Melting Point

Πριν από πολλά χρόνια προβλήθηκε στις κινηµατογραφικές αίθουσες το “China Syndrome”. Μία ταινία η οποία µέσα στην υπερβολή της επιχειρούσε να προσεγγίσει τη στιγµή που η καρδιά ενός πυρηνικού αντιδραστήρα λιώνει και βυθίζεται στο υπέδαφος της γης. Το πυρηνικό ατύχηµα στο Three Mile Island (28 Μαρτίου 1979) είχε προηγουµένως περιγραφεί κινηµατογραφικά από ένα σκηνοθέτη ταινιών επιστηµονικής φαντασίας. Το πυρηνικό δυστύχηµα στο Τσέρνοµπιλ (26 Απριλίου 1986) ήταν το πρώτο στην ιστορία της ανθρωπότητας που κατέδειξε τις πραγµατικές επιπτώσεις. Ερευνήθηκε, µετρήθηκε, µελετήθηκε και κυρίως, τόσα χρόνια µετά, καταγράφηκαν σε στατιστικά µεγέθη οι απώλειες. Οι ιατρικές ενώσεις της Κεντρικής Ευρώπης γνωρίζουν άριστα το πόσο και πώς αυξήθηκαν τα ποσοστά καρκινογενέσεων σε µία ολόκληρη γενιά, αυτή που σήµερα έχει αγγίξει τα 50-60 χρόνια ζωής.

Σε µια συγκυρία παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης της οποίας ο κύκλος δεν έχει εισέτι ολοκληρωθεί, ένας σεισµός και ένα παλιρροϊκό κύµα απίστευτης ισχύος «γονάτισαν» την τρίτη µεγαλύτερη οικονοµία του πλανήτη και κατέδειξαν τα όρια των τεχνολογιών, ακόµη και τελευταίας εσοδείας. Το συνολικό κόστος ενδέχεται να ξεπεράσει το 8% και να φθάσει το 10% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Ιαπωνίας, το οποίο είναι τερατώδες. Αγγίζει τα 4,8 τρισεκατοµµύρια δολάρια. Το οικονοµικό κόστος, δηλαδή, στο τέλος του δραµατικού κύκλου που άρχισε την Παρασκευή που µας πέρασε, θα κυµανθεί γύρω στα 480 δις δολάρια, όσο περίπου είναι το συνολικό χρέος της Ελλάδας, για να υπάρχει ένα µέτρο σύγκρισης των µεγεθών. Ο σεισµός στο Κόµπε - Κιότο το 1995 στην Ιαπωνία, που κατέστρεψε µία ολόκληρη πόλη (βιοµηχανικό κέντρο) και κόστισε τη ζωή σε 6.500 κατοίκους, της κόστισε 10 χρόνια οικονοµικής προσπάθειας ώστε να αποκατασταθούν οι ζηµιές. Σε όλους αυτούς τους ψυχρούς υπολογισµούς δεν συµπεριλαµβάνονται οι µελέτες για το µακροπρόθεσµο κόστος (κοινωνικό και οικονοµικό) από την απώλεια ανθρωπίνων πόρων.

Η ιαπωνική οικονοµία, για να σταθεί, θα αναγκαστεί να µετακινήσει µεγάλο όγκο ιαπωνικών κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί στις διεθνείς αγορές. Οι πρώτες ανάγκες αγγίζουν το τερατώδες ποσό των 180 δις δολαρίων, µε τα οποία η Κεντρική Τράπεζα άρχισε να τροφοδοτεί τις ιδιωτικές τράπεζες ώστε να ανταπεξέλθουν στις πρώτες ανάγκες.

Η καταστροφή αυτή άγγιξε τον κορµό της ενεργειακής παραγωγής της χώρας, που βασίζεται κατά 40% στην πυρηνική ενέργεια, µε µη µετρήσιµες προς το παρόν µεσοπρόθεσµες επιπτώσεις. Βιοµηχανικά κέντρα, αγροτική παραγωγή, αλιευτική δραστηριότητα, υποδοµές και δίκτυα µεταφορών ενέργειας, τηλεπικοινωνιών και εµπορίου βρίσκονται είτε εκτός λειτουργίας είτε κατεστραµµένα.

Ακόµη και οι σηµαντικότεροι µύθοι που διατηρούν κοινωνικές ισορροπίες, καταρρέουν. Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ασφαλής. Η γνωστή πειθαρχία του Ιάπωνα πολίτη διαταράσσεται από την ανεντιµότητα των αρµοδίων (συνήθως ιδιωτικών) φορέων διαχείρισης δηµόσιων υπηρεσιών, όπως στην Ενέργεια. Τα δίκτυα παρά τις αυστηρές προδιαγραφές κατασκευής κατέρρευσαν διότι, όπως απεδείχθη, δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό να υλοποιηθεί ένας αποτελεσµατικός σχεδιασµός ο οποίος αγνοεί βεβαίως το άγνωστο. Η άγνωστη παράµετρος ήταν η πραγµατική µέτρηση των επιπτώσεων από ένα σεισµό της τάξης των 9 Ρίχτερ και από ένα τερατώδες παλιρροϊκό κύµα του οποίου το ύψος κυµάνθηκε από 10 έως 14 µέτρα, το υδάτινο µέτωπό του ξεπερνούσε τα 100 χλµ., ενώ η ταχύτητά του έφθασε τα 800 χλµ. την ώρα. Η ισχύς του σεισµού και η ορµή του παλιρροϊκού κύµατος ισοδυναµούν µε 10.000 πυρηνικές βόµβες, όπως αυτή η οποία εξερράγη στη Χιροσίµα.

