Διαβάζοντας τη νέα συμφωνία από το πρωτότυπο

Εδώ που έχουμε φτάσει δεν εμπιστεύομαι τα ρεπορτάζ, οπότε διάβασα από το πρωτότυπο το κείμενο που εξέδωσε το EuroSummit τη Δευτέρα 13/7/15 το πρωί τη λεγόμενη νέα συμφωνία. Παραθέτω εδώ τα κύρια κατά τη γνώμη μου σημεία μαζί με κάποια σχόλια.

Προοίμιο

Στην εισαγωγή του κοινού ανακοινωθέντος επισημαίνεται η απόλυτη ανάγκη η ελληνική πολιτική ηγεσία να αντιμετωπίσει το πρόγραμμα ως δικό της και όχι ως πρόγραμμα των ξένων θεσμών.

Αυτό για εμένα είναι το Α και το Ω της επιτυχίας. Αν ζήσουμε ένα ακόμα επεισόδιο της γνωστής σειράς στην οποία πρωταγωνίστησαν ΓΑΠ, Βενιζέλος, Σαμαράς, Κουβέλης κ.λπ. οι οποίοι επιδίδονταν στο να απολογούνται για τα άδικα μέτρα που λαμβάνουν και το μεγάλο πολιτικό κόστος που αναλαμβάνουν για να κάνουν τη χάρη των εταίρων ώστε να πάρουν τα δισεκατομμύριά τους και να «σώσουν» τη χώρα, δεν υπάρχει καμία απολύτως περίπτωση επιτυχίας. Το κλειδί είναι ένας πρωθυπουργός και μια κυβέρνηση που να πιστεύει στις αλλαγές, να τις κάνει δικές της και να εξηγεί στον Έλληνα πολίτη με ειλικρίνεια το στόχο κάθε μιας από αυτές και πώς θα συμβάλει στην οικοδόμηση μιας δικαιότερης και παραγωγικότερης κοινωνίας.

Τα προκαταρτικά

Αυτή τη φορά δεν συμφωνήσαμε σε μνημόνιο με μέτρα και λεφτά. Συμφωνήσαμε προαπαιτούμενα μέτρα για να έρθουμε μετά να συζητήσουμε το 3ο μνημόνιο. Έτσι το κείμενο ξεκινά με αυτά που πρέπει να νομοθετήσουμε την Τετάρτη 15/7 και 22/7 ώστε να ξεκινήσει η συζήτηση. Μετά βλέπουμε. Ας δούμε ποια είναι τα προαπαιτούμενα.

Αναμόρφωση συντελεστών ΦΠΑ και διεύρυνση βάσης

Είναι το μόνο εισπρακτικό μέτρο της συμφωνίας, το οποίο όμως είναι στη δίκαιη κατεύθυνση καθώς το φορολογικό βάρος του προγράμματος βαρύνει την κατανάλωση κι όχι την παραγωγή. Στο χέρι μας είναι να πάρουμε το σωστό μήνυμα. Το μέτρο οδηγεί σε εξομοίωση κάποιων συντελεστών ΦΠΑ και αν σε επίπεδο εφαρμογής συνδυαστεί με μηχανισμούς ώστε πραγματικά να επιτευχθεί ο στόχος της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης θα έχουμε σημαντικά οφέλη.

