Πριν από μόλις δέκα ημέρες, χιλιάδες άνθρωποι έκαναν την προσωπική τους υπέρβαση και με διάλεξαν για δήμαρχο της πόλης μας, παρότι λίγες εβδομάδες νωρίτερα οι περισσότεροι δεν με ήξεραν καν. Αυτοί οι συμπολίτες μας έδωσαν την πλειοψηφία σε ένα ανεξάρτητο σχήμα που ξεπερνά τα κόμματα και τους φορείς που το στήριξαν. Θα ήταν υποκρισία να πω ότι δεν χάρηκα το αποτέλεσμα. Το ευχαριστήθηκα και το γιόρτασα με φίλους, συνεργάτες αλλά και με ανθρώπους που έβλεπα για πρώτη φορά.
Τόνισα, όμως, από την πρώτη στιγμή πως η χαρά ήταν μισή όταν από τη γιορτή μας έλειπαν τόσοι πολλοί. Διότι έλειπαν οι μισοί και παραπάνω δημότες της Αθήνας. Έλειπαν κυρίως εκείνοι που δεν πείστηκαν ότι η ψήφος τους μπορεί να αλλάξει κάτι, εκείνοι που έμειναν στο σπίτι τους πιστεύοντας ότι το παιχνίδι είναι είτε στημένο είτε ήδη χαμένο. Και υποσχέθηκα να τους αποδείξουμε ότι δεν είναι έτσι.
Είναι περίεργοι οι καιροί. Οργισμένοι, φοβισμένοι, ανήσυχοι πολίτες, κάτοικοι μιας πόλης σε παρακμή, πρωτεύουσας μιας χώρας σε κρίση. Κρίση βαθύτατη όσο και πολύπλευρη: οικονομική, ιδεολογική, πολιτική. Οι συνέπειές της δεν έχουν εκδηλωθεί πλήρως, όχι ακόμα. Το μείγμα όμως είναι εν δυνάμει εκρηκτικό. Ιδίως όταν διαπερνά την κοινωνία και εκδηλώνεται ως μία άνευ προηγουμένου κρίση συλλογικότητας.
Η κοινωνία, η αγορά, η πόλη μας δεν αρέσει πια σε κανέναν. Ούτε πριν άρεσε πολύ, προσπερνούσαμε όμως τις αδυναμίες βρίσκοντας προσωρινή διέξοδο σε μικροευκαιρίες δημιουργίας, στις παρέες, αλλά κυρίως στην κατανάλωση. Σήμερα, η δημιουργική διάθεση μοιάζει εξωτικό προνόμιο λίγων εύπορων ή «τρελών», οι παρέες χάνονται στον καθημερινό αγώνα για ατομική επιβίωση και η κατανάλωση φθίνει λόγω έλλειψης διαθέσιμων πιστώσεων – διότι πραγματικά διαθέσιμα χρήματα δεν υπήρχαν ούτε πριν.
Κι έτσι το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο αυτής της έστω και επίπλαστης προσωρινής ευημερίας φαίνεται να αμφισβητείται ανοιχτά. Αμφισβητείται πρώτα απ’ όλα από την ίδια την κατάσταση της οικονομίας, από τις επιβαλλόμενες ριζικές αλλαγές στην παραγωγή και από την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του κράτους και του πολίτη. Με απλά λόγια, δεν πάει άλλο έτσι. Η πραγματικότητα είναι σκληρή – ακόμα πιο πολύ επειδή την αγνοήσαμε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Όλα αυτά τα χρόνια που η συναλλαγή κάτω από το τραπέζι ήταν ο κανόνας και η μεγάλη διαφθορά τροφοδοτούσε και τροφοδοτούνταν από τη μικρή καθημερινή παρατυπία, ο πολίτης έμαθε να απαξιώνει την πολιτεία, να περιφρονεί τους συμπολίτες του και να αδιαφορεί για την ίδια του την πόλη. Δεν το έκαναν όλοι – το έκαναν αρκετοί και κάποιοι συστηματικά. Τους ανέχτηκαν όμως πολλοί. Από ανάγκη, συμφέρον ή αδιαφορία. Σημασία έχει ότι τους ανέχτηκαν.
Σήμερα, με την κρίση να απειλεί να κατεδαφίσει ό,τι χτίστηκε, όπως και αν χτίστηκε, τα τελευταία 35 χρόνια, η ανοχή αυτή δίνει όλο και πιο γρήγορα τη θέση της στην οργή. Μπορεί για την ώρα η οργή αυτή να εκφράζεται περισσότερο με συνολική απόρριψη του «συστήματος» παρά με στροφή σε ακραίες θέσεις, οι αξίες μας όμως, αυτές που είχαμε και αυτές που νομίζαμε ότι είχαμε, αδυνατούν πλέον να δώσουν περιεχόμενο στην κριτική. Και χωρίς αξίες, χωρίς όραμα, χωρίς νέες ιδέες, αυτή η συνολική απόρριψη του συστήματος –που εκδηλώθηκε στις πρόσφατες εκλογές ως άνευ προηγουμένου αποχή– κινδυνεύει να τροφοδοτήσει θέσεις ακραίες, ενέργειες μισαλλόδοξες και επιθετικές, να γίνει μίσος τυφλό και βία ανεξέλεγκτη.
Η ομάδα «Δικαίωμα στην πόλη», με την οποία διεκδικήσαμε τον Δήμο της Αθήνας, ξεκίνησε ως ένα ανοιχτό κάλεσμα για συλλογική δημοκρατική οργάνωση και δράση ενάντια στην απάθεια, την εγκατάλειψη και τη μοιρολατρία. Όσοι, λίγοι στην αρχή, περισσότεροι στη συνέχεια, ήρθαν και προσέφεραν ιδέες και ζωντάνια στην προσπάθεια αυτή, πιστεύουν ότι μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα βάζοντας δίκαιους κανόνες και επιβάλλοντας την τήρησή τους. Πιστεύουν ότι μπορούμε να κερδίσουμε την πόλη μας με όρους ελευθερίας, δημοκρατίας και αλληλεγγύης. Πιστεύουν τέλος ότι με προσωπική δουλειά, ο ένας δίπλα στον άλλον, θα κάνουμε καλύτερη τη ζωή τη δική μας και των γειτόνων μας. Σε αυτή την προσπάθεια δεν περισσεύει κανείς.
12°
