Edito 258

Tην πρώτη φορά που είχα δει εξαθλιωµένους στο δρόµο ήταν παλιά στην Αµερική. Κοίταζα τους homeless και µ’ αυτή την πάντα εύκολη, «ελληνική» εξήγηση των πραγµάτων, µουρµούριζα: ο καπιταλισµός, η φτώχεια. Οι Αµερικάνοι φίλοι µου µε κοίταζαν λες και ήµουν ηλίθιος. Ποια φτώχεια; Ο Ρίγκαν, µου ’λεγαν, έκοψε τις κοινωνικές δαπάνες για την ψυχoλογική υποστήριξη, τα ιδρύµατα βάζουν λουκέτο και οι ασθενείς βρέθηκαν στους δρόµους.

Είναι πάνω από ένα χρόνο τώρα που στις εφηµερίδες, στα «ψιλά», διαβάζουµε τους αρµόδιους να καταγγέλλουν ότι οι προϋπολογισµοί για την ψυχική υγεία µειώνονται, για την απεξάρτηση µειώνονται, ότι όλη η προσπάθεια 20 ετών να γίνουµε πολιτισµένη χώρα κατεδαφίζεται συστηµατικά, ότι η κοινωνική πολιτική καταρρέει. ∆εν δίνουµε σηµασία, δεν µας αφορά. Καθώς σιγά-σιγά βλέπουµε τους δρόµους µας να αλλάζουν, την πόλη µας να αγριεύει, θ’ αρχίσουµε να καταλαβαίνουµε την αιτία.

Αυτό είναι το πρόβληµα της πολιτικής. Όταν είναι σωστή, δεν είναι θεαµατική. ∆εν είναι µεγαλεπήβολη. ∆εν κάνει ωραίο θέαµα στην τηλεόραση, είναι το αντίθετο του λαϊκισµού. ∆εν «φυλάει Θερµοπύλας», δεν δίνει µάχες για τη σωτηρία του έθνους και της ορθοδοξίας, για την καθαρότητα της φυλής, δεν προτάσσει τα στήθη στην «παγκοσµιοποίηση», δεν υπόσχεται «έναν άλλο κόσµο εφικτό», που κανείς δεν ξέρει τι σηµαίνει και όταν σηµαίνει, συνήθως σηµαίνει κόλαση.

Η πολιτική είναι απλή και συγχρόνως δύσκολη, επίπονη. Είναι αντιφάσεις, συγκρούσεις και επιλογές. Μικρές κινήσεις, σωστές επιλογές, όσο πιο σωστές τόσο λιγότερο τις αντιλαµβανόµαστε. Κι όµως αυτές οι µικρές µεταρρυθµίσεις αλλάζουν τα πράγµατα. Το καταλαβαίνουµε µόνο όταν χαθούν. Οι δηµοσκοπήσεις λένε ότι η κοινή γνώµη αντιµετώπισε θετικά την κίνηση του Χ. Βερελή να παραιτηθεί για να µην υπάρχει καµία υπόνοια συγκάλυψης σε οποιοδήποτε θέµα αφορά τη θητεία του στο υπουργείο. Την αντιµετώπισε θετικά επειδή απλώς παραιτήθηκε; Η κοινή γνώµη δεν ξέρει τι συνέβη τότε. Υπάρχει όµως στην είδηση µια µικρή πειστική φράση η οποία κάνει τη διαφορά. Η επιτροπή που έτρεχε το διαγωνισµό του υπουργείου για την παραλαβή των τρόλεϊ ήταν διακοµµατική. Συµµετείχαν και τα υπόλοιπα πολιτικά κόµµατα. Αυτή η µικρή λεπτοµέρεια είναι η ασφαλιστική δικλείδα. Πόσες επιτροπές προµηθειών, δηµοσίων έργων, είναι σήµερα διακοµµατικές;

Όταν έγιναν οι Ανεξάρτητες Αρχές οι περισσότεροι τις αντιµετώπισαν µε δυσπιστία. Σιγά-σιγά καταλάβαµε ότι είναι µια δεύτερη ασφαλιστική δικλείδα που έχει στόχο τη γραφειοκρατία και τον έλεγχο του κοµµατικού κράτους. Η Αρχή για το µαύρο χρήµα παραπονείται τώρα ότι δεν έχει κονδύλια, ότι δεν µπορεί να φέρει εις πέρας το έργο της. Όταν το κοµµατικό κράτος αντιλήφθηκε ότι ούτε µε τον Ζορµπά η Ανεξάρτητη Αρχή είναι απολύτως ελεγχόµενη, τη µετέτρεψε σε µια απλή επιτροπή ελεγχόµενη από το υπουργείο. Και σιγά-σιγά την απαξίωσε. Οι Ανεξάρτητες Αρχές γενικά απαξιώνονται, υποβιβάζονται, παύουν να παίζουν το ρόλο τους. Καθώς η διαφθορά µεγαλώνει, αρχίζουµε σιγά-σιγά να καταλαβαίνουµε τη σηµασία τους.