Άμεσες αλλαγές για τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού

Είναι από αυτά που θα έπρεπε να έχουμε κάνει μόνοι μας εδώ και περίπου 25 χρόνια που τρέχει η συζήτηση στο εσωτερικό για τα ελλείμματα του συνταξιοδοτικού. Είναι από αυτά που απορεί κανείς γιατί δεν έγιναν έστω τα τελευταία 5 χρόνια παρά τις περί του αντιθέτου δεσμεύσεις μας. Αφορά στις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις κυρίως. Καλοδεχούμενο μέτρο καθώς βάζει τέλος σε μια μεγάλη πληγή η οποία διαρκώς απομυζά την Ελλάδα της παραγωγής υπέρ μιας εκρηκτικά αυξανόμενης ομάδας πολιτών που βγαίνουν πρόωρα από την παραγωγή, πάνω στην ηλικία που έχουν την εμπειρία να αποδώσουν, λαμβάνουν συντάξεις δυσανάλογες των αποταμιευμένων εισφορών τους και συχνά επιδίδονται παράλληλα σε «μαύρη» επαγγελματική δραστηριότητα υπονομεύοντας τις ευκαιρίες ανέργων στην αγορά εργασίας.

Ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ΕΛΣΤΑΤ

6 χρόνια μετά το σκάνδαλο των Greek Statistics δεν έχουν προφανώς σταματήσει οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στη διαμόρφωση των επίσημων στατιστικών. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς το πόσο ψηλά βρίσκεται αυτό το θέμα στη νέα συμφωνία. Ζήτημα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας. Εθνική όνειδος το ότι υπάρχει αυτό ακόμα ως ανοιχτό θέμα.

Αυτόματη Δημοσιονομική Ισορροπία

Είναι η υιοθέτηση της συνθήκης σταθερότητας, συντονισμού και διακυβέρνησης που πρακτικά επιβάλλει την υποχρεωτική υλοποίηση των προϋπολογισμών. Περιλαμβάνει τη θέσπιση ανεξάρτητου δημοσιονομικού συμβουλίου και τη δημιουργία κανόνων αυτόματων περικοπών δαπανών σε περιπτώσεις υπερβάσεων προϋπολογισμών στο δημόσιο. Είναι μέτρο που είχε ένθερμα υποστηρίξει και ο κος Βαρουφάκης αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο δεν είχε θεσπίσει κατά τους 5 μήνες διακυβέρνησής του.

Κάπου εδώ τελειώνουν οι αποφάσεις που πρέπει να έχουν νομοθετηθεί ως τις 15/7. Ακολουθεί το πακέτο για τις 22/7/15.

Εκσυγχρονισμός κώδικα πολιτικής δικονομίας

Πρακτικά είναι μέτρα για την ταχύτερη και οικονομικότερη απόδοση δικαιοσύνης. Η μεγάλη καθυστέρηση στην απόδοση δικαιοσύνης λειτουργεί υπέρ του άδικου που επωφελείται από την καθυστέρηση ποινών. Η παρούσα κατάσταση συμφέρει επίσης τον ισχυρό σε μια αντιδικία, ο οποίος έχει πάντοτε τη δυνατότητα να αντέξει μεγαλύτερες καθυστερήσεις και δαπάνες. Συνεπώς η ταχεία και οικονομική απόδοση δικαιοσύνης είναι ζήτημα δημοκρατίας και ισονομίας. Μπορείτε να φανταστείτε γιατί καμία κυβέρνηση ως τώρα (ούτε αυτή του κου Τσίπρα) δεν έλυσε αυτό το ζήτημα κατά τα πρότυπα άλλων δυτικών δημοκρατιών; Τα στελέχη του υπουργείου έχουν πολλές φορές ετοιμάσει σχέδια νόμου για αυτό το σκοπό.

Υιοθέτηση της οδηγίας BRRD για το τραπεζικό σύστημα

Είναι η οδηγία που αφορά όλα τα κράτη μέλη και προβλέπει τη στήριξη και εξυγίανση των τραπεζών και διαδικασίες για δυνητική εκκαθάριση προβληματικών. Είναι ο μηχανισμός που επιμερίζει τις ζημιές των τραπεζών πρώτα στους μετόχους τους, μετά στους ομολογιούχους τους αντί των φορολογουμένων. Βέβαια στην περίπτωσή μας ο κύριος μέτοχος είναι το ελληνικό δημόσιο σε πολλές από τις τράπεζες. Όμως συμμετέχουν και σειρά από επενδυτές, παλιοί τραπεζίτες, ξένα funds κλπ. Η οδηγία περιλαμβάνει ως τελευταίο οχυρό τους καταθέτες σε περιπτώσεις που το κούρεμα των μετόχων και των ομολογιούχων δεν επαρκεί για την κεφαλαιακή επάρκεια, προστατεύοντας όμως πλήρως τις καταθέσεις μέχρι 100 χιλιάδων ευρώ.

