Ποιος μπορεί σήμερα να φανταστεί τον Αλέξη Τσίπρα να ζητάει την ψήφο των πολιτών για να καταργήσει τα μνημόνια: Για να αυξήσει τους μισθούς και τις συντάξεις; Για να καταργήσει τον ΕΝΦΙΑ; Για να φτιάξει το μέτωπο του Νότου και να αλλάξει την Ευρώπη;
Τίποτε από όσα έταζε ο πρώην πρωθυπουργός πριν οκτώ μήνες δεν μπορεί τώρα να το υποσχεθεί ξανά. Και αφού ο διαχωρισμός σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς κατέρρευσε μαζί με όλους τους μύθους που μας κράτησαν συντροφιά την τελευταία πενταετία, πρέπει να επινοηθεί ένας νέος διαχωρισμός που να τον ευνοεί. Το «νέο» εναντίον του «παλιού» ρίχνεται τώρα στη μάχη της επικοινωνίας.
Το νέο και το παλιό έχουν διπλή σημασία: ηλικιακή και πολιτική. Ενώ για αιώνες η πείρα και η σοφία των μεγαλύτερων είχε αδιαμφισβήτητη αξία, τις τελευταίες δεκαετίες η νεανική ηλικία θεωρείται προσόν, ακόμη και για πολύ σοβαρές δουλειές, όπως είναι η διακυβέρνηση μιας χώρας. Παλιότερα η γνώση ερχόταν κυρίως με την εμπειρία. Σήμερα, μέσα από την παιδεία ένας νέος μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη γνώση από κάποιον μεγαλύτερο.
Δεν είναι όμως αυτό που κάνει τη νεαρότητα προσόν στην πολιτική. Είναι το μάρκετινγκ, η διαφήμιση και η κοινωνία του θεάματος που υμνούν καθημερινά τη νεότητα και προτείνουν τρόπους για τη διατήρηση και την ανάδειξή της. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι παρουσιάζονται σαν γραφικοί.
Ζούμε σε μια εποχή που λατρεύει το νέο και αυτό έχει περάσει και στην πολιτική. Την τελευταία δεκαετία κυβέρνησαν νέοι πολιτικοί, αλλά αυτό δεν εμπόδισε την οικονομική κατάρρευση. Επομένως, δεν είναι η ηλικία αλλά οι ιδέες και η πολιτική πράξη που καθορίζει την αξία των πολιτικών προσώπων.
Σαν παλιές πολιτικές μπορούμε να ορίσουμε τις αναχρονιστικές πρακτικές που καθηλώνουν την Ελλάδα και την απομακρύνουν από τον τρόπο που οργανώνονται τα κράτη και ευημερούν οι κοινωνίες της δυτικής Ευρώπης. Οι κυριότερες από τις πολιτικές αυτές είναι το πελατειακό σύστημα, η αναξιοκρατία, η δημαγωγία και η ανοχή στη διαφθορά. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο αρχηγός του αναπαρήγαγαν και διεύρυναν τις παθογένειες του παλαιού συστήματος. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Η επτάμηνη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η αντιπολίτευση που άσκησε προηγουμένως, ήταν εξαρτημένη από τις συντεχνίες του δημόσιου τομέα. Δεν εντόπισαν ούτε ένα προνόμιο που θα μπορούσε να περικοπεί αλλά ήταν πολύ πρόθυμοι να επιβάλουν νέους έμμεσους φόρους που επιβαρύνουν τα αδύναμα στρώματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήταν το επίδομα τροφής στους εργαζόμενους της ΔΕΗ.
Η κυβέρνηση Τσίπρα έσπευσε να επαναπροσλάβει εργαζόμενους που είχαν μπει με ρουσφέτια στο δημόσιο, ενώ άφησε εκτός νέους με προσόντα οι οποίοι είχαν πετύχει στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ και είχε προγραμματιστεί η πρόσληψή τους σε νοσοκομεία και εφορίες. Θέσεις αυξημένων απαιτήσεων στελεχώθηκαν από κομματικά μέλη και συγγενείς κάθε είδους. Η αναξιοκρατία δεν θίγει μόνο εκείνους που άδικα έμειναν απ' έξω, αλλά βλάπτει όσους χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του κράτους και το δημόσιο συμφέρον.
