Συνθήκη Σένγκεν: ο διάβολος ήταν αλλού

Η ελεύθερη μετακίνηση προσώπων που έφερε η συνθήκη Σένγκεν απειλείται. Τα μεγάλα προσφυγικά και μεταναστευτικά κύματα και κυρίως οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι κάνουν αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναθεωρούν τη στάση τους απέναντι στη συνθήκη και να επιθυμούν την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων. Τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης –που κερδίζουν έδαφος– έχουν εντείνει την κριτική τους στη συνθήκη και ζητούν να κλείσουν τα σύνορα των χωρών τους.

Τελευταία συζητείται η ιδέα δημιουργίας μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, με ένα σκληρό πυρήνα ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων και σύνορα που θα τη χωρίζουν από τους υπόλοιπους. Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο να αποκοπεί από τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο και να παραμείνει στη δεύτερη ταχύτητα, με πολύ αρνητικές πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις.

Η συνθήκη Σένγκεν, που σήμερα αγωνιούμε να τη διατηρήσουμε, είχε παρουσιαστεί στους Έλληνες πολίτες σαν ένα μέσο στέρησης των ατομικών ελευθεριών. Η πρόβλεψη για ανταλλαγές πληροφοριών και τη δημιουργία κοινής βάσης δεδομένων των διωκτικών αρχών εμφανίστηκε σαν ηλεκτρονικό φακέλωμα των πολιτών από τις δυνάμεις της «νέας τάξης».

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος το 1998 ανησυχούσε για «ότι δι’ αυτής επιχειρείται η επιβολή ολοκληρωτικού συστήματος ελέγχου επί της ιδιωτικής ζωής, που προσβάλλει το ανθρώπινο πρόσωπο. Πέραν αυτών, με την εφαρμογή της Συνθήκης αυτής, έχουν συνδεθή σοβαρότατα πνευματικά ζητήματα, ως το περί του Αντιχρίστου και του χαράγματός του, καθώς και του δυσωνύμου αριθμού 666». Και συνέχιζε: «Στη νέα "καθεστηκυία τάξη", που εδραιώνεται, η Ορθοδοξία κινδυνεύει να αποβή μία ελεγχόμενη μειονοψηφία που θα είναι έρμαιο αντορθοδόξων και ανθελληνικών παραγόντων».

Την ίδια εποχή (12/3/1997) ο βουλευτής ΚΚΕ Λέων Αυδής έλεγε στη Βουλή ότι «Πρόκειται για υπαγωγή όλων των Ελλήνων στις διαθέσεις των πολυεθνικών διευθυντηρίων του καπιταλισμού. Πρόκειται για πολτοποίηση της προσωπικότητας», ενώ ο «Ριζοσπάστης» έγραφε: «Η Συνθήκη ΣΕΝΓΚΕΝ θυμίζει τις φοβερές πολιτείες του Όργουελ και του Χάξλεϊ, όπου χθόνιοι και σκοτεινοί ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι προσπαθούσαν να γκρεμίσουν το οδόφραγμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, να νομιμοποιήσουν τον τρόμο και την υποταγή» (4/4/1997).

Οι ανησυχίες ήταν υποκριτικές. Η εκκλησία την ίδια περίοδο, που δήθεν ενδιαφερόταν για τα ατομικά δικαιώματα, έδινε μάχη υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες, με την οποία η πίστη δηλωνόταν δημόσια και υπήρχε κίνδυνος διακρίσεων για όσους δεν ήταν ορθόδοξοι ή δεν ήθελαν να δηλώσουν το θρήσκευμά τους. Το δε ΚΚΕ είχε υποστηρίξει τις σταλινικές διώξεις, όπως και τα καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης που στηρίζονταν στην εξοντωτική παρακολούθηση των πολιτών από μυστικές υπηρεσίες όπως η περιβόητη ανατολικογερμανική Στάζι.

