Στις κρίσιμες στιγμές που ζούμε, καλό είναι να προσπαθήσουμε να δούμε τα πράγματα με καθαρό μυαλό. Υπάρχουν 5 σενάρια στα οποία η Ελλάδα μπορεί να παραμείνει τελικά στο ευρώ.
Πρώτον: Το σενάριο της επιφοίτησης. Ξαφνικά, κάποιο από τα εμπλεκόμενα μέρη να δει τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Είτε η ελληνική κυβέρνηση να αποφασίσει να αποδεχτεί μια συμφωνία παρόμοια ή σκληρότερη σε σχέση με αυτήν που απέρριψε, είτε η πλευρά των δανειστών να συμφωνήσει σε μέτρα ηπιότερα ή διαφορετικής τάξεως από αυτά στα οποία ως χτες επέμενε – είτε να συμβούν και τα δύο. Στη συνέχεια, βέβαια, θα πρέπει το «θαύμα» της επιφοίτησης να ολοκληρωθεί στη Βουλή, με την ψήφιση της συμφωνίας. (Όσοι μέσα στον πολιτικό ανταγωνισμό όλα αυτά τα ονομάζουν «κωλοτούμπα», τελικά δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο το ενδεχόμενο να συμβούν.)
Δεύτερον: Το σενάριο του από μηχανής θεού. Όπως ορισμένες φορές (αλλά όχι πάντα, δυστυχώς) συνέβαινε στις αρχαίες τραγωδίες, το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί να λυθεί με κάποια εξωτερική, «θεϊκή» παρέμβαση. Να εμφανιστεί, δηλαδή, κάποιος πολύ ισχυρός παίχτης πέραν όσων εμπλέκονται ήδη στο παιχνίδι και να δώσει τη λύση.
Τρίτον: Το οικουμενικό σενάριο. Εάν τα πράγματα φτάσουν σε αδιέξοδο, λίγο πριν την έξοδο να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση –οικουμενική ή ευρείας συναίνεσης και συνεργασίας– η οποία θα αναλάβει τις διαπραγματεύσεις και θα πετύχει τελικά συμφωνία. Όλα αυτά βέβαια θα πρέπει να γίνουν σε εξαιρετικά σύντομο χρόνο.
Τέταρτον: Το σενάριο του προθαλάμου ή του Καθαρτηρίου (όπου θα κριθεί αν τελικά «θα πάμε στον Παράδεισο ή την Κόλαση»). Εάν δεν υπάρξει τελικά συμφωνία, αντί να λήξει το παιχνίδι να πάει στην παράταση. Να δοθεί κάποιο οξυγόνο για να μπορούν να αναπνεύσουν για λίγο χρονικό διάστημα ακόμα οι τράπεζες και η οικονομία και να γίνει μια ολιγόμηνη συμφωνία-γέφυρα με συγκεκριμένα αποδεκτά ανταλλάγματα. Ή αλλιώς, να παραταθεί η υφιστάμενη κατάσταση – η λογική λέει ότι αυτό μπορεί να συμβεί για πολύ λίγο χρόνο, κοινώς όσο αντέξουμε. Αυτή η παράταση θα μπορούσε να συμφωνηθεί κι από τις δύο πλευρές ή να επιχειρήσει μόνη της η ελληνική πλευρά να τη δημιουργήσει de facto (αρνούμενη να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη, πιθανόν μειώνοντας κι άλλο τα όρια ανάληψης από τα ΑΤΜ και πληρώνοντας τις υποχρεώσεις του κράτους με IOUs). Στο ενδιάμεσο, θα πρέπει να γίνουν διαπραγματεύσεις, εωσότου κριθεί αν τελικά βρισκόμαστε στον προθάλαμο της δραχμής ή της παραμονής στο ευρώ. Βέβαια, για να παραμείνουμε οριστικά στο ευρώ, θα πρέπει με τη λήξη αυτού του διαστήματος να συντρέξει κάποιο από τα άλλα σενάρια.
Πέμπτον: Το σενάριο της Τελικής Κρίσης. Το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις να μας οδηγήσει όχι στην έξοδο αλλά ξανά στην κάλπη – αν υποθέσουμε φυσικά ότι θα υπάρξει χρόνος για κάτι τέτοιο, γιατί προς το παρόν φαίνεται το αντίθετο. Κάλπη μπορεί να στηθεί είτε για εκλογές –αν π.χ. παραιτηθεί η κυβέρνηση ή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας– είτε… για νέο δημοψήφισμα. Εκεί, πλέον, το ερώτημα θα είναι καθαρά «ευρώ ή δραχμή» (εκτός κι αν καταφέρουμε το ακατόρθωτο: πάλι να πάμε στην κάλπη, υπό τέτοιες συνθήκες, και πάλι ο καθένας να έχει την εντύπωση ότι ψηφίζει για διαφορετικό πράγμα). Αν σε αυτή την περίπτωση επικρατήσει το «ευρώ» και δεν έχει συμβεί εντωμεταξύ κάποιο ατύχημα, θεωρητικά θα μπορεί να γίνει μια συμφωνία με τους δανειστές.
Αυτά είναι όλα τα υπαρκτά σενάρια – συμπεριλαμβάνοντας, μάλιστα, και ορισμένα που κάποιοι θα έλεγαν πως έχουν πιθανότητες μόνο θεωρητικές ή, τέλος πάντων, λίγο πάνω από μηδενικές.
Όσοι πριν το δημοψήφισμα έλεγαν ότι το «όχι» οδηγεί νομοτελειακά στην έξοδο από την Ευρωζώνη, παρέλειπαν από την ανάλυσή τους αυτά τα ενδεχόμενα. Όσοι έλεγαν ότι το «όχι» δεν σημαίνει έξοδο από την Ευρωζώνη, παρέλειπαν να πουν ότι για να επαληθευτεί αυτό θα πρέπει υποχρεωτικά να συμβεί ένα από τα παραπάνω.
Σήμερα πάντως, ο καθένας, χρησιμοποιώντας απλώς κοινή λογική, μπορεί να σταθμίσει πόσες πιθανότητες έχει το καθένα από τα παραπάνω σενάρια. Για να είναι πλήρης η εκτίμηση θα πρέπει να συνυπολογίσουμε:
- ότι προηγήθηκε η πολωτική διαδικασία του δημοψηφίσματος (που προφανώς, βγάζοντας μάλιστα και το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, δεν διευκολύνει καμία πλευρά να γίνει πιο διαλλακτική)
- αλλά και τα εξαιρετικά στενά χρονικά περιθώρια που υπάρχουν, όχι μόνο λόγω του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος, αλλά και λόγω της αντικειμενικής κατάστασης του τραπεζικού συστήματος, της οικονομίας συνολικά αλλά και της ίδιας της κοινωνίας, που βρίσκονται στο κόκκινο.
Συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω, μπορούμε να καταλάβουμε ποια είναι η πραγματική κατάσταση αυτή τη στιγμή. Δεν είναι τυχαίο, πάντως, ότι εδώ που φτάσαμε, όλα τα σενάρια παραμονής της πατρίδας μας στο ευρώ δείχνουν να έχουν και μία «θεολογική» διάσταση.
6°
