Τα πειραματόζωα του Τσίπρα

Όταν οι ναζί οδηγούσαν τα θύματά τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσπαθούσαν όσο μπορούσαν να τα καθησυχάσουν. Ακόμα και στους θάλαμους αερίων τους έλεγαν ότι τους πήγαιναν για ντους. Ήξεραν ότι έτσι μπορούσαν πιο εύκολα να πετύχουν τον στόχο τους. Τους κρατούσαν σε μια διαρκή κατάσταση προσμονής και ελπίδας ώστε να μην αντιδρούν.

Εντάξει ούτε ναζί είναι η κυβέρνηση, αν και η σταλινική παράδοση που αρκετοί κουβαλούν δεν είναι καλύτερη, ούτε σε στρατόπεδα μας οδηγεί, παρότι πολύ θέλει κάποιους να τους πάει φυλακή. Η μεθοδολογία της ψυχολογικής κακοποίησης που ακολουθεί ωστόσο, φέρνει πολύ κοντά σε πρακτικές ολοκληρωτικών καθεστώτων. Γιατί περί κακοποίησης πρόκειται το να πηγαίνεις από κρίση σε κρίση, να βρίσκεσαι σε μόνιμη κατάσταση αβεβαιότητας και την ίδια στιγμή ο ένας μετά τον άλλο οι υπουργοί να σου ανακοινώνουν ημερομηνίες-προθεσμίες για ολοκλήρωση της συμφωνίας και αποκατάσταση της ομαλότητας – προθεσμίες που όλες ανεξαιρέτως διαψεύδονται.

Στην αρχή μας φάνηκαν υπεραισιόδοξοι. Στην συνέχεια μας είπανε ότι δεν είχαν υπολογίσει σωστά το συσχετισμό των δυνάμεων. Τρίτη φορά όμως πάει πολύ. Είναι προφανές ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοτίβο που δημιουργεί υπόνοιες για οργανωμένο σχέδιο. Σαν να τεστάρουν τις αντοχές μας. Πόση αβεβαιότητα σηκώνουμε; Πόσες αντιστάσεις έχουμε στους θεατρινισμούς; Πόσο και ως πότε θα μας τρομάζει ο κίνδυνος του Γκρέξιτ; Στην ψυχολογία γνωρίζουμε ότι η ψυχολογική κακοποίηση οδηγεί στην κατάθλιψη και στην παραίτηση. Μπορεί να συμβεί το ίδιο σε ένα εκλογικό σώμα; Κι έχουμε άραγε γίνει τα πειραματόζωα ενός μεταμοντέρνου ολοκληρωτισμού;

Στην πραγματικότητα, ενάμιση χρόνο μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουμε ιδέα για το ποιες είναι οι πραγματικές του προθέσεις. Όπως και σε μια σχέση, δοκιμάζουμε τα όρια ο ένας του άλλου. Το μόνο που έχουμε μάθει είναι ότι τα στελέχη του μπορούν να κάνουν τις μεγαλύτερες κωλοτούμπες και να πουν τα πιο εντυπωσιακά ψέματα. Με την ίδια ευκολία που υπερασπίζονταν το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης μπορούν να υποστηρίξουν σήμερα τα ακριβώς αντίθετα. Για να παραμείνουν στην εξουσία μοιάζει να μην έχουν τον παραμικρό φραγμό. Ως πού μπορούν να φτάσουν όμως; Η γραμμική εκδοχή, ιδίως αν πάρουμε τοις μετρητοίς τις διαβεβαιώσεις των υπουργών, είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ενταχθεί αμετάκλητα στον ευρωπαϊκό δρόμο. Πα’ όλα τα επικοινωνιακά πυροτεχνήματα η κρατούσα άποψη είναι ότι στο τέλος θα κάνει όποιες υποχωρήσεις χρειάζεται, όσο οδυνηρές και αν είναι για να κλείσει την αξιολόγηση. Είναι ένα πιθανό, ίσως το πιο πιθανό σενάριο. Όχι επειδή τα στελέχη του πιστεύουν στην Ευρώπη. Για τα περισσότερα εξ αυτών η επιλογή είναι ευκαιριακή και χωρίς βάθος. Το κάνουν για λόγους ανάγκης: έξοδος από το ευρώ είναι η άβυσσος που αντίκρισε ο κ. Τσίπρας τον περασμένο Ιούλιο. Αυτό όμως στο οποίο πραγματικά πιστεύουν είναι ο «σοσιαλισμός», ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο στην Ευρώπη του 2016. Αν θεωρήσουν ότι το ευρώ ή ακόμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούν εμπόδιο στο στόχο τους δεν έχουν το παραμικρό πρόβλημα, την παραμικρή ιδεολογική αναστολή να προκαλέσουν τη ρήξη.

Τι θα γίνει λοιπόν αν συνειδητοποιήσουν ότι η παραμονή συνεπάγεται ένα πολιτικό κόστος που δεν αντέχουν; Αν η προοπτική τους μετά τη συμφωνία είναι η κατάρρευση; Θα μεθοδεύσουν την απόδραση, όπως πολλοί πιστεύουν, ή θα επιχειρήσουν να αξιοποιήσουν όλη αυτή την εχθρότητα που καλλιεργούν απέναντι σε φανταστικούς αντίπαλους, εσωτερικούς και εξωτερικούς; Θα μπορούσε με άλλα λόγια η διακοπή των διαπραγματεύσεων να μην είναι απλώς μια κίνηση τακτικής αλλά το προοίμιο μιας σοβαρότερης ρήξης; Για την οποία άλλωστε δεν χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο. Είναι δυνατόν να επέλθει και από «ατύχημα». Από την αδυναμία για παράδειγμα να βρεθεί λύση μέσα από τις διαπραγματεύσεις, καθώς όλες οι πλευρές έχουν εκτεθεί δημόσια υιοθετώντας σκληρές θέσεις. Η δημοσιοποίηση των συνομιλών του ΔΝΤ έχει ήδη επιβαρύνει τις συζητήσεις καθώς δημιούργησε κλίμα ακραίας δυσπιστίας. Σε μια Ευρώπη με πρόβλημα ηγεσίας και μια Ελλάδα στον αστερισμό του αλλοπρόσαλλου δεν χρειάζονται πολλά για να γίνει το λάθος.

Τραβηγμένο; Πιθανώς. Θα το σκεφτόταν διπλά όμως όποιος έχει μικρή έστω συνείδηση της ρήξης που έχει ήδη επέλθει στο σώμα των πολιτών. Όποιος βλέπει τη δυσπιστία και την εχθρότητα που τρέφουν στα «κατεστημένα» κόμματα και τις συνωμοσιολογικές ερμηνείες που δίνουν στην κρίση. Αυτοί αποτελούν την εκλογική βάση του κ. Τσίπρα και αν μη τι άλλο η πολιτική της κυβέρνησης τον τελευταίο χρόνο έχει ενισχύσει την εχθρότητά τους απέναντι στη Ευρώπη και το ευρώ. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση έχει φροντίσει να ελέγξει ή να εξουθενώσει τις όποιες εστίες αντίστασης τόσο στην κοινωνία όσο και στους θεσμούς με βασική προτεραιότητα τη δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης. Εύκολα μπορεί να μπουν στον πειρασμό.

Για την ώρα η επίσημη θέση βέβαια είναι ότι η συμφωνία θα ολοκληρωθεί πριν από το Πάσχα. Όπως και το Πάσχα ωστόσο, η ημερομηνία της συμφωνίας έχει αποδειχθεί κινητή εορτή!