Ασφαλιστικό, εργασιακό, οι καβγάδες του περασμένου αιώνα

Βυθισμένοι στα προβλήματα μιας σύνθετης καθημερινότητας αδυνατούμε να αντιληφθούμε τις τάσεις που επικρατούν διεθνώς σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό και το εργασιακό.

Προσπαθούμε να αποτρέψουμε μειώσεις στις συντάξεις χωρίς να μπορούμε να εξασφαλίσουμε την επαρκή χρηματοδότησή τους και καταλήγουμε σε αλλεπάλληλες μειώσεις συντάξεων και επιδομάτων σε βάθος χρόνου. Παράλληλα προσπαθούμε να αποτρέψουμε τη θεσμοθέτηση των μαζικών απολύσεων αλλά επειδή δεν μπορούμε να δώσουμε μία νέα δυναμική στην αγορά εργασίας καταλήγουμε στη διατήρηση της ανεργίας σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα. Πέρα από την αδυναμία μας να διαχειριστούμε, σε συνθήκες κρίσης, ένα ασφαλιστικό, εργασιακό σύστημα που ανήκει στον περασμένο αιώνα έχουμε κι ένα πρόβλημα στρατηγικής σημασίας. Αδυνατούμε να κατανοήσουμε τις αλλαγές που παρατηρούνται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο και έτσι αντί να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση των εξελίξεων απλά θα τις υποστούμε.

Νέα τεχνολογία και ρομπότ

Η παγκόσμια αγορά εργασίας αλλάζει με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς εξαιτίας της προόδου της νέας τεχνολογίας και τη ρομποτικής.

Οι αμερικανικές πολυεθνικές που κυριαρχούν στο χώρο του ίντερνετ μπορεί να προσφέρουν νέες δυνατότητες στις επιχειρήσεις και τους πολίτες αλλάζουν όμως τον τρόπο διαχείρισης του Κράτους Πρόνοιας. Πρώτον, αποδεικνύονται πρωταθλητές στη φοροδιαφυγή εφόσον έχουν δυνατότητες που κινούνται πολύ πέρα από τα όρια των παραδοσιακών ελεγκτικών μηχανισμών. Το ρευστό των αμερικανικών πολυεθνικών της νέας εποχής ανέρχεται σε τρισεκατομμύρια και έχει καταλήξει σε φορολογικούς παραδείσους.

Δεύτερον, οι περισσότεροι συνεργάτες των πολυεθνικών αυτού του τύπου δεν έχουν σταθερή σχέση εργασίας μαζί τους ούτε φυσικά μακροπρόθεσμη κοινωνική ασφάλιση. Επομένως περιορίζονται οι δυνατότητες χρηματοδότησης του Κράτους Πρόνοιας και ειδικά του ασφαλιστικού συστήματος.

Η παγκόσμια αγορά εργασίας αλλάζει και από την εντυπωσιακή πρόοδο της ρομποτικής. Οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι θα δουν τις θέσεις εργασίας τους να απειλούνται εξαιτίας της τεχνολογικής προόδου ενώ διευρύνεται συνεχώς ο όρος του ανειδίκευτου εργαζόμενου. Ακόμη και συγκεκριμένες κατηγορίες δημοσιογράφων –όπως για παράδειγμα οι αναλυτές των οικονομικών αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων– εντάσσονται πλέον στην κατηγορία των ανειδίκευτων εργαζόμενων εφόσον τα νέα συστήματα καλύπτουν με άνεση το ρεπορτάζ και τις αναλύσεις τους.

Η οικονομία του Χόλιγουντ

Στις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί περιορίζονται οι δυνατότητες για μισθωτή εργασία σε βάθος χρόνου. Η τάση που επικρατεί διεθνώς είναι ο σχηματισμός ομάδων εργασίας οι οποίες απασχολούνται στη βάση συγκεκριμένου συμβολαίου και μόλις τελειώσει η αποστολή τους διαλύονται.

Διεθνώς αυτή η πρακτική παρομοιάζεται με την οικονομία του Χόλιγουντ, με την έννοια ότι όπως στις κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές όλοι οι παράγοντες συνεργάζονται στη βάση συγκεκριμένου συμβολαίου και μετά την εκπλήρωση των όρων του συνεχίζουν την αυτόνομη πορεία τους. Το ίδιο ισχύει σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό σε πολλούς κλάδους της οικονομίας. Επομένως ένα μοντέλο που στηρίζεται στη μισθωτή εργασία και την κοινωνική ασφάλιση σε μακροπρόθεσμη βάση έχει ολοένα μικρότερη σχέση με τη διεθνή οικονομική πραγματικότητα.

Το «νέο κανονικό»

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί το «νέο κανονικό» που είναι η μεγάλη αύξηση των προσφυγικών και των μεταναστευτικών ροών. Η πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο που εξασφαλίζει η νέα τεχνολογία συνδυάζεται με ανυπέρβλητα προβλήματα που έχουν σχέση με ένοπλες συγκρούσεις, την κλιματική αλλαγή και τη δημογραφική έκρηξη σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, όπως είναι η Αφρική, για να δώσουν ολοένα μεγαλύτερες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές.

Οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί παίζουν άμυνα στο ζήτημα προσπαθώντας να επιβραδύνουν τις εξελίξεις με συμφωνίες, όπως είναι η ευρωτουρκική, ή με την καλύτερη φύλαξη των συνόρων από τη Μεσόγειο μέχρι τις περιοχές των ΗΠΑ που συνορεύουν με το Μεξικό. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το «νέο κανονικό» που παρατηρήθηκε το 2015 στην Ε.Ε. πρόκειται να επιβληθεί ανεξάρτητα από τις κινήσεις των κυβερνήσεων και των πολιτικών. Προετοιμάζονται, μέσα από τις ολοένα αυξανόμενες προσφυγικές, μεταναστευτικές ροές, για νέες ανατροπές στο ασφαλιστικό, εργασιακό.

Η έμφαση πλέον δεν πρέπει να δίνεται στη διαχείριση των κρίσεων αλλά στην πρόγνωση των εξελίξεων και στη διαμόρφωση της κατάλληλης στρατηγικής. Δυστυχώς όλα αυτά ξεπερνάνε τις δυνατότητες του πολιτικού, οικονομικού και διοικητικού συστήματος της πατρίδας μας.