Η κοντή μνήμη της Ευρώπης

«Υπάρχουν ορισμένες διαφορές σχετιζόμενες με γεωγραφικούς παράγοντες, διάφορα παράσιτα, πρωτόζωα, που είναι συνηθισμένα και δεν είναι επικίνδυνα στα σώματα αυτών των ανθρώπων, αλλά μπορεί να είναι επικίνδυνα εδώ». Τάδε έφη Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ο θριαμβευτής των εκλογών στην Πολωνία, αναφερόμενος στους πρόσφυγες. Μοιάζει με ιατρική γνωμάτευση, θα μπορούσε όμως να αποδειχθεί η ιατροδικαστική έκθεση για το θάνατο του σύγχρονου ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Σε μια Ευρώπη που ξεχνά γρήγορα, η ρητορική του Κατσίνσκι θυμίζει ως προς το ύφος και το περιαχόμενο τη ρητορική του τρόμου του Αδόλφου Χίτλερ που αναρωτιόταν πριν μερικές δεκαετίες: «Αν σήμερα η σωματική τελειότητα δεν έμπαινε σε δεύτερη μοίρα θα ήταν αδύνατον εκατοντάδες χιλιάδες κοπέλες να υποκύπτουν στους αποκρουστικούς εβραίους μπάσταρδους με τα στραβά πόδια».

Στο φιλοναζιστή Πολωνό προσθέστε τον Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν, αρχιτέκτονα των τειχών με τη Σερβία και την Κροατία, τη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, τον Νάιτζελ Φάρατζ στη Μεγάλη Βρετανία, τους υπερσυντηρητικούς εταίρους της Μέρκελ στη Γερμανία, το ισλαμοφοβικό κίνημα Pegida και θα γίνει απολύτως αντιληπτό ότι η Ευρώπη της αλληλεγγύης κινδυνεύει να γίνει... άνθρακας, λεκτική ειρωνεία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του Άνθρακα, που αποτέλεσε το πρόπλασμα για τη δημιουργία μιας υπερεθνικής Ευρώπης μετά τη βαρβαρότητα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Η αδυναμία, η θεσμική ανεπάρκεια, αλλά πρωτίστως η έλλειψη πολιτικής βούλησης με τη μετάθεση της ευθύνης από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε κάθε κράτος ξεχωριστά όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, αλλά ρίχνουν λίπασμα στην εθνικιστική ρητορική του φόβου, που βρίσκει εύκολα ακροατήριο σε καθημαγμένες από την οικονομική κρίση κοινωνίες, ιδιαίτερα σε νέους και μεσήλικες που δεν έχουν μνήμες από τη φρίκη του πολέμου.

Οι λύσεις είναι συγκεκριμένες: Δημιουργία ασφαλών διόδων για τους πρόσφυγες, παροχή στέγης και περίθαλψης, οργανωμένη καταγραφή τους, κατανομή τους σε όλες τις χώρες με συγκεκριμένο μηχανισμό εφαρμογής και επίβλεψης της κατανομής, πολιτικές ενσωμάτωσής τους. Ασφαλώς η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με πολιτικές διευθετήσεις στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απαιτείται συγκροτημένο σχέδιο παρέμβασης στις εστίες του προβλήματος που θα αντικαταστήσει το σημερινό περιθωριακό ρόλο της ΕΕ στο γεωπολιτικό πεδίο στη ΝΑ Μεσόγειο και φυσικά απαιτείται λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε ό,τι αφορά την Τουρκία χωρίς τη συμμόρφωση και την ειλικρινή συνεργασία της οποίας το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται. Άλλωστε η πολιτική αποσταθεροποίηση της Τουρκίας, που διακαώς επιζητά την αναθέρμανση της προενταξιακής της πορείας στην ΕΕ, καθιστά ακόμη ισχυρότερη τη διαπραγματευτική θέση της ΕΕ. Η λήψη μέτρων για παράδειγμα κατά των διακινητών θα έπρεπε να αποτελεί για την Ευρώπη της αλληλεγγύης ένα πλήρως επεξεργασμένο σχέδιο, η μη εφαρμογή του οποίου να συνεπάγεται πολύ σκληρότερες συνέπειες για την Τουρκία από τη σκληρότητα που επιδεικνύεται στη χώρα μας ή σε άλλες χώρες για τη μη εφαρμογή μνημονιακών υποχρεώσεων.

Η Ελλάδα, ως πρώτη χώρα υποδοχής, κινδυνεύει να μετατραπεί σε de facto καταυλυσμό προσφύγων. Η πίεση ώστε να ανθεωρηθεί το Δουβλίνο 2, η φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων ως ευρωπαϊκή υπόθεση και οι ουσιωδώς αυξημένοι πόροι για ανάγκες πέραν των προαναφερομένων ζητημάτων συνιστούν ένα ελάχιστο πλαίσιο διεκδικήσεων, όχι μόνο στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης, αλλά για τη θωράκιση και την προστασία του συνόλου των ευρωπαϊκών κρατών. Ασφαλώς όλα αυτά προϋποθέτουν ένα συνομιλητή που διατηρεί τη διαπραγματευτική του ισχύ και που σε ισότιμη βάση διεκδικεί και πείθει τους εταίρους του για το κοινό τους συμφέρον. Η χώρα μας έχει απωλέσει τμήμα της αξιοπιστίας της και της πειθούς της. Είναι στο χέρι της, αλλά πρωτίστως είναι επιτακτική ανάγκη με τις πράξεις της να ανακτήσει άμεσα το ειδικό της βάρος και τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στις εξελίξεις. Η προσφυγική κρίση είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία για το σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό και ο Πολωνός Γιαροσλάβ Κατσίνσκι, που ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός, δεν παίζει θέατρο...