Όταν η προηγούµενη κυβέρνηση προχώρησε δειλά στο πρώτο βήµα ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης καθιερώνοντας το αυτοδιοίκητο των δικαστών, λίγοι κατάλαβαν τι σηµαίνει αυτό. Όταν η κυβέρνηση το κατήργησε λίγοι πρόσεξαν τις αντιρρήσεις, θεωρήσαµε ότι είναι οι συνήθεις κατηγορίες της αντιπολίτευσης. Με απαξιωµένες Ανεξάρτητες Αρχές και ελεγχόµενη δικαιοσύνη, η διαφθορά εξαπλώνεται. Οι ασφαλιστικές δικλείδες έπαψαν να λειτουργούν.

Η νέα αγορά ρωσικών τανκς, λένε οι ειδήσεις, θα στοιχίσει 1,5 δισεκατοµµύριο ευρώ. Είναι κι αυτή µια απευθείας ανάθεση, χωρίς διαγωνισµό. Πόσος καιρός έχει περάσει από τότε που θεωρούσαµε σκάνδαλο αν µια ανάθεση δηµόσιου έργου ή προµήθειας γίνει απευθείας χωρίς προκήρυξη διαγωνισµού;

Αυτές τις µέρες, οι εφηµερίδες γράφουν ότι το ΑΣΕΠ έχει υποβιβαστεί εντελώς. Ότι µόνο το 9,5% των προσλήψεων γίνονται πια µέσω ΑΣΕΠ. Με διάφορα κόλπα, µε τις συνεντεύξεις, µε ειδικές θέσεις, στις δηµοτικές επιχειρήσεις, παντού, οι κοµµατικοί διορισµοί είναι ο κανόνας. Θα το καταλάβουµε στην ποιότητα της δηµόσιας διοίκησης.

Είχα γνωρίσει κάποτε µια κοπέλα, νεαρή και όµορφη, που έγραφε καµιά φορά άρθρα στα περιοδικά. Την είχα ρωτήσει τι δουλειά κάνει και µου απάντησε ότι διδάσκει στις σχολές της αστυνοµίας. Θυµάµαι ακόµα τι εντύπωση µου είχε κάνει τότε, καθώς την κοίταζα σκεφτόµουνα ότι η Ελλάδα οριστικά αλλάζει. ∆ιαβάζω τώρα στις εφηµερίδες ότι στις σχολές διδάσκουν πια απόστρατοι αστυνοµικοί. Ο Πάγκαλος καταγγέλλει ότι επί υπουργίας Πολύδωρα η Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων καταργήθηκε. Τώρα απορούµε για το επίπεδο αστυνόµευσης, τα κρούσµατα διαφθοράς, την κυριαρχία της παρανοµίας στο κέντρο της Αθήνας.

Οι µεταρρυθµίσεις είναι δύσκολες και απλές. Η παραµικρή επιλογή έχει σηµασία, έχει βάρος, αλλάζει τα πράγµατα, τα κάνει καλύτερα ή χειρότερα. Ο εκσυγχρονισµός της κοινωνίας είναι µια καθηµερινή προσπάθεια που συνεχώς επιλύει αντιφάσεις, προσπαθώντας ώστε το νέο επίπεδο να είναι καλύτερο, προοδευτικότερο από το προηγούµενο. Είναι επίπονο, δεν είναι θεαµατικό, αλλά δεν υπάρχει άλλο. ∆εν υπάρχει πολιτική σήµερα γι’ αυτή τη χώρα που να µη µιλάει για τον εκσυγχρονισµό της.

Η ελληνική καθυστέρηση το ξέρει αυτό πολύ καλά. Γι’ αυτό δεν µιλάει ποτέ γι’ αυτές τις µικρές, καθηµερινές επιλογές. Αυτές τελικά που κάνουν τη διαφορά στη ζωή µας. Προσποιείται ότι όλοι ίδιοι είναι, ότι όλα αυτά µικρή σηµασία έχουν. Ότι πολιτική είναι η ηθικολογία, οι ηγέτες, τα οράµατα, οι παράδεισοι δικαιοσύνης. Και ως τότε, όλα να µένουν ίδια. Όµως πολιτική δεν είναι τα συνθήµατα, είναι οι λεπτοµέρειες.