Paradise lost?

Η χώρα είναι στη δίνη της κρίσης, ήταν όμως μια πορεία προδιαγεγραμμένη; Μπορούσαμε να αποφύγουμε τον κίνδυνο της χρεοκοπίας; Μήπως η διόγκωση των παθογενειών μας μάς αναγκάσει να σοβαρευτούμε; Στο βιβλίο «Υπό το μηδέν - Τέσσερα σχόλια για την κρίση» (εκδ. Ωκεανίδα), δύο μυθιστοριογράφοι, ο Πέτρος Μάρκαρης και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, o σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου και o δημοσιογράφος Πάσχος Μανδραβέλης, με 4 κείμενα-πρόσκληση σε δημόσιο διάλογο ανιχνεύουν τις υπόγειες διεργασίες που υπονόμευσαν το οικοδόμημα της Μεταπολίτευσης.

Πάσχος Μανδραβέλης

«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τη δυσθυμία των πολιτών για την κατάσταση. Φυσιολογικό. Ζούμε μια κρίση που όχι μόνο είναι πρωτοφανής για τη χώρα, αλλά και για την οποία δεν μας προειδοποίησε κανείς. Οι κήνσορες των ΜΜΕ δεν προπαγάνδιζαν απλώς τα περί “θωρακισμένης Ελλάδας”· υιοθετούσαν και προωθούσαν κάθε αίτημα που ορθωνόταν “στο όνομα του λαού”. Οι λίγες φωνές που μιλούσαν για την αδιέξοδη πορεία, απαξιώνονταν ως ανάλγητες ή νεοφιλελεύθερες.

Το θέμα είναι πως και πριν το ξέσπασμα της κρίσης, δυσθυμία δήλωναν οι πολίτες. Δεν ζούσαμε σε έναν παράδεισο που η κρίση του εξωτερικού δανεισμού μάς στέρησε. Ζούσαμε σε αφόρητες πόλεις· όπως και τώρα, κάθε μέρα το κέντρο της Αθήνας ήταν κλειστό από κάποια διαδήλωση· όπως και φέτος, τα Χριστούγεννα έρχονταν με την οσμή των σκουπιδιών. Η μη κανονικότητα ήταν η μόνη κανονικότητα της χώρας. Απλώς τότε υπήρχαν λεφτά (στις αγορές) και το πολιτικό σύστημα δεν ένιωθε την ανάγκη να λύνει προβλήματα· τα επιδοτούσε. Λάδωνε κάθε κοινωνική ομάδα που φωνασκούσε, στα πλαίσια μιας κακώς εννοούμενης κοινωνικής ειρήνης. Δεν χάσαμε κανένα παράδεισο, απλώς αποκτήσαμε μια ευκαιρία να κάνουμε τη χώρα καλύτερη. Όχι σε ό,τι αφορά οικονομικά μεγέθη, αλλά στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική της οργάνωση».

Τάκης Θεοδωρόπουλος

«Η κρίση που ζούμε σήμερα δεν γεννήθηκε χθες. Δουλέψαμε σκληρά για να πετύχουμε την πανωλεθρία μας: οικονομική, πολιτική και πανωλεθρία κοινωνικής παιδείας. Η κρίση είναι αποτέλεσμα της αποψίλωσης της ελληνικής κοινωνίας από τη δυναμική της παιδείας. Κι όταν λέω παιδεία, εννοώ τη δυνατότητα μιας κοινωνίας να ανανεώνει τα κύτταρά της παράγοντας πρότυπα. 40 χρόνια τώρα επιτυχημένοι ήταν όσοι έπιαναν την καλή, εκμεταλλεύονταν ευκαιρίες για αρπαχτές. Ταυτίσαμε τη δημοκρατία με την ισοπέδωση και καταστρέψαμε κάθε δυνατότητα παραγωγής ελίτ – πολιτικής, οικονομικής, πολιτισμικής.

Ποτέ δεν συζητήσαμε δημόσια τους λόγους για τους οποίους θέλαμε να γίνουμε μέλη της ΕΕ, όπως και η ΕΕ δεν έχει καταφέρει να συνειδητοποιήσει ποιοι είναι οι λόγοι ύπαρξής της. Το αποτέλεσμα για μας ήταν ολέθριο. Χάσαμε την ευκαιρία να γίνουμε ένα προϊόν πολυτελείας στην Ευρώπη, ένα τοπίο πολυτελείας, με πολιτισμό πολυτελείας. Αντιμετωπίσαμε την Ευρώπη ως φιλανθρωπικό ίδρυμα που ελεεί τα μέλη του. Έρχονταν τα χρήματα στους λογαριασμούς και, επειδή δεν ξέραμε γιατί μας έρχονταν, τα σκορπάγαμε, όσοι τα κατάφερναν έβαζαν και μερικά στην τσέπη. Στο «όλοι μαζί τα φάγαμε» θα πρέπει να προστεθεί και κάτι ακόμη: στον κόσμο υπάρχουν οι λαίμαργοι, οι υπέρβαροι και οι λιτοδίαιτοι, οι λιπόσαρκοι. Όλοι τρώνε, όμως δεν τρώνε όλοι το ίδιο.

Μια πολιτική τάξη ανάξια των περιστάσεων, ένα Δημόσιο βουλιμικό και άχρηστο, και μια κοινωνία απονευρωμένη. Από πού να ξεκινήσει κανείς; Πριν βρούμε το φάρμακο πρέπει να γίνει η διάγνωση. Η συνείδηση της κρίσης θα μας δείξει τον τρόπο για να την αντιμετωπίσουμε».