Η σύγχρονη τεχνολογία δημιουργεί σοβαρά ζητήματα για τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών που απειλούνται από κρατικές υπηρεσίες, αλλά πολύ περισσότερο από ιδιωτικές εταιρίες που θέλουν να τα αξιοποιήσουν με σκοπό το κέρδος. Για την προστασία των πολιτών απαιτούνται ισχυροί θεσμοί, αλλά η προστασία αυτή δεν μπορεί να αποτελέσει πρόσχημα για εκείνους που επιθυμούν κλειστές κοινωνίες χωρίς δικαιώματα.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο καθεστώς Σένγκεν για περισσότερα από 18 χρόνια και δεν υπάρχει καμιά τεκμηριωμένη καταγγελία για παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων με βάση τις προβλέψεις της συνθήκης. Αντίθετα, οι Έλληνες πολίτες έχουν απολαύσει την Ευρώπη των ανοιχτών εσωτερικών συνόρων για δουλειές, σπουδές και αναψυχή.

Το 2001 η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι ανέστειλε την εφαρμογή της συνθήκης Σένγκεν και απαγόρευσε την αποβίβαση στην Ιταλία Ελλήνων που ήθελαν να διαδηλώσουν για τη σύνοδο των G8 στη Γένοβα. Τότε παρατηρήθηκε το έξης παράδοξο: Εκείνοι που κατήγγειλαν προηγουμένως τη συνθήκη ότι παραβιάζει τα δικαιώματα των πολιτών, κατήγγειλαν τότε την ιταλική κυβέρνηση ότι παραβιάζει τα ίδια δικαιώματα με την αναστολή της εφαρμογής της.

Ο ΣΥΡΙΖΑ (ενώ ο Συνασπισμός είχε υπερψηφίσει την συνθήκη) στη διακήρυξη του κόμματος για τις ευρωεκλογές του ’14 έλεγε ότι προσβλέπει σε μια Ευρώπη «στην οποία κανείς δεν θα φοβάται ότι τον παρακολουθούν. Χωρίς τρομονόμους, Σένγκεν, FRONTEX, στρατόπεδα κράτησης μεταναστών, πολιτικές αποτροπής που μεταβάλλουν την Μεσόγειο σε ένα μεγάλο νεκροταφείο».

Ήταν η εποχή που ο Αλέξης Τσίπρας έλεγε ότι θα λύσει το μεταναστευτικό πρόβλημα παρέχοντας ταξιδιωτικά έγγραφα στους μετανάστες για να πάνε σε όποια ευρωπαϊκή χώρα θέλουν. Ακριβώς όπως στο ζήτημα του μνημονίου, παρουσίαζε την Ελλάδα σαν το ισχυρό μέρος, που θα εκβίαζε τους Ευρωπαίους και εκείνοι θα προσαρμόζονταν.

«Αν οι Ευρωπαίοι δεν καταλαβαίνουν τι τους λέμε, τότε να σπάσουμε τη συνθήκη Σένγκεν και να δώσουμε χαρτιά σε 300.000 μετανάστες που θα διαχυθούν στην Ευρώπη» είχε δηλώσει τον περασμένο Φεβρουάριο ο τότε υπουργός Γιάννης Πανούσης. Η φιλοκυβερνητική ιστοσελίδα «Το κουτί της Πανδώρας» έλεγε ότι «Τρέμει η Γερμανία το ενδεχόμενο να λάβουν οι μετανάστες ταξιδιωτικά έγγραφα από την Αθήνα» και ο Πάνος Καμμένος απειλούσε να στείλει τζιχαντιστές στο Βερολίνο, αν οι δανειστές δεν υποχωρούσαν (8/3/2015). Ως συνήθως, οι παλικαρισμοί ήταν για εσωτερική κατανάλωση και έκρυβαν το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσαν, αν εμείς τους στέλναμε μετανάστες, να αναστείλουν τη συνθήκη Σένγκεν και να βάλουν ελέγχους και για τους Έλληνες πολίτες.

Η συνθήκη Σένγκεν παρουσιάστηκε σαν ο σατανάς μεταμφιεσμένος. Ο διάβολος τελικά δεν βρισκόταν στην ελευθερία των ανοιχτών συνόρων, αλλά σε ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής καθυστέρησης, που πότε με κινδυνολογίες και πότε με κούφιες απειλές εξαπατούσε τους πολίτες. Με τέτοιες μυθοπλασίες απομακρυνθήκαμε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Και τώρα αντιμετωπίζουμε τον αληθινό κίνδυνο της αποκοπής από τον ευρωπαϊκό χώρο.