«Ποιο είναι το αγαπημένο σου καρτούν;» ρώτησα τις προάλλες ένα τετράχρονο κοριτσάκι. Η μικρή με κοίταξε απορημένη. «Δεν πολυβλέπει καρτούν», απάντησε αντ’ αυτής ο μπαμπάς της. «Τελευταία έχει κολλήσει με την FunToyzCollector». Ήταν η σειρά μου να απορήσω. Δεν είχα την παραμικρή ιδέα για τι πράγμα μιλούσαν. Μπαμπάς και κόρη, έκπληκτοι με την άγνοιά μου, ανέλαβαν να με βγάλουν από τα σκοτάδια μου. Μου εξήγησαν λοιπόν, με τον τρόπο του ο καθένας, πως η εν λόγω κυρία είναι μία διάσημη youtuber.
Μού έδειξαν και ένα από τα βίντεο της. Σ’ αυτό διακρίνει κανείς δύο χέρια με προσεγμένο μανικιούρ να ξετυλίγουν συσκευασίες παιχνιδιών, αναμνηστικών, σοκολατένιων αυγών και άλλων παρεμφερών προϊόντων και στη συνέχεια να παίζουν λίγο με αυτά. Τα μακρόσυρτα και σχετικά ακατέργαστα πλάνα, συνοδεύονται από μια γυναικεία φωνή με γλυκερή, καθησυχαστική και –όπως αποδεικνύεται- άκρως εθιστική χροιά. «Και σου αρέσει αυτό, ε;» ρώτησα τη μικρή κάπως μαγκωμένος. Η απάντησή της ήρθε έπειτα από μια διφορούμενη γκριμάτσα. «Καλό είναι».
Όπως ανακάλυψα αργότερα, τα κέρδη της FunToyzCollector από την συγκεκριμένη δραστηριότητά της φτάνουν τα 5 εκατομμύρια δολάρια ετησίως! Εντυπωσιασμένος από αυτήν την παράμετρο, αναζήτησα κι άλλους ανάλογα επιτυχημένους συναδέλφους της. Αμέσως έπεσα πάνω στον περίφημο PewDiePie, ο οποίος βγάζει το ψωμί του (γύρω στα 10 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο) παίζοντας videogames και εκτοξεύοντας αστείες ατάκες και ευρηματικές βρισιές. Η περσόνα που έχει φτιάξει ακολουθείται από 42,3 εκατομμύρια ανθρώπους -οι περισσότεροι πολύ νεαρής ηλικίας-, ενώ τα βιντεάκια του έχουν συνολικά 7 δισεκατομμύρια προβολές!
Άλλες ξεχωριστές περιπτώσεις είναι η JennaMarbles που δίνει έξυπνες και αστείες συμβουλές επιβίωσης σε μοντέρνα κορίτσια, το ζεύγος PrankVsPrank που σκηνοθετούν εδώ και χρόνια φάρσες ο ένας στην άλλην και αντιστρόφως, το κωμικό δίδυμο των Smosh… Γενικά, ανάμεσα στους επιτυχημένους youtubers βρίσκουμε πολλούς σχολιαστές παιχνιδιών, πολλούς βρομόστομους, πολλούς μάστορες του μοντάζ, πολλούς κωμικούς που παρωδούν τα διάφορα viral, πολλές όμορφες και έξυπνες που μας συμβουλεύουν τι να φορέσουμε ή τι να κάνουμε για να μας αγαπήσουν τα αγόρια…
Φυσικά, η μερίδα του λέοντος ανήκει στους αγγλόφωνους, υπάρχουν όμως και αρκετοί ισπανόφωνοι καθώς και εκπρόσωποι άλλων γλωσσών με μεγάλη εξάπλωση. Οι ελληνόφωνοι youtubers είναι αδύνατον βέβαια, να παίξουν στο ίδιο ταμπλό. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε και στο δικό μας γλωσσικό χωριό αρκετούς δημιουργούς βίντεο (Jeremy, 2J, Mikeius, Booyah, Ponzi, Lynx κ.α) που, ακολουθώντας δοκιμασμένες συνταγές και προσθέτοντας μικρές ή μεγαλύτερες δόσεις «ελληνικότητας», έχουν καταφέρει να στήσουν τις δικές τους βιοτεχνίες ψυχαγωγίας.
Μια από τις σταθερές του κόσμου μας, είναι η τάση των παλαιότερων γενιών να απαξιώνουν τα γούστα και τις συνήθειες των νεώτερων. Αν καταφέρουμε να καταπιέσουμε ετούτη την εγγενή παρόρμηση, θα βρούμε αρκετές θετικές παραμέτρους στο φαινόμενο. Κυριότερη απ’ όλες το γεγονός πως χάρη στον εκδημοκρατισμό των μέσων παραγωγής και διανομής, όλοι ξεκινούν από την ίδια αφετηρία και στηρίζονται αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις. Κάποτε, για να πετύχει κάποιος έπρεπε να πείσει διάφορους δύσπιστους επαγγελματίες να του δώσουν μια ευκαιρία. Τώρα αρκεί να πείσει το κοινό και οι επαγγελματίες και οι διαφημιστές τρέχουν από πίσω του.
Από την άλλη, θα περίμενε κανείς πως όλος αυτός ο αέρας ελευθερίας, όλη αυτή η αχαλιναγώγητη δράση που ξεκινάει από την βάση της πυραμίδας, θα οδηγούσε σε ριζοσπαστικές δημιουργίες. Συμβαίνει όμως ακριβώς το αντίθετο –τουλάχιστον στους youtubers που γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία.
Συχνότατα, πίσω από μια επίστρωση ανατρεπτικότητας διακρίνεται ένας αφόρητος συντηρητισμός. Μια ενοχλητική αποδοχή της κατάστασης των πραγμάτων, μια λατρεία για τον καταναλωτισμό, μια ανακύκλωση των στερεοτύπων, μια σεξιστική οπτική στους ρόλους των δύο φύλων, μια ομοφοβική φρασεολογία, μια δήθεν κυνική -στην πραγματικότητα όμως αρτηριοσκληρωτική- στάση ζωής.
Δεν είναι τυχαίο που τα παραδοσιακά μέσα σπεύδουν να αγκαλιάσουν τους νέους αυτούς σταρ και να τους δώσουν γη και ύδωρ. Ούτε το ότι οι τελευταίοι αποδέχονται αμέσως τις προτάσεις και μεταβάλλονται σε ζωντανά σταντ προώθησης προϊόντων. Λογικά, βέβαια, στη σκιά των επιτυχημένων θα υπάρχουν και δημιουργοί με πραγματικά ανατρεπτικό και ρηξικέλευθο έργο. Όμως, ακόμα και σ’ αυτόν τον απαλλαγμένο από μεσάζοντες κόσμο, βλέπουμε ότι τον ρυθμό τον δίνουν εκείνοι που εντάσσονται οικειοθελώς σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο.
ΥΓ. Όταν τελείωσα το παραπάνω κείμενο έριξα ακόμα μια ματιά στα βίντεο της FunToyzCollector. Φαντάστηκα την τετράχρονη γνωστή μου, μόνη μπροστά στην οθόνη του τάμπλετ της να κάνει το ίδιο. Παραδέχτηκα μέσα μου πως κάτι δεν καταλαβαίνω σε όλη αυτή την ιστορία.
11°