Τυπικά είναι μια οδηγία του 2014 που ήδη θα έπρεπε να έχουμε κάνει νόμο του κράτους μας μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους ώστε να τεθεί σε ισχύ το 2015, ωστόσο φτάσαμε εδώ με την οδηγία σε εκκρεμότητα λες και δεν είχαμε θέμα την Ελλάδα.

Το κυρίως πιάτο

Με τα παραπάνω τελειώνουν τα νομοθετήματα που πρέπει να ψηφιστούν μέχρι 22/7/2015. Αυτά θεωρούνται μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τους θεσμούς. Είναι οι ενέργειές μας προκειμένου να τους πείσουμε ότι αυτή τη φορά εννοούμε στα σοβαρά αυτά που λέμε. Ακριβώς μετά και μόνο εφόσον οι εκπρόσωποι των θεσμών επιβεβαιώσουν ότι νομοθετήσαμε σύμφωνα με τα συμφωνημένα συμφωνείται να ξεκινήσει η συζήτηση για το ακριβές περιεχόμενο του νέου μνημονίου. Για την ώρα υπάρχει μόνο μια περίληψη των ελάχιστων μεταρρυθμίσεων στις οποίες δεσμεύεται η ελληνική κυβέρνηση. Πρόκειται μόνο για ένα σκαρίφημα του περιεχομένου του ενδεχόμενου 3ου μνημονίου, εφόσον τύχει της έγκρισης όλων των κοινοβουλίων που απαιτείται. Το κείμενο απαρτίζεται από δράσεις που περιγράφονται επιγραμματικά:

• Προώθηση βαθύτερης μεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό σύμφωνα με το νόμο του 2012 με στόχο τα μηδενικά ελλείμματα (μέχρι τον Οκτώβριο 2015).

• Υιοθέτηση των οδηγιών του ΟΑΣΑ για απελευθέρωση αγορών προϊόντων και μακροοικονομικά κρίσιμων υπηρεσιών (π.χ. ακτοπλοΐα) με σαφές χρονοδιάγραμμα. Εδώ δίνεται εξαίρεση και περισσότερος χρόνος για την απελευθέρωση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων καθώς και της μεταποίησης.

• Ιδιωτικοποίηση δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή ανεύρεση κοινώς αποδεκτών εναλλακτικών μέτρων με στόχο την τόνωση του ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Κοινώς ή πουλάμε το δίκτυο ή θεσμοθετούμε με τρόπο ώστε να ανοίγει πλήρως η αγορά πέραν αμφισβήτησης και κόλπων.

• Εκσυγχρονισμός αγοράς εργασίας με υιοθέτηση οδηγιών Ε.Ε. και βέλτιστων διεθνών πρακτικών για συλλογικές συμβάσεις, βιομηχανική δραστηριότητα και ομαδικές απολύσεις. Προσαρμογές με στόχο τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη. Εδώ η καμπάνα χτυπάει για μερίδα από συνδικαλιστές που αποκλείουν τους άνεργους από ευκαιρία εργασίας και τραβάνε προς τα κάτω τη βιομηχανία η οποία τους θρέφει.

• Ενίσχυση χρηματοοικονομικής αγοράς με αποφασιστικές λύσεις σε θέματα όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενίσχυση της τραπεζικής εποπτείας από το ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και εξάλειψη της δυνατότητας πολιτικών επιρροών σε τραπεζικές αποφάσεις (κάτι θέλουν να μας πουν εδώ οι θεσμοί, με την υπογραφή μας).