Για τη δημαγωγία δεν χρειάζεται να πούμε τίποτε. Ο Αλέξης Τσίπρας ξεπέρασε τους πάντες. Όμως οι παλιοί δημαγωγοί είχαν τον τρόπο να διαχειρίζονται τη δημαγωγία τους και –οι περισσότεροι– την κρίσιμη στιγμή ήξεραν να στρίβουν το τιμόνι. Το καινούργιο στοιχείο του Αλέξη Τσίπρα είναι ότι παρέμεινε δέσμιος της απάτης που οργάνωσε, με καταστροφικά αποτελέσματα για τη χώρα. Έκανε τη στροφή πολύ αργά, όταν είχε ήδη γίνει τεράστια ζημιά και όταν, όπως ομολόγησε, του ήταν αδύνατο να αντιμετωπίσει την ολοκληρωτική κατάρρευση των τραπεζών και τη μετάβαση στη δραχμή.
Όπως όλοι οι προκάτοχοί του, ο Αλέξης Τσίπρας ισχυρίστηκε ότι δείχνει μηδενική ανοχή στη διαφθορά. Στην πράξη όμως ανέχτηκε τον υπουργό Κατρούγκαλο που είχε στήσει μαγαζάκι είσπραξης ποσοστών από τις προσλήψεις και η κυβέρνησή του χάρισε πρόστιμα εκατομμυρίων σε βαριές φορολογικές παραβάσεις ισχυρών επιχειρηματιών. Ο πρώην πρωθυπουργός διόρισε υφυπουργό τον Παύλο Χαϊκάλη, ο οποίος είχε παραδεχτεί δημόσια εκτεταμένη φοροδιαφυγή πολύ πριν την υπόθεση με την εταιρεία στην Κύπρο. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έκανε πιο ελαστικό το πλαίσιο πειθαρχικού ελέγχου για περιπτώσεις χρηματισμού δημοσίων υπαλλήλων.
Το παλιό σύστημα είχε πολλά αρνητικά, αλλά είχε και αρκετά θετικά. Υπήρξαν πολιτικοί ηγέτες που σχεδίασαν και εφάρμοσαν πολιτικές που καθόρισαν θετικά την πορεία της χώρας: η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ, η ένταξη στο ευρώ, η διεύρυνση του κοινωνικού κράτους, η ίδρυση του ΕΣΥ και του ΑΣΕΠ και πολλά άλλα. Τίποτε από όσα έφεραν οικονομική ανάπτυξη και έκαναν την Ελλάδα μία από τις ευημερούσες χώρες του κόσμου δεν ήταν δεδομένο, ούτε αυτονόητο. Αν δίπλα σε αυτά που έφεραν την πρόοδο δεν υπήρχε το πελατειακό σύστημα και η αποφυγή των μεταρρυθμίσεων (όπως αυτή του ασφαλιστικού) για χάρη των συντεχνιών, η Ελλάδα δεν θα βρισκόταν σήμερα σε αυτή τη θέση.
Ο Αλέξης Τσίπρας και το κόμμα του ήταν αντίθετοι σε κάθε μεταρρύθμιση και σε κάθε βήμα εκσυγχρονισμού. Υποστήριζαν τις συντάξεις στα 50 ακόμη και μετά τη χρεοκοπία, ώσπου τελικά αναγκάστηκαν να υπογράψουν την κατάργησή τους οι ίδιοι. Το κόμμα και ο αρχηγός του έχουν όλα τα κακά του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος, χωρίς κανένα από τα καλά του. Η κυβερνητική τους θητεία μπορεί να καταφέρει να ξεχαστούν όλες οι αμαρτίες των παλιών πολιτικών.
Ο πρώην πρωθυπουργός όμως έχει και κάτι πολύ χειρότερο. Παραμένει θαυμαστής δικτατόρων (όπως ο Μάο και οι Κάστρο) και πλήρως αποτυχημένων καθεστώτων, όπως αυτό της Βενεζουέλας. Αυτό δεν μπορεί να ονομαστεί «νέο» και ερμηνεύει, σε ένα βαθμό, την πλήρη αποτυχία της κυβέρνησής του. Αν από όλο το σύγχρονο κόσμο εσύ επιλέγεις να γοητεύεσαι από καθεστώτα φτώχειας και καταπίεσης, είναι αδύνατο να βρεις τον τρόπο να οδηγήσεις μια ευρωπαϊκή χώρα στην ανάκτηση της ευημερίας της.
18°
