Τι συνέβη στ’ αλήθεια στην Αγία Σοφία;

Η Αγιά Σοφιά κυριαρχεί στη φαντασία της ανθρωπότητας για περισσότερο από 15 αιώνες. Για οκτακόσια περίπου χρόνια ύμνησε τη δόξα των χριστιανών αυτοκρατόρων που κυβέρνησαν την οικουμένη, για να αναλάβει μετά το 1453 και για τα επόμενα πεντακόσια συνεχή χρόνια να δοξάζει τους μουσουλμάνους ηγεμόνες που κατέκτησαν την Πόλη και την οικουμένη. 
Μετά τη διάλυση των αυτοκρατοριών εξακολουθεί να κυριαρχεί στη φαντασία της ανθρωπότητας όχι ως σύμβολο ή εργαλείο εξουσίας πλέον, αλλά ως σύμβολο πανανθρώπινων αξιών. Δεν μπορεί να αλλάξει την ιστορία (της) που είναι ακόμα αποτυπωμένη στο σώμα της, έχει αλλάξει τη λειτουργία της. 


Αυτή η ιστορική και πολιτική ισορροπία που διαρκεί για 80 περίπου χρόνια δεν βρίσκει σύμφωνη όλη την οικουμένη. Το τουρκικό εθνικιστικό Ισλάμ, που περιθωριοποιήθηκε μετά από τις μεγάλες αλλαγές που ακολούθησαν τη δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας, θέλει να συνεχίσει να αντλεί ισχύ και δύναμη από την Αγιά Σοφιά. Διάσημοι Ρώσοι ιεροκήρυκες προφητεύουν ακόμα, απ’ όσο ξέρω, την επικείμενη χριστιανική κυριαρχία στην Αγιά Σοφιά, δηλαδή προαναγγέλλουν στους πιστούς τους τη δική τους κυριαρχία στο μνημείο. Στα καθ’ ημάς δεν ξέρω πλέον αν κάποιοι συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν το μεγαλοϊδεατικό κομποσκοίνι «πάλι με χρόνια με καιρούς…». Αυτό που ξέρω είναι ότι πριν από πολλά χρόνια ένας γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην Πόλη δέχτηκε βαρύτατες επιπλήξεις απ’ όλους τους (υφυπουργό και υπουργό) προϊστάμενούς του, γιατί ήθελε να δημοσιοποιήσει μνημόσυνο που έκανε στη μνήμη του αυτοκράτορα…. την 29η Μαΐου (βοήθειά μας). Βέβαια υπάρχει και ο ημέτερος ελληνοαμερικανός Κρις (sic) Σπύρου που ήθελε να οργανώσει (2010) λειτουργία (χριστιανική και ορθόδοξη, υποστήριξε) στην Αγιά Σοφιά. Δεν τα κατάφερε φυσικά – όχι να αντιποιηθεί την εκκλησιαστική αρχή και να κάνει τη λειτουργία, αλλά ούτε να φτάσει έξω από την Αγιά Σοφιά. Ούτε στα ελληνοτουρκικά σύνορα δεν έφτασε, έμεινε στην Aλεξανδρούπολη απ’ όπου έκανε βαρυσήμαντες δηλώσεις!

Αν οι επικλήσεις, οι προφητείες, οι τηλεοπτικές προσευχές άφησαν κάτι, δεν το ξέρω. Φαντάζομαι ότι όλα αυτά γίνονται με το αζημίωτο, αλλά ας ερωτηθούν καλύτερα ευθέως οι ενδιαφερόμενοι. Έβγαλαν κάτι από τη λάμψη της Αγιά Σοφιάς; 
Το κοινό τους σημείο, του Κρις Σπύρου, των Ρώσων ιεροκηρύκων και των Τούρκων τηλε-Ισλάμ εθνικιστών είναι ότι βρίσκονται πάντα μακριά από το μνημείο. Δεν κατάφεραν ποτέ να «ανησυχήσουν» την πραγματική Αγιά Σοφιά. Ασχολούνται μόνο με την εικονική, την Αγιά Σοφιά της φαντασίας τους (που είναι και πιο εύκολα διαχειρίσιμη). Όταν τις παραμονές των τελευταίων εκλογών στην Τουρκία ορισμένες ομάδες ισλαμοεθνικιστών προκαλούσαν θόρυβο και μικροσυγκεντρώσεις για να πιέσουν τον Ταγίπ Ερντογάν, πήραν μια αποστομωτική απάντηση. Όταν γεμίσουμε τα τζαμιά της Πόλης θα προσευχηθούμε και στην Αγιά Σοφιά, τους είπε αυτός που πολιτικά ηγείται της επανάκαμψης των συμβόλων του Ισλάμ στη δημόσια σφαίρα στην Τουρκία.

Από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση μέχρι σήμερα έχουν αυξηθεί οι εθνικιστές στο Ισλάμ –ας είναι καλά οι συγκρούσεις με τους Κούρδους στη νοτιοανατολική Τουρκία– και έχει αυξηθεί και η ανάγκη του προέδρου Ερντογάν να συγκεντρώσει ακόμα μεγαλύτερα πλήθη για να πετύχει την αλλαγή του Συντάγματος που θέλει. Με την έναρξη του ιερού μήνα του Ραμαζανίου η τουρκική τηλεόραση προσέφερε στους πιστούς, μεταξύ των θεατών της, τη δυνατότητα να συνοδεύσουν την τηλεοπτική εμπειρία τους με κάτι καινούργιο και ασυνήθιστο. Προσέφεραν στην πρωινή έναρξη της νηστείας, το Σουχούρ, όπως λέγεται η τελευταία ευκαιρία φαγητού πριν ξεκινήσει η ολοήμερη νηστεία, την προσευχή διαβασμένη στην Αγία Σοφία! Η τηλεοπτική αυτή προσευχή είτε είχε γυριστεί όντως μέσα στην Αγία Σοφία (;) ή Αγία Σοφία είχε χρησιμοποιηθεί ηλεκτρονικά ως σκηνικό! Βεβαίως κανένας δεν ασχολήθηκε με αυτό, ούτε καν οι στήλες της τηλεοπτικής κριτικής των θρησκευτικών προγραμμάτων του Ραμαζανίου. Ασχολήθηκαν μόνο οι ανταποκριτές από την Αθήνα ενημερώνοντας τους αναγνώστες τους στην Τουρκία ότι ο τρόπος με τον οποίον οργανώθηκε φέτος τηλεοπτικά η κάλυψη του Ραμαζανίου στην Τουρκία ενόχλησε την Αθήνα! «Εξόργισε το θρησκευτικό πρόγραμμα στην Αγιά Σοφιά», «Σκληρή αντίδραση από την Ελλάδα» έγραψε ή «Τζουμχουριέτ».