• Ανάπτυξη φιλόδοξου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων σε συνδυασμό με ελληνικό φορέα αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας που θα έχει ως στόχο την είσπραξη 50 δις ευρώ στην τριετία από πωλήσεις ή παραχωρήσεις με τα χρήματα να χρησιμοποιούνται για ενδεχόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, μείωση των οφειλόμενων δανείων του δημοσίου και αναπτυξιακές επενδύσεις. Ο φορέας θα έχει έδρα την Ελλάδα, θα διοικείται από τις ελληνικές αρχές ως ΔΕΚΟ αλλά θα τελεί υπό την επίβλεψη των θεσμών (θέμα εμπιστοσύνης κι εδώ).

• Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση της κρατικής διοίκησης με στόχο την επάρκεια και την αποκομματικοποίηση (κι άλλο μήνυμα των θεσμών με την υπογραφή μας εδώ). Προσχέδιο του προγράμματος καλούνται να υποβάλουν οι ελληνικές αρχές ως τις 20/7 (προφανώς προϋπάρχει προσχέδιο αλλά δεν το έχουμε προωθήσει ως τώρα). Παράλληλα οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να μειώσουν το κόστος λειτουργίας του κράτους σύμφωνα με χρονοδιάγραμμα που θα συμφωνηθεί με τους θεσμούς.

• Πλήρη συνεργασία με τους εκπροσώπους των θεσμών που θα έρχονται στην Αθήνα για να ελέγχουν την πρόοδο και να συμβουλεύουν για την υλοποίηση του (το τέλος της περιόδου της αθωότητας).

• Εξαιρουμένου του νόμου περί ανθρωπιστικής κρίσης, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να εξετάσει την ακύρωση των νομοθετημάτων που ακολούθησαν την υπογραφή της συμφωνίας της 20/2/15 ή να προτείνει δημοσιονομικά ισοδύναμα μέτρα που να υπερκαλύπτουν τα οικονομικά δικαιώματα (κρατικές οικονομικές υποχρεώσεις προς δικαιούχους) που δημιούργησαν αυτές οι αποφάσεις.

Πρακτικά αφορά διορισμούς των τελευταίων μηνών σε ΕΡΤ, καθαρίστριες ΥπΟικ, προσωποπαγείς θέσεις του δημοσίου, δημοτική αστυνομία, καθηγητές καταργημένων ειδικοτήτων σε ΕΠΑΛ, διοικητικούς σε πανεπιστήμια κλπ. με συνολικό αριθμό να εκτιμάται σε 9.000 δημόσιους υπαλλήλους που τοποθετήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος της Θεσσαλονίκης κ.λπ.

Τα παραπάνω γίνονται αποδεκτά ως οι ελάχιστες απαιτήσεις προς σύναψη νέας δανειακής σύμβασης η οποία εκτιμάται ότι θα έχει ύψος μεταξύ 82 και 86 δισεκατομμυρίων ευρώ. Προβλέπεται ότι θα δοθεί δάνειο γέφυρα 7 δις μέχρι 20/7 και άλλα 5 δις μέχρι τα μέσα Αυγούστου ώστε να μπορέσει να συνεχιστεί η εργασία για τη σύνταξη του νέου μνημονίου ξεπερνώντας τις επείγουσες οικονομικές ανάγκες της Ελλάδας. Η ελληνική πλευρά δεσμεύεται να τιμήσει τις δεσμεύσεις της για πληρωμή των οφειλών της (τέλος το επονείδιστο χρέος). Προβλέπεται μαξιλάρι 10-25 δις για ενίσχυση ή εκκαθάριση τραπεζών, από τα οποία τα 10 θα είναι άμεσα διαθέσιμα προκειμένου να μπορέσουν να επαναλειτουργήσουν έστω μερικώς οι τράπεζες.

