Όταν πριν οκτώ μήνες είχα γράψει στην A.V. αυτό εδώ το άρθρο, είχα κάνει μέσα μου μια ευχή, να μη δώσει έτσι η συζήτηση για τα λεγόμενα ζητήματα εθνικής ταυτότητας, ώστε να αναγκαστώ πάλι να υπερασπιστώ τον Νίκο Φίλη ως υπουργό της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛΛ. Δυστυχώς τα πράγματα τα φέρνουν έτσι, ώστε να χρειάζεται να τον υπερασπιστώ ξανά, αλλά αυτή τη φορά όχι μόνο από τα πυρά των εθνικιστών και των «σοσιαλιστο-πατριωτών», αλλά και από αυτά των υποτιθέμενων «φιλελεύθερων».
Είχα αποφασίσει να μην αντιδράσω, όταν ο υπουργός και ο καθηγητής κ. Λιάκος –ο οποίος για το βαθιά νυχτωμένο, αδιάβαστο και ανορθολογικό διαδίκτυο, ποιος ξέρει τι «καρανίκεια» μέσα έχει βάλει για να έχει τέτοια αναγνώριση στην ελληνική αλλά και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα– δέχθηκαν τα πυρά από ένα μείγμα «ψεκασμένων» και εθνικιστών, εξαιτίας των προτάσεών τους για «κατάργηση των παρελάσεων των μαθητών, του υποχρεωτικού εκκλησιασμού, της υποχρεωτικής προσευχής και της μετατροπής του μαθήματος των θρησκευτικών από μάθημα κατήχησης σε μάθημα ιστορίας των θρησκειών». Προτάσεις που οδηγούν απευθείας στο πάγιο φιλελεύθερο και προοδευτικό αίτημα για «διαχωρισμό κράτους και επικρατούσας επίσημης θρησκείας».
Δεν θα ασχολιόμουν με την υπεράσπιση του κ. Φίλη, ακόμη και όταν είπε τα αυτονόητα για τον τρόπο που διδάσκονται τα αρχαία, σε μια χώρα που ακόμη και σήμερα, όπως γινόταν και πριν 40 χρόνια, κανείς μαθητής δεν προλαβαίνει να διαβάσει παραπάνω από δύο σελίδες από τον Επιτάφιο, αφού οι μαθητές υποχρεούνται να μάθουν τον χρόνο, την κλίση, το κατηγορούμενο και όχι το μεγάλο νόημα του Επιταφίου. Να μάθουν τη «γραμματική» και όχι το κείμενο ή τη θέση που η μειοψηφική άποψη του Περικλή για τη Δημοκρατία κατείχε στην Αρχαία Ελλάδα. Αλήθεια ποιοι από τους ελληνόψυχους γνωρίζουν ότι η θεώρηση του Περικλή για τη Δημοκρατία ήταν μειοψηφική; Μάλλον πιο σωστά, ποιος απ’ αυτούς γνωρίζει καν σοβαρά τη μειοψηφική άποψη του Περικλή για τη Δημοκρατία από τη μια και την πλειοψηφική άποψη του Πλάτωνα και των Σοφιστών από την άλλη;
Αναγκάζομαι όμως να υπερασπιστώ πάλι τον Φίλη, γιατί αυτή τη φορά «μπροστάρηδες» στην αμφισβήτησή του είναι κάποιοι «φιλελεύθεροι», κάποιοι δηλαδή που θα έπρεπε να τον μέμφονται ότι δεν ενεργεί γρήγορα και αποφασιστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Θα παραβλέψω την απαράδεκτη διαστρέβλωση ότι ο υπουργός ζήτησε την κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών. Ζήτησε τη μείωση των ωρών διδασκαλία της, για χάρη της εμβάθυνσης, ποσοτικής και ποιοτικής, της διδασκαλίας των Νέων Ελληνικών. Θα καταλάβαινα να τον μέμφονται οι «φιλελεύθεροι», επειδή δεν ζητά να διδάσκονται ολόκληρα τα έργα εθνικών και ξένων λογοτεχνών, κάτι αυτονόητο για όλους τους μαθητές της υπόλοιπης Ευρώπης από τη Μεγάλη Βρετανία μέχρι τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, όχι όμως και για τα ελληνόπουλα. Αλλά να τον μέμφονται φιλελεύθεροι, έστω και δήθεν, επειδή θέλει οι μαθητές να εισχωρήσουν βαθύτερα στη γλώσσα της σύγχρονης ελληνικής γραμματείας και να μάθουν τα βαθιά νοήματα της αρχαιοελληνικής γραμματείας, ειλικρινά αυτό δεν τον περίμενα!
