Edito 543

Θυμάμαι ακόμα να μαλώνω με τον πατέρα μου για να πάρει σύνταξη. Τα τελευταία ένσημα τα πλήρωσα εγώ, χρώσταγε πάντα στα ταμεία, «έχω εκκρεμότητες» το ’λεγε. Όταν πήρε την πρώτη σύνταξη με το ταχυδρομείο, γελούσε, αλήθεια λένε ρε, έλεγε, δίνουν λεφτά. Τότε ακόμα τη σύνταξη τη θεωρούσαν βοήθημα για το φινάλε, όχι κανονικό μισθό που κάποια στιγμή δίνει απλόχερα το κράτος σε όλους. Δεν πρόλαβε να πάρει πολλές, σε λίγο καιρό πέθανε. Έτσι ήταν τότε, μικρότερο προσδόκιμο ζωής, πιο αργό όριο εξόδου στη σύνταξη. Από τότε, το προσδόκιμο ανέβηκε μια δεκαετία και η γενιά που μεγάλωσε στη μεταπολίτευση, η γενιά η δικιά μου, διεκδίκησε και πέτυχε να μειώσει άλλη μια δεκαετία την ηλικία συνταξιοδότησης. Μια χαρά.

Πώς τα καταφέραμε τόσο καλά, βρήκαμε πετρέλαιο; Σε ολόκληρο τον κόσμο έβγαιναν πιο αργά στη σύνταξη καθώς μεγάλωνε η διάρκεια ζωής, για να σώσουν τα ταμεία τους, για να προστατεύσουν τα παιδιά τους. Εμείς λειτουργούσαμε σαν να μην υπάρχει αύριο, σαν να τελειώνει ο κόσμος μαζί μας. Αδιάψευστο σημάδι παρακμής.

Όλα τα ξέραμε. Βρήκαμε και δημοσιεύσαμε ένα άρθρο του Μάνου Ματσαγγάνη στην Αυγή το 1997. Τότε ακόμα οι αριστεροί έλεγαν και κανένα αριστερό. Έκτοτε ασχολούνται μόνο με τα «κεκτημένα», δηλαδή με τα προνόμια. Η ιστορία της μεταπολίτευσης. Διεκδικήσεις. Εμείς διεκδικούσαμε, το κράτος δανειζόταν για να ικανοποιήσει τις διεκδικήσεις, οι αγώνες έφερναν «κεκτημένα». Κάτω τα χέρια από τα κεκτημένα μας. Στη θέση της δικαιοσύνης τα «κεκτημένα». Δεν είναι δίκαια, δεν είναι για όλους, αλλά τα κατακτήσαμε, μην τολμήσεις να τα πειράξεις. Μέχρι που το αεροπλανάκι έσπασε, η φούσκα έσκασε στις μέρες μας. Οι συνταξιούχοι έγιναν περισσότεροι απ’ όσους εργάζονται. Πότε έγινε εθνική ιδεολογία η σύνταξη, επάγγελμα ο συνταξιούχος;

Μέσα σε μια δεκαετία, 2000-2009, η κρατική ενίσχυση στα ταμεία αυξήθηκε κατά 11 δισεκατομμύρια το χρόνο. Άλλα 65 δις από τα κρατικά ταμεία προστέθηκαν τα χρόνια 2010-15. Το «επαχθές και επονείδιστο χρέος». Κάνουν επιτροπές για να δουν πού οφείλεται το χρέος, αυτοί που ψηφίζουνε 30 χρόνια ελλειμματικούς προϋπολογισμούς. Μιλάνε για δικαιοσύνη αυτοί που έστελναν το λογαριασμό στα παιδιά τους. Ήταν μόνο μια ιδιοτελής αντιστροφή της αλληλεγγύης των γενεών, ήταν μόνο χρέωση της δικής μας ευημερίας στα παιδιά μας; Όχι, γιατί ούτε ανάμεσα στη δικιά μου γενιά τα προνόμια ήταν μοιρασμένα εξίσου. Το σύστημα ήταν το πιο άδικο της Ευρώπης, παντού οι συνταξιοδοτικές πολιτικές μειώνουν τις ανισότητες, στην Ελλάδα όχι, παρόλο που τα χρήματα που δαπανώνται ήταν περισσότερα. Το πελατειακό κράτος δημιουργεί προνομιούχους και στο ασφαλιστικό σύστημα. Παίρνουν όλοι σύνταξη στα 50, μεγαλύτερη κι από το μισθό τους πολλές φορές, έχουν όλοι δικό τους «ευγενές» ταμείο;