Όλα τα στοιχεία που αναφέρθηκαν προσδιορίζουν µια εικόνα ενός θεάτρου πολέµου µετά από µία µακρόχρονη πολεµική σύρραξη µε σύγχρονα πολεµικά µέσα. Η διαπίστωση αυτή απλά σηµαίνει πως η παγκόσµια οικονοµία σε συνθήκες παγκοσµιοποίησης αντιµετωπίζει µια καταστροφή η οποία επηρεάζει το διεθνές εµπόριο και τις µεταφορές, τη διεθνή αγορά υδρογονανθράκων, την παραγωγή νέας ενεργειακής τεχνολογίας (πυρηνικοί αντιδραστήρες), τη διεθνή αγορά τροφίµων, ιδιαίτερα των δηµητριακών, την τουριστική κίνηση, τη διεθνή ροή κεφαλαίων. Σε συνθήκες οικονοµικής κρίσης το οικονοµικό σύστηµα διαθέτει ήδη ένα πολεµικό µέτωπο το οποίο επιζητούσε χωρίς πολεµική αναµέτρηση. Το τελικό κόστος αποκατάστασης των ισορροπιών στην αγορά του Ειρηνικού (ASEAN) από τη Σαγκάη έως την Καλιφόρνια θα χρειαστεί πάνω από µία δεκαετία οικονοµικής δραστηριότητας, ενώ διαχρονικά θα υπάρξουν και νέες εµπλοκές σε συνθήκες διαχείρισης καταστροφών, όχι πάντα φυσικών αλλά πάντως συγκρουσιακού χαρακτήρα. Το σύστηµα µεταξύ Ιαπωνίας, Κίνας και Κορέας διαταράχτηκε. Η Ιαπωνία θα χρειαστεί επειγόντως πρώτες ύλες, όταν σε φυσιολογικές συνθήκες είναι από τους µεγαλύτερους εισαγωγείς ενεργειακών (φυσικό αέριο) και πλουτοπαραγωγικών πόρων στον πλανήτη. Οι ανάγκες της θα πρέπει να καλυφθούν από τα υφιστάµενα αποθέµατα σε συνθήκες ενδηµικής κρίσης στην αγορά πετρελαιοειδών (κρίση στον αραβικό - µουσουλµανικό κόσµο), ύφεσης στις οικονοµίες της ∆ύσης, κρίσης στην αγορά τροφίµων και πρώτων υλών ως προς τον Τρίτο Κόσµο.

Το «Σύνδροµο της Κίνας» και η ραδιενεργός απειλή τροµοκρατεί την Ασία και τον Ειρηνικό και κυρίως τροµοκρατεί µία Ιαπωνία η οποία έµαθε να ζει µε τα ιστορικά ανακλαστικά της Χιροσίµα και του Ναγκασάκι. Καµία κοινωνική οργάνωση και πειθαρχία, καµία τεχνολογία, δεν είναι σε θέση να απαλύνει τον τρόµο και την απόγνωση. Η επίθεση του Εγκέλαδου και του Ποσειδώνα απλά έθεσε επί τάπητος το ζήτηµα των «ορίων» και επανέφερε µε µία πρωτοφανή δραµατικότητα την επικινδυνότητα που προκαλεί η χρήση µη ελεγχόµενων νέων τεχνολογιών.

Οι κοινωνίες στην Ανατολική Μεσόγειο αργά ή γρήγορα θα αντιµετωπίσουν ανάλογα φαινόµενα, πιθανώς λιγότερο έντονα αλλά εξίσου επιθετικά. Τουλάχιστον δύο πυρηνικές µονάδες στη Βουλγαρία, στο Κοζλοντούι και στο Μπέλενε (υπό σχεδιασµό), αλλά και στη Ρουµανία, µία µονάδα στη Σλοβενία και µία σχεδιαζόµενη γιγαντιαία µονάδα στο Ακουγιού της Τουρκίας και σχέδια κατασκευής πυρηνικού σταθµού στον κόλπο της Σµύρνης, καταδεικνύουν το µέγεθος του προβλήµατος. Ένα από τα µεγέθη του προβλήµατος που έχει να κάνει µε τη συσσωρευµένη ανθρώπινη ανοησία. ∆ιότι υπάρχουν και άλλα µεγέθη τα οποία αποκαλύπτουν επίσης υπερσυσσωρεύσεις ανθρώπινης ανοησίας. 

n.georgiadis1@yahoo.com