστών της είναι η αδυναμία της να χρηματοδοτήσει επαρκώς το κράτος πρόνοιας στο οποίο στηρίζεται ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής.

Δεύτερον, η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Αν και η κρίση αυτή ξεκίνησε στις Η.Π.Α. τελικά ρήμαξε την ευρωπαϊκή οικονομία και αποσταθεροποίησε το ίδιο το πολιτικό σύστημα εφόσον πολλοί πολίτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι λύσεις που προωθήθηκαν ήταν υπέρ των μεγάλων συμφερόντων και σε βάρος των φορολογούμενων και των εργαζόμενων.

Τρίτον, η Ε.Ε. στερείται οράματος γι’ αυτό άλλωστε ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός αναλογεί μόλις στο 1% του ΑΕΠ των 28 χωρών μελών και η καθαρή συνεισφορά μιας χώρας στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό αντιμετωπίζεται στο εσωτερικό της σαν μια απαράδεκτη σπατάλη δημόσιου χρήματος.

Τέταρτον, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί με τους 35.000 υπαλλήλους πάσχουν από το γραφειοκρατικό φαινόμενο με αποτέλεσμα οι εκπρόσωποί τους να λένε και να υπόσχονται πολλά και να κάνουν πολύ λιγότερα.

Πέμπτον, έχουν συμπληρωθεί εξήντα χρόνια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης χωρίς τη δημιουργία ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η εθνική γνώμη που διαμορφώνεται σε κάθε χώρα ξεχωριστά είναι κατά κανόνα ανταγωνιστική ή και αντίπαλη της κοινής γνώμης μια άλλης χώρας μέλους της Ε.Ε. και όλες μαζί δεν έχουν μεγάλη σχέση με την κοινή ευρωπαϊκή πορεία. Γι’ αυτό στα περισσότερα δημοψηφίσματα που γίνονται για ευρωπαϊκά θέματα υπερισχύουν εσωτερικοί πολιτικοί υπολογισμοί.

Δυναμική αποσύνθεσης

Με το πέρασμα του χρόνου δημιουργείται στο εσωτερικό της Ε.Ε. δυναμική αποσυσπείρωσης ή και αποσύνθεσης.

Ο έκτος λόγος στον οποίο πρέπει να αποδοθεί η πολυδιάστατη κρίση είναι η μεγάλη γερμανική υπεροχή στα οικονομικά θέματα η οποία όμως δεν συμπληρώνεται από ανάλογες πολιτικές πρωτοβουλίες. Το γερμανικό «μοντέλο» οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής είναι εξαιρετικά επιτυχημένο, όμως οι Γερμανοί πολιτικοί αποφεύγουν να ηγηθούν της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να δεσμεύσουν τους αναγκαίους πόρους φοβούμενοι την αντίδραση της κοινής γνώμης στην πατρίδα τους.

Ο έβδομος λόγος για τη σημερινή κρίση της Ε.Ε. πρέπει να αναζητηθεί στην κρίση που διέρχονται η Γαλλία και η Ιταλία. Αδυνατούν να εκσυγχρονίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές δομές τους και οι δειλές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις με αποτέλεσμα να ενισχύεται η θέση δεξιόστροφων δημαγωγών όπως ο Μπέπε Γκρίλο του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, το οποίο θριάμβευσε στις δημοτικές εκλογές της Ιταλίας, και ακροδεξιών ευρωσκεπτικιστών όπως η Μαρίν Λεπέν η οποία δεσπόζει στη γαλλική πολιτική σκηνή με το Εθνικό Μέτωπο.

Η Ελλάδα και γενικότερα οι ακραίες καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια συμβάλλουν και αυτές στην επιδείνωση της κρίσης της Ε.Ε. Η Ελλάδα δεν προσαρμόστηκε στους κανόνες της ΟΝΕ την περίοδο 2000-2009, στη συνέχεια εγκλωβίστηκε στα μνημόνια όπου πλέον βιώνει την απόλυτη εθνική μοναξιά και έχασε το 2015 τον έλεγχο των προσφυγικών, μεταναστευτικών ροών προσφέροντας νέα επιχειρήματα στην ευρωπαϊκή άκρα δεξιά.

Ο ένατος λόγος για την ευρωπαϊκή κρίση σχετίζεται με τη νοοτροπία των χωρών μελών που υποβλήθηκαν στη δοκιμασία του σοβιετικού κομμουνισμού και των παραλλαγών του. Σήμερα δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στην ενίσχυση της εθνικής ανεξαρτησίας και της εθνικής ομοιογένειάς τους, γι’ αυτό κρατούν σε αρκετές περιπτώσεις αποστάσεις ασφαλείας από τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και την κοινή αντιμετώπιση μεγάλων προβλημάτων, όπως το προσφυγικό, μεταναστευτικό.

Η αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισης, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των προβλημάτων και των τάσεων που αναφέραμε, οδηγεί συχνά στην επανεθνικοποίηση των πολιτικών. Η Γερμανία προσπαθεί να προφυλάξει την επιτυχία της από τις χαμηλές επιδόσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών, η Γαλλία και η Ιταλία περνάνε κρίση εσωστρέφειας και δυσκολεύονται να εξηγήσουν τη σχετική τους αποτυχία, στο Ηνωμένο Βασίλειο πολλοί καταφεύγουν στην ανάμνηση της Αυτοκρατορίας για να ξεφύγουν από τη σημερινή σύνθετη πραγματικότητα ενώ ανακαλύπτουν νέους αντιπάλους στους χαμηλόμισθους εργαζόμενους που προέρχονται από άλλες χώρες μέλη όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία και τα τελευταία χρόνια και η Ελλάδα.

Η επικράτηση των υποστηρικτών της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε., στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου, θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να ανασυντάξει τις δυνάμεις της και να αποφύγει ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων. Ανεξάρτητα όμως από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος η κρίση στην Ε.Ε. έχει βαθύτερα αίτια και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.