«Από την αλητεία του Καντάφι στην αλητεία των Ευρωπαίων». Με αυτή τη φράση κυβερνητικό στέλεχος περιέγραφε το Σάββατο το απόγευµα τη διεθνή πολιτική κατάσταση στην υπόθεση της Λιβύης. Το σκηνικό στήθηκε µε όλες τις προδιαγραφές που απαιτεί το «σενάριο Μπους», αλλά στη γαλλική του έκδοση. Ο Νικολά Σαρκοζί άδραξε την ευκαιρία για τους γνωστούς, αφόρητα ιδιοτελείς λόγους του. «Ο Σαρκοζί ελπίζει να αποφύγει µία εκλογική ταπείνωση µέσω της πολεµικής αναµέτρησης» έγραφε τη ∆ευτέρα η βρετανική “Guardian” µε τον αναπόφευκτο βρετανικό σαρκασµό που τον διακρίνει. Η υπόλοιπη Ευρώπη, εκτός Βρετανίας, µουδιασµένη παρακολουθούσε τις εξελίξεις.
Όταν ανέλαβε καθήκοντα προέδρου, ο Νικολά Σαρκοζί «ανακάλυψε» την «Ένωση των χωρών της Μεσογείου». Ήταν ένα εφεύρηµα το οποίο προσπάθησε να το αναβαθµίσει σε µέσο άσκησης πολιτικής κυριαρχίας στη λεκάνη της Μεσογείου. Απέτυχε οικτρά. Κανείς εκ των εταίρων του δεν ακολούθησε. Η Γαλλία του παρέµεινε στα γρανάζια ενός συστήµατος που ανάγκαζε το Παρίσι να «παρακολουθεί» οικονοµικά τη Γερµανία, να νιώθει την επικυριαρχία της Ουάσιγκτον και να αισθάνεται πάντα τη σαρκαστική ανάσα του Λονδίνου στο σβέρκο της. Να προστεθεί σε όλα αυτά και η εγγενής παρακµή του γαλλικού πολιτικού συστήµατος. Οι πρόσφατες δηµοσκοπήσεις προεξοφλούσαν την ήττα του Σαρκοζί στις επερχόµενες προεδρικές εκλογές του 2012. Η άνοδος της γαλλικής ακροδεξιάς από τη µία και η κούραση της γαλλικής κοινής γνώµης από την άλλη συνέθλιψαν το σύζυγο της Κάρλα Μπρούνι, ήδη εκτεθειµένο από σκάνδαλα και «Γκρίζες ζώνες» στα όρια ενός πολιτικού µελοδράµατος. Τόσο αγαπητού στη γαλλική πολιτική ελίτ, βλέπε σκάνδαλο “L’ Oréal”.
Ένας πανέξυπνος και καταφερτζής δικτατορίσκος της Βορείου Αφρικής ο οποίος, εκµεταλλευόµενος την απληστία των πετρελαïκών εταιρειών και των σµπίρων τους στις δυτικές κυβερνήσεις, κατόρθωσε να επιβιώσει για 41 χρόνια. Τον βοµβάρδισαν το 1986 επί Ρόναλντ Ρίγκαν. Τον αποµόνωσαν ως «στέλεχος του Σατανά» µετά την τροµοκρατική ενέργεια σε αεροσκάφος της Pan Am στο Λόκερµπι. Επέβαλαν εµπάργκο. Οι εταιρείες όµως εξακολουθούσαν να τον αντιµετωπίζουν ως εταίρο. Πολύ αργότερα, και µετά από επίµονες πολιτικές αλχηµείες ενός ανεκδιήγητου Τόνι Μπλερ, επέρχεται η δικαίωση του Μουµάρ Καντάφι. Οι «άνθρωποί» του αποφυλακίζονται. Νέα συµβόλαια συνάπτονται µεταξύ του συνταγµατάρχη και των µεγάλων πετρελαϊκών συµφερόντων. Ο «φύλαρχος» είναι και πάλι πανίσχυρος και µε τη σφραγίδα της Ουάσιγκτον.
Σε αυτό το παίγνιο συµµετέχουν θεσµοί, πανεπιστήµια και ακαδηµαϊκοί. Τα χρήµατα του συνταγµατάρχη εξαγοράζουν συνειδήσεις, πανεπιστηµιακές σχολές (London School of Economics) ώστε να αποφοιτήσει και ο κανακάρης του, αυτοκινητοβιοµηχανίες όπως τη FIAT, ποδοσφαιρικές οµάδες όπως τη «Γιουβέντους» για να παίξει µπάλα ο άλλος κανακάρης του και πρωθυπουργούς όπως τον Μπερλουσκόνι. Συγκροτεί ιδρύµατα στα οποία συµµετέχουν ακαδηµαϊκοί και πολιτικοί όπως ο Γιώργος Παπανδρέου. ∆έχεται στη «σκηνή» του, εντός του τσιµεντένιου µπούνκερ που έχει κτίσει στην Τρίπολη, τους ξένους ηγέτες και τους επιχειρηµατίες. ∆ιατηρεί άριστες σχέσεις µε την Άγκυρα. Η Τουρκία στέλνει εταιρείες και τεχνικούς κατά δεκάδες χιλιάδες. Παίζει µε τους Κινέζους. Ο Καντάφι είναι ένας µικρός, επικίνδυνος αλλά αποτελεσµατικός νάρκισσος. Ένας Άραβας στρατιωτικός ο οποίος δεν δίστασε να στηρίξει στρατιωτικά τον Ιντί Αµίν Νταντά και το καθεστώς τρόµου στην Ουγκάντα. ∆ιεξήγαγε έναν ταπεινωτικό πόλεµο στο Τσαντ και ηττήθηκε από τους Γάλλους. Πολέµησε εναντίον της Αιγύπτου για να υποστεί άλλη µία ταπεινωτική ήττα. Αυτός ήταν ο «εκλεκτός» των εταιρειών διεθνώς, συγκεκριµένων πολιτικών ηγετών και ακόµη πιο συγκεκριµένων Ελλήνων επιχειρηµατιών.