Η φούσκα συνεχώς μεγάλωνε επί δεκαετίες. Βιομηχανία πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, κατακερματισμός, 200 διαφορετικά ταμεία, 40 διατάξεις πρόωρης εξόδου. Παραλογισμοί, ίδιες σχεδόν συντάξεις για 15 και 35 χρόνια εργασίας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένα κίνητρο ασφάλισης. Ευγενή ταμεία για προνομιούχες συντεχνίες που χρηματοδοτούνται από «φόρους υπέρ τρίτων» τους οποίους πληρώνει όλη η κοινωνία. Τριπλάσια κρατική επιδότηση σε επαγγελματικές ομάδες των ΔΕΚΟ απ’ ό,τι στους κοινούς θνητούς του ΙΚΑ. Συντάξεις μεγαλύτερες κι από τον τελευταίο μισθό όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι γύρω στο μισό. Φυσικά χρειαζόμαστε λεφτά, η σύνταξη δεν είναι βοήθημα για τα γεράματα, οι 50ρηδες έχουν σπίτια, έχουν παιδιά να μεγαλώσουν, να σπουδάσουν. Συνταξιούχες μητέρες ετών 42. Δημιουργία «εισοδηματιών του Δημοσίου», κληρονομικές συντάξεις, άγαμες κορασίδες και μετά άγαμοι γιοι γιατί υπάρχει και η ισότητα των φύλων. Το κόστος της γραφειοκρατίας αμείωτο, το κόστος αναπαραγωγής των ταμείων σχεδόν ίδιο με τα ποσά που πηγαίνουν στους ασφαλισμένους. Τα χρόνια περνάνε και τα προβλήματα πάντα παραμένουν, ακόμα και οι συγχωνεύσεις που υποτίθεται έχουν γίνει, έχουν μείνει στα χαρτιά.

Τι κάναμε 6 χρόνια μνημονίων; Προσπαθούμε να διατηρήσουμε το άδικο, χρεοκοπημένο μοντέλο εξαιρέσεων και προνομίων, μειώνοντας τις συντάξεις. Ψηφίζουμε κατάργηση πρόωρων συντάξεων και μετά ορίζουμε έως 7 «πλασματικά χρόνια» ώστε κάποιοι να συνεχίζουν να συνταξιοδοτούνται νεότατοι. Πέντε χρόνια μετά, το 1/3 των δ. υπαλλήλων βγαίνει πριν τα 55. Μέσος όρος εξόδου 56,3 έτη. 91% των συντάξεων στα ευγενή ταμεία είναι πρόωρες. Μόνο το 21% στο ΙΚΑ συνταξιοδοτούνται σε κανονική ηλικία. Το 1/3 ασφαλισμένων είναι στα βαρέα και ανθυγιεινά, 16% αναπηρικές σε μια χώρα χωρίς βαριά βιομηχανία.

Για να διατηρηθεί λίγα χρόνια ακόμα το σύστημα των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, έμειναν 100δες χιλιάδες άνθρωποι χωρίς δουλειά. Από τις μεγάλες διαδηλώσεις της εποχής Γιαννίτση που υπονόμευσαν την αλλαγή του ασφαλιστικού και κόστισαν πάνω από το 1/3 του σημερινού χρέους, φαίνεται ότι δεν έχουμε μάθει τίποτα. 2,65 δις πηγαίνουν στις συντάξεις των κάτω από 55 έτη, 4,7 δις το χρόνο για τους κάτω από 60. 400.000 νέοι συνταξιοδοτούμενοι περιμένουν στην ουρά. Δεν υπάρχουν λεφτά για να πάρουν σύνταξη. Θα βάλουμε κι άλλους φόρους.

