Ίντριγκες και παιχνίδια εξουσίας στην Ορθοδοξία

Η επίδειξη εξουσίας ή διαφορετικά η στερέωση της Πρωτοκαθεδρίας του ενός (Βαρθολομαίος) ή η αμφισβήτησή της από τον άλλο (Κύριλλος) εξυφαίνει αυτές τις μέρες ένα έντονο παρασκήνιο με άρωμα βυζαντινής δολοπλοκίας στους κόλπους της Ορθοδοξίας λίγο πριν την πραγματοποίηση της Πανορθόδοξου Συνόδου που ορίστηκε για τις 16 με 26 Ιουνίου στην Κρήτη.
 Μέχρι πρόσφατα το ερώτημα που αιωρούνταν ήταν αν η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος «θα πραγματοποιηθεί ή δεν θα πραγματοποιηθεί». Μετά από τόσα εμπόδια, αναβολές, υπόγειες και εμφανείς γκρίνιες, το δίλημμα που τίθεται είναι άλλο: Βαρθολομαίος ή Κύριλλος; Ποιο από τα δύο «συστήματα» εκκλησιαστικής εξουσίας θα επικρατήσει στο Κολυμπάρι Χανίων;


Οι προετοιμασίες έχουν κορυφωθεί. Τα δωμάτια των ξενοδοχείων έχουν ήδη προετοιμαστεί για τη φιλοξενία των εκκλησιαστικών ηγετών, με τις 5.000 σημαίες να έχουν τοποθετηθεί, με τα μέτρα ασφαλείας να έχουν ληφθεί, ενώ πρόβλεψη έχει γίνει και για τα δικαιώματα των τηλεοπτικών μεταδόσεων όλων των εργασιών της Πανορθοδόξου Συνόδου η οποία θα διαρκέσει 10 ημέρες. Το κόστος της διεξαγωγής της Συνόδου με πρόχειρους υπολογισμούς αγγίζει τα €20.000.000…


Για να κατανοήσουμε τη διάσταση της σημαντικότητας του γεγονότος αρκεί να αναφέρουμε μόνο ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες προετοιμάζουν αυτή τη συνάντηση εδώ και 114 χρόνια. Οι πρώτες προσπάθειες έγιναν επί εποχής του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄, το 1902! Από τότε μέχρι σήμερα παρεμβλήθηκαν αναταραχές και πόλεμοι και έτσι φτάσαμε στο 1968 όπου ιδρύθηκε στην Ελβετία η Προσυνεδριακή Πανορθόδοξη, όπου μεταξύ πολλών άλλων έλυσε και το «ακανθώδες» ζήτημα της σειράς ανάγνωσης των ονομάτων των αρχηγών των εκκλησιών. Έτσι φτάσαμε στο σήμερα.

Τα προσκόμματα που θέτουν ακόμη και τώρα οι προσκείμενες στο Πατριαρχείο Μόσχας εκκλησίες δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν. Παρατηρητές εκτιμούν ότι ο Αλέξιος «χρησιμοποιεί» τις εκκλησίες επιρροής του για να προκαλέσει ναυάγιο της Συνόδου, κάτι που θα αποτελούσε την απαρχή της αμφισβήτησης των Πρωτείων της εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή την πρωτοκαθεδρία του Βαρθολομαίου.

Πρώτη η εκκλησία της Γεωργίας έθεσε θέματα αναβολής της Συνόδου, καθώς αμφισβήτησε τη σειρά με την οποία θα καθίσουν οι επίσκοποι των 14 Εκκλησιών, όπως και τα προσυνεδριακά κείμενα που θα τεθούν προς συζήτηση με τα υπόλοιπα θρησκευτικά δόγματα αφού η ίδια διακατέχεται από σκληρή στάση απέναντι τους. Σειρά πήρε η εκκλησία της Βουλγαρίας η οποία επικαλούμενη το αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για επιστροφή των κειμηλίων που έκλεψε ο βουλγαρικός στρατός από μοναστήρια της Βορείου Ελλάδος, ανακοίνωσε ότι δεν θα μετάσχει στη Σύνοδο, ρίχνοντας έτσι νερό στον μύλο του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλος να αναβληθεί η Σύνοδος.

Αυτό όμως που φαντάζει δυσεπίλυτο πρόβλημα είναι η εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Κατάρ την οποία διεκδικούν τόσο το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων όσο και το Πατριαρχείο Αντιοχείας, που είναι γνωστό ότι λειτουργεί ως συνεπής συνοδοιπόρος του Πατριαρχείου Μόσχας. Ο Σύρος Πατριάρχης Ιωάννης ζήτησε την παρέμβαση του κ. Βαρθολομαίου, καθώς δηλώνει ότι το Κατάρ αποτελεί τμήμα της Εκκλησίας της Αντιοχείας, ενώ ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος δεν κάνει βήμα πίσω. Πολλοί βλέπουν πίσω από αυτή τη σύγκρουση, τη σύγκρουση του Σύρου προέδρου Άσαντ και της Μόσχας με τις ΗΠΑ. Αμερικανοί και Ρώσοι θέλουν να έχουν επιρροή στο Κατάρ μέσω της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Επιπλέον η διένεξη εντείνεται από τη Ρωσία, που διατηρεί μεγάλο αριθμό μοναστηριών στους Αγίους Τόπους και τα τελευταία χρόνια διεκδικεί μεγαλύτερη επιρροή αυξάνοντας το ρόλο των χιλιάδων Ρωσοεβραίων που κατοικούν εδώ και δεκαετίες στο Ισραήλ. Μέχρι στιγμής, πάντως, όλα είναι στον αέρα αφού τα Πατριαρχεία της Αντιοχείας και της Βουλγαρίας έχουν δηλώσει ότι δεν θα συμμετάσχουν. Άγνωστο παραμένει τι θα πράξουν τελικά το Πατριαρχείο της Γεωργίας και οι εκκλησίες της Τσεχίας και της Πολωνίας, που ναι μεν τηρούν μία ανεξάρτητη στάση απέναντι στο Πατριαρχείο Μόσχας ωστόσο είναι γνωστό τοις πάση ότι αποτελούν δορυφόρους του.

Μετά την απόφαση της Βουλγαρίας να μη μετάσχει, η Ρωσική Εκκλησία ήδη ανέφερε ότι αν δεν συμμετάσχει έστω μία εκκλησία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, την οποία έθεσε υπό αμφισβήτηση και ο «υπουργός Εξωτερικών» της Ρωσικής Εκκλησίας μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας. Με δηλώσεις του σε ρωσικό τηλεοπτικό σταθμό άφησε να εννοηθεί ότι εκτός από τα Πατριαρχία Βουλγαρίας και Αντιοχείας δεν θα συμμετάσχει και άλλο ένα στη Σύνοδο χωρίς να το αναφέρει.

Όλα δείχνουν ότι η Πανορθόδοξη Σύνοδος που εδώ και έναν αιώνα προετοιμάζεται από όλους τους Προκαθημένους που ανέλαβαν τα ηνία της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως από το 1902 και μετά, δεν αποκλείεται να οδηγηθεί είτε σε ναυάγιο είτε σε φιάσκο ως μία «λειψή» Σύνοδος. Μένει να φανεί εάν το ραντεβού που έδωσε ο κ. Βαρθολομαίος με την Ιστορία θα είναι αντάξιο των προσδοκιών του, θα έχει λιγότερη αίγλη από ό,τι προσδοκούσε ή αν θα αναβληθεί για το μακρινό μέλλον…