Έχω ένα φίλο που είναι μόνιμος κάτοικος Ελβετίας και επισκέπτεται την Ελλάδα μερικές ημέρες κάθε καλοκαίρι για να δει την ηλικιωμένη μητέρα του, συγγενείς και φίλους. Η ιστορία του έχει ως εξής: ο πατέρας του ήταν μεγαλοεργολάβος που έχτιζε οικοδομές τη χρυσή εποχή των δεκαετιών ’60, ’70, ’80, ως το 1995 που πέθανε. Ήταν πλούσια οικογένεια και μάλιστα ο πατέρας του συνήθιζε να αποταμιεύει τα κέρδη του από την πώληση των διαμερισμάτων κρατώντας ακίνητα. Μετά το θάνατο λοιπόν του εργολάβου, ο γιος του ρευστοποίησε μία τεράστια ακίνητη περιουσία και τοποθέτησε τα χρήματά του σε τράπεζες.
Αλλά σε τι τράπεζες... Χώρισε τα χρήματά του σε δέκα τμήματα και τα επιμέρισε σε τράπεζες του τρίτου κόσμου και της υποσαχάριας Αφρικής: Κονγκό, Κένυα, Τανζανία, Ναμίμπια, αλλά και Σάντο Δομένικο, Χιλή και Περού κτλ. Τα επιτόκια που απολαμβάνει ξεπερνούν το 10% και φτάνουν ακόμη και το 13% ετησίως.
Κάθε καλοκαίρι που τον βλέπω του κάνω τήν ίδια ερώτηση: «Μα καλά δέν φοβάσαι; Πώς εμπιστεύεσαι τα χρήματά σου σε χώρες που δέν υπάρχει κράτος δικαίου»; Και κάθε φορά μου κάνει τη σχετική ανάλυση: στις χώρες του τρίτου κόσμου οι τράπεζες δεν είναι υπερμοχλευμένες έτσι που να έχουν δανείσει το 1000% ή και 2000% των καταθέσεών τους, οι οποίες προέρχονται κυρίως από ξένους καταθέτες (και έξυπνο χρήμα) και δεν κινδυνεύουν από Bankrun. Εάν είχε τα χρήματά του στην Deutsche Banks ή στην BNP ή Barclays θα έπαιρνε ψίχουλα τόκους και θεωρεί τα λεφτά του επισφαλή.
«Μα θεωρείς πως οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες είναι επισφαλείς και στο Κονγκό έχεις σίγουρα τα χρήματά σου;» Μου παρουσιάζει στατιστικές όπου στο Κονγκό έγιναν ένα σωρό στρατιωτικά πραξικοπήματα και εμφύλιος πόλεμος, αλλά οι καταθέτες δέν έχασαν ούτε δολάριο. Όπως επίσης πρόσφατα στην Ουκρανία, που τα αεροπλάνα βομβάρδιζαν τις πόλεις και γινόντουσαν οδομαχίες με πυρά, αλλά και εκεί οι καταθέτες δεν έχασαν τις αποταμιεύσεις τους.
Τελικά ο φίλος έχει δίκιο και αποδείχθηκε τόσα χρόνια που πολλαπλασιάζει το κεφάλαιό του με τη δική του στρατηγική. Άλλωστε ακόμη κι αν μία τράπεζα από αυτές τις χώρες που τοποθετήθηκε πτωχεύσει, πάλι δέν ρισκάρει αφού οι τόκοι από τις υπόλοιπες εννιά τον καλύπτουν.
Αντίθετα στην Κύπρο οι άνθρωποι έχασαν τα χρήματά τους και όχι στη Ζάμπια, και στην Ελλάδα οι ομολογιούχοι καταστράφηκαν και όχι στη Μοζαμβίκη.
Βλέπετε, σε αυτές τις χώρες δεν έχουν Βαλαβάνη να αφήνει υπονοούμενα δήμευσης του περιεχομένου των θυρίδων όσων τρομοκρατήθηκαν ήδη και ανάληψαν τα χρήματά τους επί πέντε μήνες που ο αρχηγός της Τσίπρας και ο συνάδελφός της Βαρουφάκης τζογάριζαν με την οικονομία της χώρας. Μπορεί να είναι τριτοκοσμικές αλλά δεν παίζουν με την εμπιστοσύνη τών καταθετών.
Βρέθηκα πρόσφατα στα άνω Λαδάδικα στην οδό Φράγκων γωνία με Λ. Σοφού που βρίσκεται το νεοκλασικό κτίριο, που σήμερα στεγάζει το ωδείο, αλλά παλαιότερα ήταν οθωμανική τράπεζα. Τον κήπο του κοσμούν δύο υπέροχα λευκά αγάλματα που στέκονται αντικριστά.
Είναι η οικονομία και η πίστη, οι δύο αδελφές που πηγαίνουν πάντα μαζί – βλέπετε, οι παλιοί τραπεζίτες είχαν ξεκάθαρες απόψεις και θέλησαν φιλοτεχνώντας με αυτό τoν καλλιτεχνικό συμβολισμό να προσδώσουν τη σημασία της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.
Όλοι γνωρίζουν πως οι σύγχρονες οικονομίες είναι χτισμένες σε πορσελάνινα θεμέλια, ότι αν μαζικά οι καταθέτες των τραπεζών ζητήσουν τα χρήματά τους αυτά δεν υπάρχουν και ότι η συγκολλητική ουσία όλου του παγκόσμιου οικοδομήματος είναι η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα.
Αυτή η εμπιστοσύνη σήμερα τραυματίστηκε στη χώρα μας από ανεύθυνους ερασιτέχνες, που εξακολουθούν να κρατούν τις τράπεζες κλειστές, ενώ (ήδη η ΟΤΟΕ εξέδωσε σχετική ανακοίνωση) παρά τα Capital control θα μπορούσαν να γίνονται συναλλαγές (πιστώσεις, εξοφλήσεις επιταγών κτλ), για να περισώσουμε ό,τι προλάβουμε.
Στάθηκα λίγη ώρα μπροστά στις αγαθές στοιχειωμένες φιγούρες της οδού Φράγκων. Η οικονομία είναι μπροστά στην αδελφή της κρατώντας στα μαρμάρινα χέρια της ένα πουγκί, υπογραμμίζοντας το συμβολισμό. Και για μια στιγμή το μυαλό μου τοποθέτησε απέναντί της τη Βαλαβάνη.