Δεν καταλαβαίνουμε ότι έχουμε τη μεγαλύτερη ανεργία επειδή πληρώνουμε το μεγαλύτερο ποσοστό για συντάξεις στην Ευρώπη. Το φετινό ΑΕΠ είναι ίδιο σχεδόν με του 2001. Δεν θυμάμαι το 2001 να έλεγε κανείς για οικονομική κρίση. Αντιθέτως. Ήταν η εποχή της ευδαιμονίας. Τι διαφορά υπάρχει με τότε; Τώρα έχουμε ένα εκατομμύριο περισσότερους συνταξιούχους. Και ένα εκατομμύριο περισσότερους ανέργους. Ακόμα δεν μπορούμε να κάνουμε το συσχετισμό. Αντί από την πρώτη στιγμή να εξορθολογήσουμε το σύστημα, να σταματήσουμε τα προνόμια, να εφαρμόσουμε ίδιες διατάξεις για όλους, για ίσες εισφορές, ίσα χρόνια, ίσες και οι παροχές, ίδιο δημόσιο και ιδιωτικό, προσπαθούμε με κόλπα, ισοδύναμα, πλασματικά χρόνια, να διατηρήσουμε ένα άδικο σύστημα. Τώρα καταρρέει στα χέρια αυτών που το υπεράσπισαν με μεγαλύτερη θέρμη απ’ όλους. Αυτούς που έλεγαν «η Ευρώπη αρνείται στον Έλληνα συνταξιούχο να απολαμβάνει μεγαλύτερη σύνταξη από τον Σλοβένο». Αυτούς δηλαδή που υπεράσπιζαν τα προνόμια των μισών, που φόρτωναν το λογαριασμό στους νέους. Κι έφτασε η ώρα να αποδειχτούν όλα. Η Ευρώπη εμπόδιζε, οι «δανειστές απαιτούν μείωση συντάξεων»; Δηλαδή έχουμε και δεν δίνουμε; Δώστε τότε συντάξεις στο λαό, εσείς που δεν είστε προδότες.

Μπα, τώρα έχουν γίνει όλοι ρεαλιστές, μερκελιστές. Οι «αγανακτισμένοι» συνταξιούχοι ετών 50 που κάθε βράδυ στις τηλεοπτικές εκπομπές κατηγορούσαν τους «δοσίλογους», τώρα αντιμετωπίζουν τη σκληρή πραγματικότητα. Όλοι ξέραμε το πρόβλημα εδώ και 25 χρόνια. Κι όλοι προσπαθούσαν να το μεταβιβάσουν στο διπλανό, αρκεί να μη χάσουν οι ίδιοι τίποτα. Κλασική περίπτωση κοινωνίας που τυφλώνεται και αρνείται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα όμως εκδικείται. Τόσα χρόνια όσοι προειδοποιούσαν, όσοι έλεγαν αλήθειες, ήταν δυσάρεστοι, όργανα των δανειστών. Κανείς δεν ήθελε να ακούσει την αλήθεια, ούτε καν οι νέοι, τα θύματα της ιστορίας. Επειδή η σύνταξη, λέει το καινούργιο επιχείρημα της συντήρησης, τρέφει και έναν άνεργο νέο. Ο οποίος είναι άνεργος ακριβώς για να πηγαίνουν τα λεφτά στον πενηντάρη πατέρα του.

«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τα παιδιά να πληρώνουν τα προνόμια του πατέρα» λέει ο Ρέντσι. Ποιος είναι ο πραγματικά προοδευτικός σ’ αυτό τον κόσμο;