Γίνεται αμοιβαίως αποδεκτό ότι το ελληνικό χρέος έχει περιέλθει σε κρίσιμη κατάσταση λόγω των πολιτικών των τελευταίων 12 μηνών (σπόντα τόσο για τη νέα κυβέρνηση όσο και για την προηγούμενη με την υπογραφή μας). Παράλληλα αναγνωρίζεται ότι τα τελευταία 5 χρόνια οι θεσμοί έχουν απαλύνει το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους (άρα επίσημα πλέον αποσύρουμε τον όρο τοκογλύφοι). Γίνεται ρητή αναφορά σε επανεξέταση δυνατοτήτων αναδιάρθρωσης χρέους ως προς το χρόνο αποπληρωμής και των περιόδων χάριτος με στόχο τη βιωσιμότητα, εφόσον η Ελλάδα τηρήσει τις υποχρεώσεις της κι εκτελέσει πλήρως τη νέα συμφωνία. Ξεκαθαρίζεται ότι η ονομαστική αξία του χρέους δεν κουρεύεται (κλείνει το κεφάλαιο κούρεμα χρέους). Παράλληλα για την ενίσχυση της εργασίας και της ανάπτυξης προγραμματίζεται από κοινού επενδυτικό πρόγραμμα 35 δις από διάφορες δράσεις και προγράμματα της Ε.Ε. και αύξηση των προκαταβολών προ της Ελλάδα κατά 1 δις.

Τα συμπεράσματά μου

Είναι καλή η συμφωνία;

Και μόνο για την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη και την αποκομματικοποίηση του κράτους και των τραπεζών είναι ευπρόσδεκτη. Αν μάλιστα τη συνδυάσει κανείς και με τα υπόλοιπα, που αν εφαρμοστούν σωστά θα δημιουργήσουν ανάπτυξη, είναι πολύ λογική.

Είναι τελικά πιο σκληρό το 3ο μνημόνιο;

Όχι ως προς αυτά που υποσχόμαστε να κάνουμε. Τα περισσότερα είναι ξεκάθαρα υπέρ του μέσου πολίτη. Είναι όμως, ως προς άλλα ζητήματα:

Α) Ως προς την πολιτική αποκαθήλωση των λαϊκίστικων αφηγημάτων της κυβέρνησης και των διαχρονικών πρακτικών των κυβερνήσεων. Μια νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση αποδέχεται εγγράφως ότι τόσο αυτή όσο και οι προκάτοχοί της δεν τήρησαν τα συμφωνηθέντα. Επιπλέον αποδέχεται πλήρως ότι μια σειρά από κεντρικά της συνθήματα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Β) Ως προς το βαθμό επιτήρησης της ελληνικής διακυβέρνησης. Δεν προκύπτει ρητά από το κείμενο αλλά συνάγεται. Φοβάμαι πως ακόμα και για το αν είναι μέρα ή νύχτα στην Ελλάδα οι θεσμοί δεν θα αρκούνται στη δική μας αναφορά πλέον. Θα στέλνουν έναν δικό τους εδώ για να ρίξει μια ματιά και να τους ενημερώνει αν λέμε αλήθεια.

Αυτά είναι που καθιστούν «σκληρό» το 3ο μνημόνιο. Είναι το συλλογικό επίτευγμα της διαχρονικά κατεργάρικης πρακτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων και της εντυπωσιακά αλαζονικής στάσης της τελευταίας, μέχρι τη στιγμή λίγο μετά το δημοψήφισμα, όταν είδε αναπάντεχα το φως το αληθινό. Ίσως να μη μας βγει σε κακό όμως η στενή επιτήρηση. Ίσως να την έχουμε ανάγκη με το πολιτικό προσωπικό που διαχρονικά εκλέγουμε και το αδιαμφισβήτητο θεσμικό έλλειμμα για το οποίο αδιαφορούμε.