Η νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη αναλύεται από την Κυριακή το βράδυ, κι οι περισσότεροι συμφωνούν πως πρόκειται όχι απλώς για ένα γεγονός στενά κομματικό, μα για την πρώτη εδώ και δεκαετίες νίκη όσων πιστεύουν στη δημιουργική ισχύ της επιχειρηματικότητας και στο βλαπτικό ρόλο του αχόρταγου κράτους. Η ελπίδα είναι πλέον ισχυρή ανάμεσα σε όσους ψήφισαν «Ναι» τον Ιούλιο, ασχέτως της προηγούμενης κομματικής τους τοποθέτησης, μια ελπίδα για την τόσο αναγκαία επιβολή της εποικοδομητικής λογικής έναντι του καταστροφικού λαϊκισμού. Το πρώτο κρίσιμο τεστ για το νέο αρχηγό θα έρθει πολύ σύντομα, και μάλλον δεν θα αφορά την επιλογή των προσώπων που θα στελεχώσουν τον κεντροδεξιό κομματικό μηχανισμό μα κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Η πρώτη δοκιμασία πιθανότατα θα σχετίζεται με την υπόρρητη κυβερνητική επιθυμία για υπερκομματική συναίνεση στο ζήτημα του ασφαλιστικού.
Η συζητούμενη κυβερνητική πρόταση είναι επιεικώς αντιπαραγωγική. Ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή και τη «μαύρη» απασχόληση, καθώς τα επιβαλλόμενα –λόγω συμμόρφωσης με το νόμο– βάρη είναι σαφώς επαχθή σε σχέση με τα υποθετικά προσδοκώμενα οφέλη. Και ταυτόχρονα διαιωνίζει το σημερινό άδικο καθεστώς των υπέρογκων συντάξεων που δεν αντιστοιχούν σε εισφορές, όπως και την ασήκωτη επιβάρυνση των κρατικών δαπανών με τη χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ελλειμμάτων. Αν προσφέρει κάτι θετικό η... κατρουγκάλεια πρόταση είναι το ότι αναδεικνύει το ασφαλιστικό σε αυτό που πραγματικά είναι: σε ένα ζήτημα δημοσίων εσόδων, καθώς τα ισχνότατα αποθεματικά έχουν προ πολλού καταστήσει τα Ταμεία απλές αναδιανεμητικές δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι, είναι τουλάχιστον παράλογο το να μένει ξεκομμένο το ζήτημα αυτό από κάποιο άλλο, ίσως σημαντικότερο αυτού των ηλικιακών ορίων: το ζήτημα της ανάπτυξης και της συνεπαγόμενης αύξησης της απασχόλησης μα και της αξίας της δημόσιας περιουσίας.
Εάν λοιπόν θέλουμε εύρωστα Ταμεία με ικανό αριθμό ασφαλισμένων και αποδοτική ίδια περιουσία θα πρέπει να δούμε προηγουμένως ένα αναπτυξιακό άλμα του χειμαζόμενου ιδιωτικού τομέα. Και φυσικά για να συμβεί αυτό απαιτείται μια θεαματική εισροή επενδυτικών κεφαλαίων ξένων ή έστω επαναπατρισθέντων. Όμως, για να μπουν τα κεφάλαια αυτά στην ελληνική αγορά υπάρχουν τρεις αναγκαίες συνθήκες: ένα ομαλό και διαφανές λειτουργικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις, μια Δικαιοσύνη συνεπής μα και ταχεία, και ένα φιλικό και σταθερό φορολογικό περιβάλλον, ιδιαίτερα στους έμμεσους φόρους που επηρεάζουν κυρίως το κόστος παραγωγής και λειτουργίας. Δυστυχώς όμως ένα τέτοιο περιβάλλον θα το βλέπουμε για πολύ καιρό με το κιάλι στην περίπτωση που η κυβερνητική πρόταση για το ασφαλιστικό γίνει νόμος του κράτους.
Κι εδώ ερχόμαστε στο ζήτημα της συναίνεσης. Αν ο Τσίπρας θέλει όντως να ανέβουν τα περισσότερα κόμματα στο τρένο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί με μία γενναία μείωση φόρων και εισφορών σε όλο το φάσμα της πραγματικής οικονομίας. Ίσως τώρα κάποιοι να απορείτε πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο χωρίς πολιτικό κόστος. Βραχυπρόθεσμα, σίγουρα κάποιες οδυνηρές μειώσεις θα είναι αναγκαίες, συνδυασμένες με αυξημένη αποδοτικότητα των υποδομών του ΕΣΥ. Όμως έχει αποδειχθεί προ πολλού πως οι ευεργετικές συνέπειες της μείωσης των φόρων μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μεγεθύνουν τις κρατικές εισροές, με μια προϋπόθεση. Αυτή της πλήρους είσπραξης των μειωμένων φόρων. Κι εδώ τίθεται η θεμελιώδης αναγκαιότητα της υπερκομματικής συναίνεσης. Τα δημοκρατικά κόμματα θα πρέπει να ομονοήσουν σε υποχρεωτικές –δήθεν «φασιστικές»– δράσεις όπως η χρήση πλαστικού χρήματος στο μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών, η διά τραπέζης μεικτή μισθοδοσία, οι ηλεκτρονικές συμβολαιογραφικές πράξεις και τα μέτρα κατά του λαθρεμπορίου καυσίμων και οινοπνεύματος. Παράλληλα θα πρέπει να καταλήξουν σε τομές που θα ανακουφίσουν την καθημερινότητα των πολιτών, όπως η απογευματινή λειτουργία των νοσοκομειακών χειρουργείων, η επιμήκυνση ωραρίου κάποιων υπηρεσιών και η επέκταση της λειτουργίας των σχολείων κατά περισσότερες εβδομάδες. Και τελικά να συμφωνήσουν επιτέλους στην περικοπή εκείνων των δαπανών που θα έχουν το μικρότερο κοινωνικό κόστος, σαν τις σκανδαλώδεις συντάξεις των ΔΕΚΟ, τη μισθοδοσία των ιερέων ή τις επιχορηγήσεις στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Όλα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν ως ένα ενιαίο πακέτο επειδή απλούστατα είναι αλληλένδετα. Το ασφαλιστικό αφορά ολόκληρη την οικονομία και φυσικά την κοινωνία.
Η αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος πιθανότατα θα καθορίσει την ηγετική εμβέλεια του Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και του πρωθυπουργού. Ο πρώτος είναι χωρίς αμφιβολία εγνωσμένος στρατηγιστής, και σ’ αυτό το χάρισμά του οφείλεται η απρόσμενη εσωκομματική επιτυχία του. Ο δεύτερος είναι ικανότατος τακτικιστής, όμως η πρόκληση που έχει μπροστά του είναι ιδιαίτερα μεγάλου χρονικού βάθους και θα επηρεάσει ολόκληρη την υπόλοιπη πολιτική σταδιοδρομία του. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποχρεώνεται συνεπώς να φέρει το βάρος του να πείσει το Μάξιμου, τα κεντρώα κόμματα μα και το ίδιο το δικό του πως η επιλογή της μείωσης φόρων και εισφορών δεν είναι μια «νεοφιλελεύθερη» εμμονή αλλά η βέλτιστη επιλογή, είτε πρόκειται για το εθνικό συμφέρον είτε για την αποκατάσταση του ηθικά απαξιωμένου πολιτικού προσωπικού της χώρας. Καλή του επιτυχία.
15°