Δεν το κρύβω ότι μου έπεσε ο ουρανός στο κεφάλι, όταν είδα να έχουν απήχηση σε ελεύθερους και δημοκρατικούς ανθρώπους, απόψεις σαν αυτές του κ. Ανδρέα Ζαμπούκα που δημοσιεύτηκαν στο liberal. Γράφει ο κ. Ζαμπούκας, ως φιλελεύθερος (sic): «Εκτός των άλλων, η Αρχαία Ελληνική, προτάθηκε ως βάση της εκπαίδευσης, για να λειτουργεί ως «μήτρα» σημείων (λέξεων) και νοημάτων, με την οποία θα δημιουργούσε η πολιτεία τον σύγχρονο πολιτισμό της. Και όχι μόνο στην Ελλάδα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο δυτικός κόσμος ξύπνησε από τον βαθύ ύπνο του Μεσαίωνα, με το “ξυπνητήρι” του Διαφωτισμού και των αρχαίων κειμένων». Αλήθεια; Και εγώ που ήξερα ότι ο Διαφωτισμός ήρθε να κάνει μια κριτική τομή στη σχέση που είχε ανοίξει η Αναγέννηση με την Αρχαιότητα και να τονίσει τη μεγάλη διαφορά –που λέγεται προτεραιότητα του ατόμου– της νεωτερικότητας και του Διαφωτισμού από ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο. Ήξερα ότι Διαφωτισμός ανέδειξε μεν τη μεγάλη σημασία της ελληνικής αρχαιότητας, αλλά ταυτοχρόνως ακολούθησε μια άτεγκτη κριτική στάση έναντι της «μοιρολατρίας» της. Φαίνεται πως από τότε που τα ήξερα εγώ αυτά, προχώρησαν πολύ ο Διαφωτισμός και ο Φιλελευθερισμός και προσέγγισαν τον γεωργαλάδικο «εθνικισμό». Δεν έλεγα ψέματα, είχα αυταπάτες. Και συνεχίζει ο κ. Ζαμπούκας: «Άρα, λοιπόν, ποιος μπορεί να αρνηθεί την χρησιμότητα των Αρχαίων Ελληνικών, σε έναν κόσμο που γεννήθηκε από την κληρονομιά των Ελλήνων;» (Κακόμοιροι Γαλιλαίε, Νεύτωνα, Καντ, Αϊνστάιν όλα έτοιμα τα βρήκατε) …«και όχι μόνο αυτό. Ποιος αλαζόνας είναι σε θέση να θεωρεί ότι το ψηφιακό θαύμα που συντελείται σήμερα, παγκοσμίως, μπορεί να σταθεί χωρίς την κλασική παιδεία και το “μέτρο” που την διαπνέει;». Δηλαδή, πείτε μου τώρα, έλεγαν κάτι διαφορετικό ο Γεωργαλάς ή ο Πλεύρης;
Το μάθημα όμως «φιλελεύθερου εθνικισμού» κορυφώνεται εδώ. «Τα Αρχαία Ελληνικά είναι η γλώσσα των αρίστων. Είναι δομή, νόημα, αρχιτεκτονική, μαθηματικά, σύνθεση και δημιουργία. Όλα αυτά που χρειάζεται το μυαλό για να μπει δυναμικά και με ήθος, στην εποχή της ηλεκτρονικής τεχνολογίας και να ηγηθεί ως πρωτοπόρος στα projects και στις νέες μεθόδους». Φαίνεται τα περσικά, τα αραβικά, τα λατινικά ήταν η γλώσσα των συριζαίων της εποχής που ήταν κατά της αριστείας. Αλήθεια ποιος να το περίμενε, απόψεις που στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 ήσαν ο περίγελος των προοδευτικών μαθητών και πολιτών, σήμερα να είναι η σημαία πολλών συμπολιτών μας;
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε το ακατόρθωτο, απόψεις σαν αυτές του κυρίου Ζαμπούκα να φαντάζουν απόψεις δημοκρατικές και προοδευτικές. Μήπως το απολίτικο μένος κατά του Φίλη και του ΣΥΡΙΖΑ αποπολιτικοποιεί την αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ και έτσι οι παλιές απόψεις των λογογράφων του Γεωργίου Παπαδόπουλου γίνονται σεβαστές και δημοκρατικές απόψεις σοβαρών ανθρώπων; Αν αυτό συμβαίνει, τότε πρέπει στη δημόσια υπεράσπιση του κ. Φίλη να προστεθεί και μια δημόσια κατηγόρια. Αν αυτό όντως συμβαίνει, κύριε Φίλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, δεν φαντάζεστε τι ζημιά έχετε κάνει στην Αριστερά, αλλά κυρίως στον προοδευτικό λόγο. Κύριε Φίλη, σε παρακαλώ πολύ, για κοιτάξτε το και λίγο έτσι το πράγμα.