Η επιχείρηση κατά του Καντάφι δεν προοιωνίζεται αποτελεσµατική για τους εγκεφάλους που τη συνέλαβαν και την πραγµατοποιούν. ∆εν θα καταστεί δυνατή η επιβολή µιας πολιτικής αλλαγής στη Λιβύη µε βόµβες από αέρος. Οι σοβαροί στρατιωτικοί εγκέφαλοι της ∆ύσης τρέµουν στην ιδέα ενός ακόµη χερσαίου πολέµου σε ισλαµική γη. Αν κανείς συνυπολογίσει τις σοβαρές διαφωνίες εντός της Συµµαχίας, µε τους Γερµανούς να αρνούνται να συναινέσουν στις πολιτικές καντρίλιες του Νικολά Σαρκοζί αλλά και να αναµειχθούν σε προβλήµατα από τα οποία δεν αποκοµίζουν οικονοµικά ή στρατηγικά οφέλη, τότε λοιπόν η υπόθεση Λιβύη προφανώς κινδυνεύει να τελµατώσει λόγω οικονοµικής αδυναµίας από τη µία, αφού η επιχείρηση είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα, είτε λόγω στρατηγικής αναποτελεσµατικότητας, αφού οι αντικαθεστωτικοί δεν είναι σε θέση να κερδίσουν έναν πόλεµο όπου το πάνω χέρι το έχει το καθεστώς Καντάφι.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε µεταίχµιο. Η πολιτική ήττα στο Αφγανιστάν, που συνοδεύεται αναπόφευκτα και από τη στρατιωτική αφλογιστία, αναγκάζει την Ουάσιγκτον να αναδιατάξει τις προτεραιότητές της. Αντιλαµβάνεται πως η οδός της µαζικής εισβολής σε ισλαµικές χώρες δεν φέρνει κανένα από τα επιδιωκόµενα αποτελέσµατα. Με συγκεκριµένες νέες περιπέτειες µπροστά της, η Ουάσιγκτον ξέρει πως πρέπει να διαµορφώσει νέες συνθήκες για παρεµβάσεις της σε σηµεία όπως το Ιράν και τη Συρία. Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις είναι αδύνατον να συναινέσουν οι Αµερικανοί σε µία εµπλοκή σε βάθος χρόνου στη Λιβύη.
Τέλος, για την περιοχή µας οι εξελίξεις θα είναι και πάλι τραυµατικές, µε την Αθήνα να παίζει το ρόλο ενός πεισµατάρικου παιδιού που στο τέλος όµως έχει καλή διαγωγή και την Τουρκία να επιχειρεί για άλλη µια φορά από 2003 (πόλεµος του Ιράκ) να αποστασιοποιηθεί από τη ∆ύση, υπερτονίζοντας την ισλαµική της ταυτότητα. Η Τουρκία επιχειρεί να συµπεριφερθεί µε τρόπο που συνεπάγεται πολιτικό κόστος. Οι σχέσεις της µε τη Γαλλία µετά τις τελευταίες εξελίξεις επιδεινώνονται µε εκθετική πρόοδο. Η µη «υποταγή» της σε κελεύσµατα των παραδοσιακών συµµάχων της µπορεί να αποδώσει βραχυπρόθεσµα οφέλη στον Ταγίπ Ερντογάν ενόψει και των επερχόµενων βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία, κυρίως εντός του ισλαµικού στοιχείου της Ανατολικής Τουρκίας, στοιχίζει ωστόσο στην Άγκυρα µακροπρόθεσµα ως προς τις προοπτικές της. Το 80% της οικονοµίας της Τουρκίας είναι προσανατολισµένο στην ∆ύση. Πρόκειται για µέγεθος το οποίο κανείς δεν µπορεί να αγνοήσει. Η ισλαµική διάσταση των επιλογών της Άγκυρας, και µάλιστα κατ’ εξακολούθηση, τη θέτει αναπόφευκτα στο στόχο του Ισραήλ και των ισχυρών κέντρων αποφάσεων στις ΗΠΑ.
13°
