Για την παρουσίαση της «Νιλουφέρ» μου στη Μακρόνησο

Tην Κυριακή 15 του Μάη, το βιβλιοπωλείο «Free Thinking Zone» διοργάνωσε στη Μακρόνησο παρουσίαση του μυθιστορήματός μου «Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης» («Εστία» 2015) συνδυασμένη με πολύ επιτόπιο περπάτημα (Λιμάνι ΣΦΑ και πάλι πίσω) και πρόχειρο φαγητό.  Με αφορμή αυτή την παρουσίαση, διάβασα πλήθος ύβρεων, επικρίσεων μέχρι και απειλών για το βιβλιοπωλέιο, ειδικά στο Facebook (αλλά όχι μόνο). Καθώς το προφίλ μου στο συγκεκριμένο μέσο είναι εντελώς τυπικό και επομένως άχρηστο στην πράξη για μένα, τοποθετούμαι στο θέμα μ’ αυτό το σύντομο άρθρο. Όποιος/α κρίνει ότι έχει κάποια αξία, μπορεί κατά την κρίση του/της να το ανεβάσει κι εκεί ή όπου αλλού νομίζει.

1. Βρήκα εξαιρετική την ιδέα της παρουσίασης στο νησί, ώστε οι δυνητικοί αναγνώστες να δουν και τους χώρους όπου διαδραματίζεται ένα μέρος του βιβλίου (το άλλο έχει να κάνει με την Αθήνα της κρίσης, στα χρόνια 2013-2014). Γι’ αυτό και συμφώνησα και πήρα μέρος – και η σχετική συζήτηση στη σκιά ενός δέντρου ήταν εξαιρετική.

2. Η Μακρόνησος δεν ανήκει σε κανένα συγκεκριμένα, είναι ανοιχτή και επισκέψιμη από τον καθένα. Ούτε το βιβλιοπωλείο, ούτε γω, ούτε οποιοσδήποτε άλλος δεν έχει να πάρει άδεια από κανένα για να πάει εκεί.

3. Το μυθιστόρημά μου φυσικά και δεν επιδοκιμάζει ό,τι γινόταν στη Μακρόνησο στα χρόνια 1947-1958. Μια απλή ανάγνωση του βιβλίου ή μια ματιά στις κριτικές που έχουν δημοσιευτεί πείθει γι’ αυτό.

4. Η θρησκευτική ορολογία «ιερός», «ιερότητα», «προσκύνημα» κ.λπ. είναι άσχετη με το τι γινόταν εκεί ή με το χώρο σήμερα.  Γιατί αν κάτι τίθεται με τέτοιους όρους, δεν μπορεί καν να συζητηθεί, κείται εκτός κρίσεων, στη σφαίρα ας πούμε του υπερφυσικού / υπερβατικού.  (Εκτός αν όσοι/ες τη χρησιμοποιούν αναφέρονται στις ορθόδοξες εκκλησίες που ακόμα σώζονται εκεί, καταναγκαστικό έργο των στρατιωτών - κρατουμένων.) Όμως, άλλο ιστορική μνήμη, άλλο ιερότητα. 

5. Όταν περνάς στο νησί τόσες ώρες, είναι πολύ φυσικό να τρως φαγητό. Κι από τη στιγμή που δεν υπάρχουν χώροι εστίασης στο νησί, όλοι όσοι πηγαίνουν εκεί το φέρνουν μαζί τους. Αφού τα φέρνουν μαζί τους, οι ίδιοι κανονίζουν τι και πώς θα φέρουν. Η σύγκριση τού τι έτρωγαν οι εξόριστοι / κρατούμενοι / στρατιώτες τότε και τού τι έφαγε η μικρή ομάδα μας, μια πρωτοβουλία  του κέτερινγκ,  υποθέτω ότι συνέβαλε στη συνειδητοποίηση της τότε τραγικής κατάστασης (αν και το βιβλίο μου λέει πολύ περισσότερα και γι΄αυτό).

6. Όσοι/ες υποστηρίζουν οποιουδήποτε τύπου γκουλάγκ δεν έχουν, κατά τη γνώμη μου, το ηθικό δικαίωμα να καταδικάζουν επιλεκτικά την εμφυλιοπολεμική Μακρόνησο και μόνο.

7. Φυσικά κάθε βιβλίο αντανακλά τις εκάστοτε ιδέες του συγγραφέα, φανερές ή κρυφές, συνειδητοποιημένες από τον ίδιο ή όχι. Αυτό προφανώς ισχύει και για μένα. Το αν είμαι ξεπουλημένος, νεοφιλελεύθερος, δεξιός, φασίστας κ.λπ. κ.λπ. έχει να κάνει είτε με τη ζωή και το χαρακτήρα μου είτε με το βιβλίο. Όσοι με βρίζουν δεν ξέρουν ούτε το ένα ούτε το άλλο, το κάνουν «εκ πληροφοριών» (σας θυμίζει τίποτα;).

8. Η παρουσίαση ενός βιβλίου και η συζήτηση γι’ αυτό έχει να κάνει με την παρακίνηση σε ανάγνωσή του. Και για ένα συγγραφέα, αυτό είναι το θέμα: είναι αξιόλογο το βιβλίο του σα λογοτεχνία ή όχι; Οι οποιεσδήποτε ιδέες δεν έχουν καμιά σημασία, αν το συγγραφικό αποτέλεσμα πάσχει.

9. Οι βαριοί χαρακτηρισμοί, οι βρισιές και οι απειλές χαρακτηρίζουν (και στη συγκεκριμένη περίπτωση) αποκλειστικά όσους/ες τις εκτοξεύουν. Εδώ και 30 χρόνια, τα στοιχεία αυτά τα έχω εξώσει από το δικό μου λόγο.

d.fyssas@gmail.com