Αλλά λέω πάλι, μήπως είμαι ιδεοληπτικός αντιεθνικιστής και δεν καταλαβαίνω τα μηνύματα των καιρών; Μήπως αυτά τα λένε πλέον μόνο ο Φίλης, ο Λιάκος και ο Μπαλτάς λόγω του ότι είναι σταλινικοί; Κατέφυγα λοιπόν στον Μιλλ. Και ω του θαύματος στο «Περί Ελευθερίας», αλλά και στην πολυπληθή αλληλογραφία του, υποβάλλει σε οξεία κριτική την αρχαιοπληξία, τις απόψεις που δεν βλέπουν την τομή που σε σχέση με αυτήν έφεραν ο Διαφωτισμός και ο Φιλελευθερισμός. Μιλάει για δύο διαφορετικούς κόσμους. Επειδή πάλι δεν έχω εμπιστοσύνη σ’ αυτόν τον συριζαίο τον Αντώνη Λιάκο και στο εξαιρετικό, όπως νόμιζα, βιβλίο του «Η Ιταλική Ενοποίηση και η Μεγάλη Ιδέα», κατέφυγα στο «Risorgimento» του Αντόνιο Γκράμσι, μήπως εκεί βρω επιχειρήματα υπέρ της άποψης του κ. Ζαμπούκα για τη γλώσσα που βρίσκεται πίσω από το «ψηφιακό θαύμα». Μα εκεί ο Γκράμσι περιγελά αυτούς που υποστήριζαν ότι τα Λατινικά έδωσαν ώθηση στη βιομηχανική Επανάσταση και στην άνοδο του καπιταλισμού. Συριζαίος και σταλίνας και αυτός; Α, δε γίνεται, ο σοσιαλδημοκράτης Έντουαρντ Μπερνστάιν θα με σώσει, σκέπτομαι, από το να πάθω φιλελεύθερη σταλινίτιδα. Κατέφυγα λοιπόν στο «Οι προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό και τα καθήκοντα της σοσιαλδημοκρατίας». Και τι βλέπω; Και αυτός περιγελά τις απόψεις περί πρωτοκαθεδρίας της γερμανικής γλώσσας και κάθε γλώσσας.
Τελικά όμως υπάρχει σωτηρία. Είναι οι απόψεις του συντρόφου Στάλιν. Σ’ αυτόν ανακάλυψα πολλά κοινά σημεία με τις απόψεις των δικών μας «εθνικιστών και φιλελεύθερων» προασπιστών των Αρχαίων Ελληνικών. Έγραφε ο σύντροφος Στάλιν, αντιπαρατιθέμενος στην πρόθεση του συντρόφου του Λένιν να καταργήσει το κυριλλικό αλφάβητο με το λατινικό: «Το μεγαλείο και η δύναμη της ρωσικής γλώσσας είναι κοινώς αναγνωρισμένες. Αυτή η αναγνώριση αφομοιώθηκε στις συνειδήσεις όλων των λαών, όλης της ανθρωπότητας». Το μεγαλείο μιας εθνικής γλώσσας (ρωσικά αυτός, αρχαία ελληνικά εμείς) έναντι των άλλων. Υπάρχει ελπίς.
Κλείνω με μια παράθεση όσων είχε πει ο Εμμανουήλ Κριαράς στον Ηλία Κανέλλη στον «Ταχυδρόμο» (12/8/2006) και αναδημοσίευσε ο δημοσιογράφος στα «Νέα» ((06-06-2016). «Άλλο είναι η αρχαία ελληνική γλώσσα, άλλο η νέα. Αν επιχειρήσεις να διδάξεις την αρχαία γλώσσα σε πρόσωπα που ουσιαστικά δεν έχουν κατανοήσει τι θα πει νέα ελληνική, οδηγείς σε σύγχυση εκείνους που προσπαθούν να μάθουν κάτι και από το ένα και από το άλλο. Σε αυτό το χάος βρισκόμαστε σήμερα που διδάσκεται στο Γυμνάσιο και η νέα και η αρχαία. Τάχα διδάσκεται. Δεν διδάσκεται. [...] Το παιδί που ξέρει τη δημοτική από τη μάνα του διδάσκεται το ειμί, χωρίς να το μαθαίνει. Επειδή η αρχαία γλώσσα είναι άλλη γλώσσα. Άλλη γλώσσα. Η μία είναι η μάνα, η άλλη το παιδί. Το ίδιο είναι; Όχι. Άρα είναι δύο γλώσσες…».
Αλλά anyway, όπως έλεγαν και οι Αρχαίοι Έλληνες, αφού ως γνωστόν και αγγλικά μιλούσαν και αρειανά μιλούσαν αυτοί οι αρχαίοι, μια που από τότε τίποτα καινούργιο δεν λέχθηκε ή γράφηκε. Και βεβαίως επειδή δεν θέλω να είμαι «αλαζόνας» και με τα δύο φιλελεύθερα χέρια μου ψηφίζω ότι ακόμη και το «ψηφιακό θαύμα» στα Αρχαία Ελληνικά στηρίζεται. Τώρα το πώς στάθηκε η Βιομηχανική Επανάσταση «χωρίς την κλασική παιδεία και το “μέτρο” που την διαπνέει», μόνο κάποιοι μύστες του νέου «φιλελευθερισμού» γνωρίζουν. Θα καταφύγω στον Φρεντερίκ Μπαστιά.
11°
