Τα μυστικά της Ειδομένης

«Από την πρώτη στιγμή, πριν καν αρχίσουν να συγκεντρώνονται εκεί οι πρόσφυγες, πριν καν υπάρξει η υποψία ότι οι Σκοπιανοί θα έκλειναν τα σύνορα, το ελληνικό κράτος έπρεπε να ήταν εκεί. Και αν δεν μπορούσε να είναι εκεί στηρίζοντας οικονομικά τους άμοιρους αυτούς ανθρώπους, έπρεπε να είναι εκεί οι υπηρεσίες πληροφοριών, θα είχαμε τουλάχιστον μια έστω και αμυδρή εικόνα για το καραγκιοζιλίκι με το σημειώμα και το χάρτη…» Ο άνθρωπος που μιλά είναι πρώην στέλεχος κρατικών υπηρεσιών που έχει περάσει από πολλά και με τον τροπο του διατηρεί, ακόμα, πολλές επαφές με ενεργούς συναδέλφους του. «Αυτό που έγινε στην Ειδομένη είναι κάτι μεταξύ ηλίθιου ακτιβισμού κι επικίνδυνης ιδεοληψίας» θα πει.

Στον κόσμο των υπηρεσιών που συλλέγουν πληροφορίες και όλων όσοι έχουν περάσει από αυτόν, είναι ζήτημα προσωπικής ακύρωσης, μην πούμε ταπείνωσης, αυτό που συνέβη με το σημείωμα προς τους πρόφυγες. «Αν μιλάμε για ένα σοβαρό κράτος, η διανομή του φυλλαδίου θα έπρεπε να είχε σταματήσει πριν καν αρχίσει, έτσι δουλεύουν οι σοβαρές υπηρεσίες χωρίς καν να πάρουν ανάλογη εντολή από την πολιτική τους ηγεσία, είναι αυτονόητο ότι έπρεπε να είχαν αναλάβει δράση, είναι αυτονόητο, αυτή είναι η δουλειά τους. Και να σας πως και κάτι, τώρα που αποφύγαμε τα χειρότερα; Και οι Έλληνες και οι Σκοπιανοί ξέρουν τι έγινε εκεί, ξέρουν ποιοι μοίρασαν αυτές τις επικίνδυνες ανοησίες κι έπαιξαν με τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Η εμπειρία μου λέει ότι δύο κατηγορίες ανθρώπων είναι ικανές για κάτι τέτοιο, άνθρωποι μυστικών υπηρεσιών που επεδίωκαν διπλωματικό επεισόδιο και οι επικίνδυνα ιδεοληπτικοί, φανατικοί των ανοιχτών συνόρων».

Η αλήθεια είναι πως δύσκολα διαφωνεί κάποιος μαζί του, ιδίως όταν αρχίζει και αναλύει, με δεδομένες τις διαφορές βεβαίως, κάποια κοινά χαρακτηριστικά της επικίνδυνης αυτής πρωτοβουλίας που πήραν κάποιοι με εκείνη την υπόθεση της μεταφοράς μεταναστών από την Κρήτη σε κτίριο της Νομικής Σχολής της Αθήνας τον Ιανουάριο του 2011. Το μυστικό πίσω από εκείνη την υπόθεση άκουγε στο όνομα «αλληλέγγυοι», χωρίς κανείς να μπορεί να προσδώσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε αυτό τον επιθετικό χαρακτηρισμό, χωρίς φυσικά να αναφέρεται κάποιος στους απλούς ανθρώπους που προσφέρουν με ανιδιοτέλεια τη βοήθειά τους, χωρίς ποτέ να έχουν επιχορηγηθεί για αυτό.

Στην Ειδομένη έχει στηθεί ένα σχεδόν παγκόσμιο θέατρο χάους και απανθρωπιάς. Αλλά και δράσης διαφόρων που στα καραβάνια των απελπισμένων είδαν –κατά κάποιον τρόπο– τις ιδεοληπτικές τους φαντασιώσεις για κατάργηση των συνόρων, ελεύθερες διακινήσεις ανθρώπων και άλλα οράματα. Άλλωστε η έννοια των συνόρων έχει υποστεί πολλαπλές ιστορικές μεταποιήσεις, γιατί να μην υποστεί ακόμα μία, την ώρα μάλιστα που το κράτος απουσιάζει με τέτοιον τρανταχτό τρόπο σαν να συμμετέχει σε διαγωνισμό απραξίας. Ίσως τα αίτια να είναι ακόμα βαθύτερα και να σχετίζονται με το πόσο ανέτοιμη ήταν η κυβέρνηση να κυβερνήσει, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα τώρα.

Είναι το ποιοι αντικαθιστούν το κράτος όταν λείπει. Πέντε χιλιόμετρα δυτικά της Ειδομένης σταματά το τείχος που έχουν στήσει οι αρχές των Σκοπίων, στην περιοχή Χαμηλό. Μια περιοχή που όλοι ξέρουν ότι το φυσικό περιβάλλον είναι τόσο απροσπέλαστο, ιδίως υπό τις συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά ο αυτοσχέδιος χάρτης έστελνε τους απελπισμένους σε εκείνο το σημείο, καθώς το μόνο που ενδιέφερε φαίνεται πως ήταν η ανυπαρξία φράκτη. Αυτή και μόνο αυτή...

Διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις έχουν αναλάβει το ρόλο του κράτους στην περιοχή της Ειδομένης. Οι περισσότερες κάνουν πολύ καλή δουλειά, κάτι που δεν θα έκαναν αν είχε μπει το κράτος στα πόδια τους. Είναι, επίσης, γνωστό πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαθέσει τα κονδύλια για την ανθρωπιστική βοήθεια όχι μέσω του κράτους, αλλά μέσω του μηχανισμού των ΜΚΟ. Άρα, λοιπόν, δεν φαίνεται να είναι αυτές το πρόβλημα σε σχέση με το επικίνδυνο τρικ που επιχειρήθηκε καθώς αυτές απολαμβάνουν μιας κάποιας εμπιστοσύνης. Αυτό που έθιξαν, σχεδόν όλοι, και του πρωθυπουργού συμπεριλαμβανομένου, είναι η επικίνδυνη υιοθέτηση από κάποιες ομάδες αλληλέγγυων μεθόδων παρακράτους που στη συγκεκριμένη περίπτωση κόστισαν τρεις ζωές και ένα μίνι διπλωματικό επεισόδιο που εκδηλώθηκε μέσω Τwitter. Η στάση της ελληνικής πλευράς ήταν, πράγματι, ψύχραιμη ή έτσι έδειχνε. Αλλά αυτό που έβαζε σε σκέψεις ήταν η σιγουριά με την οποία και ο πρωθυπουργός και ο Γ. Μουζάλας μίλησαν για κάποιες εθελοντικές οργανώσεις, για παραοργανώσεις και για επιτήδειους, δίνοντας την εντύπωση ότι κάτι ξέρουν αλλά δεν θέλουν να συγκρουστούν. Και δεν θα είναι η πρώτη φορά που κάποιοι που βρίσκονται κάτω από τη μεγάλη ομπρέλα της αλληλεγγύης και της προσφοράς να κουβαλούν μαζί τους και τις ιδεοληπτικές τους εμμονές βλέποντας ακόμα και πίσω από τα δράματα, διάφορα μέσα που αγιάζουν σκοπούς...