Ρίχτερ εναντίον ρατσισμού

Την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησε η δίκη του Γερμανού καθηγητή Ιστορίας, Χάιντς Ρίχτερ, κατηγορούμενου για παραβίαση του λεγόμενου «αντιρατσιστικού» νόμου. Ποιο είναι το αδίκημα; Ότι επιδοκιμάζει, ευτελίζει ή κακόβουλα αρνείται την ύπαρξη εγκλημάτων πολέμου των Γερμανών στη Μάχη της Κρήτης. Με αυτή την έννοια είναι ρατσιστής και πρέπει να καταδικαστεί από τα ελληνικά δικαστήρια.

Για να δούμε τι γράφει ο Ρίχτερ στο βιβλίο του, τουλάχιστον στα επίμαχα σημεία. Εν ολίγοις, με βάση τις ιστορικές του πηγές, αναφέρει ότι κατά την απόπειρα κατάληψης της Κρήτης από αέρος τον Μάιο του 1941, οι αντάρτες Κρητικοί υπέπεσαν σε εγκλήματα κατά των Γερμανών. Βεβήλωσαν τις σoρούς νεκρών και εκτέλεσαν τραυματίες, κλιμακώνοντας την ένταση των εχθροπραξιών και πυροδοτώντας βίαιες αντιδράσεις εκ μέρους των Γερμανών.

Αυτού του είδους η άποψη αμβλύνει ελαφρώς τη στάση ότι οι φύσει κακοί και φιλοπόλεμοι Γερμανοί εξαπέλυσαν ανηλεή βία ενάντια στους φιλειρηνικούς Κρητικούς. Ο ίδιος ο Ρίχτερ τονίζει ακριβώς ότι «η προσπάθεια να παραγνωριστούν ή και να αγνοηθούν εντελώς οι επιθέσεις των ανταρτών, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, με ισχυρισμούς όπως για παράδειγμα ότι για τους ακρωτηριασμούς ευθύνονται τα κρητικά γεράκια ή και το ότι τα ασυνήθιστα τραύματα (π.χ. από μαχαίρι) οφείλονται στη χρήση ασυνήθιστων όπλων, είναι μεν κατανοητή και έχει ως στόχο την αθώωση της μιας πλευράς αλλά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα».

Η συμπόρευση με τη θέση του Ρίχτερ θέτει εν αμφιβόλω τη μανιχαϊστική άποψη ότι εμείς, οι Έλληνες, είμαστε οι απολύτως καλοί και οι άλλοι, οι Γερμανοί, είναι οι απολύτως κακοί. Αυτή η άποψη προβάλλεται ως αντιρατσιστική, αν και το ακριβές αντίθετο ισχύει. Όσο «εμείς» και οι «άλλοι» διακρινόμαστε στη βάση της εθνικής, εθνοτικής ή φυλετικής ταυτότητας, η άποψη ότι το μονοπώλιο στο καλό έχει η μία πλευρά και στο κακό έχει η άλλη πλευρά είναι μία αμιγώς ρατσιστική θέση. Αν μη τι άλλο, η διάθεση να δεχτεί κάποιος ότι σε καθεστώς πολέμου όλες οι πλευρές είναι ικανές για εγκλήματα ανεξάρτητα από την εθνοτική τους ταυτότητα, είναι ένα δείγμα αντι-ρατσισμού.

Βεβαίως, η παραδοχή ότι οι Έλληνες υπερέβησαν τα όρια στην υπεράσπιση της πατρίδας τους, δεν μπορεί να απαλλάξει την ηγεσία της Γερμανίας από το συντριπτικό βάρος της ευθύνης στην επίθεση κατά της Κρήτης. Ο Χάιντς Ρίχτερ ουδέποτε αρνήθηκε τις ευθύνες των Γερμανών. Άλλωστε είναι γνωστός φιλέλληνας, βραβευμένος από τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο για το έργο του. Στο πλαίσιο, όμως, των ειδικών εχθροπραξιών στο έδαφος της Κρήτης, η έρευνά του κατέδειξε μία σειρά ενεργειών της ελληνικής πλευράς που αύξησε την ένταση των εχθροπραξιών.

Υπάρχουν άνθρωποι που, χωρίς ιστορική έρευνα, απορρίπτουν μετά βδελυγμίας τις θέσεις του Ρίχτερ. Δεν θέλουν να δεχτούν ότι οι Κρητικοί μπορεί να έκαναν κάποιο έγκλημα πολέμου. Για τους ίδιους οι Γερμανοί εκπροσωπούν το απόλυτο κακό. Μία τέτοια θέση είναι σαφέστατα ρατσιστική. Όσοι από την άλλη αποδέχονται τις θέσεις του Ρίχτερ, επίσης χωρίς ιστορική έρευνα, δεν αντέχουν την έξαρση του εθνικισμού που συμπαρασύρει η δίωξη του Ρίχτερ. Προτάσσουν λοιπόν μια αντιρατσιστική θέση.

Αλήθεια, όμως, έχουν καμία σημασία όλες αυτές οι ρατσιστικές ή αντιρατσιστικές θέσεις, αν δεν συνοδεύονται από εμπεριστατωμένη ιστορική έρευνα; Είναι δυνατόν να κρίνουμε αν οι Κρητικοί προέβησαν σε εγκλήματα με βάση το αν μία τέτοια θέση είναι σύμφωνη με την ιδεολογία μας; Νομίζω ότι είναι σαφές ότι το πεδίο για τη συγκεκριμένη αντιπαράθεση δεν είναι αυτό των ιδεολογιών ή των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Το σωστό πεδίο αντιπαράθεσης είναι το πεδίο της διασταύρωσης των ιστορικών γεγονότων. Αυτό που τελικά ενδιαφέρει είναι αν αυτά που ισχυρίζεται ο Ρίχτερ έχουν όντως συμβεί. Μόνο οι ιστορικοί έχουν αρμοδιότητα σε αυτό το πεδίο.

Κανένας δικαστής, 74 χρόνια μετά τα επίμαχα γεγονότα, δεν έχει τη γνώση ή το δικαίωμα να αποφανθεί σε τέτοια ζητήματα, πόσο μάλλον να καταδικάσει έναν ιστορικό για την έρευνά του. Η δίκη-παρωδία που εκτυλίσσεται στο Ρέθυμνο μόνο ως αγκάθι στην επιστημονική έρευνα και την ανάδειξη της αλήθειας μπορεί να αντιμετωπιστεί.