Η περίπτωση «Θάλεια Δραγώνα»

Έστω μια καθηγήτρια πανεπιστημίου, που η δουλειά της μέχρι τώρα σχετίζεται με την άνοδο του εκπαιδευτικού επιπέδου των μειονοτήτων, με σκοπό την κοινωνική τους ενσωμάτωση στην κοινωνία. Για να το κάνει αυτό, περνάει μήνες μηνών μαζί με τσιγγάνους και μουσουλμάνους. Το έργο της βρίσκει ανταπόκριση στις τοπικές κοινωνίες και φέρνει αποτελέσματα, οι ντόπιοι βλέπουν την αυταπάρνησή της, την εκτιμούν. Η δραστηριότητά της προκαλεί αντιδράσεις στην άκρα Δεξιά, στην ορθόδοξη εκκλησία, στο μεγαλύτερο μέρος του συντηρητικού χώρου. Και μόνο για το ότι ασχολείται με τσιγγανόπαιδα και μουσουλμανόπαιδα, θεωρείται κόκκινο πανί. Χαρακτηρίζεται άπατρις, πουλημένη, πράκτορας ξένων δυνάμεων. Αμφισβητούνται τα πτυχία της και οι πανεπιστημιακές της περγαμηνές.

Όμως, ο προοδευτικός αρχηγός της αντιπολίτευσης εκτιμά τη δουλειά της. Σκέφτεται ότι η καθηγήτρια είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να βοηθήσει σε μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που τόση ανάγκη την έχουν οι απαρχαιωμένες εκπαιδευτικές δομές της χώρας. Και παρά τα όσα της έχουν καταμαρτυρήσει οι αντίπαλοί της (και αντίπαλοί του!), την ορίζει βουλευτή επικρατείας∙ αργότερα, που γίνεται πρωθυπουργός, την καλεί ν’ αναλάβει ειδική γραμματέας στο Υπουργείο Παιδείας, ώστε να προωθήσει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με προϊσταμένη μια επαγγελματία πολιτικό που θεωρείται εκσυγχρονίστρια. Η καθηγήτρια δέχεται. Η άκρα Δεξιά εξαρχής τη στοχοποιεί. Η καθηγήτρια, όμως, δεν μασάει. Θεωρώντας ότι έχει τη στήριξη της κυβέρνησης ξενυχτάει στο υπουργείο, συζητώντας με γνώστες των θεμάτων κι ετοιμάζοντας σχέδια για μία εκ βάθρων αλλαγή στα σχολεία του κράτους, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο. Επιτροπές στις οποίες μετέχει, που είναι η ψυχή τους για την ακρίβεια, παραδίδουν ολοκληρωμένα σχέδια και προγράμματα για συζήτηση. Και μια Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία –που κάθε άλλο κάνει τη δουλειά που θα έπρεπε να κάνει, και λειτουργεί μάλιστα αρνητικά–  αυτή τη φορά επιτέλους θ’ αναμορφωθεί.  

Καθώς η καθηγήτρια προσπαθεί να κάνει αυτό για το οποίο τοποθετήθηκε, οι επιθέσεις από την άκρα Δεξιά πολλαπλασιάζονται. Τα λαϊκιστικά μίντια σιγοντάρουν, ολόκληρες τηλεοπτικές εκπομπές «αφιερώνονται» σ’ αυτήν και τη συκοφαντούν. Με μια κάποια αφορμή (δεν έχει σημασία ποια, έτσι κι αλλιώς η κακοπιστία και η εσκεμμένη ψευδολογία διογκώνουν κάθε ζήτημα που αφορά τη συγκεκριμένη καθηγήτρια), ένα χρόνο μετά την τοποθέτησή της, η σύγκρουση παίρνει την πιο έντονη μορφή της. Και τότε η καθηγήτρια ανακαλύπτει ότι ούτε η υπουργός της, ούτε ο πρωθυπουργός, ούτε τα ελάχιστα μίντια που είναι φιλικά προς την κυβέρνηση είναι διατεθειμένοι να τη στηρίξουν. Είναι αποσυνάγωγη, έχει αφεθεί μόνη της, οι φοιτητές της είναι μακριά, τα τσιγγανόπουλα και τα μουσουλμανόπαιδα το ίδιο, ενώ οι εκπαιδευτικοί –όσοι την είχαν γνωρίσει από κοντά και την πίστευαν και την αγαπούσαν γιατί τους μιλούσε και τους ενέπνεε– δεν είναι ισχυροί σύμμαχοι. Η καθηγήτρια δεν αντέχει άλλο και παραιτείται. Η κυβέρνηση ξεφυσάει με ανακούφιση: ένα στοιχείο ενόχλησης, ένας πόλος κριτικής εναντίον του κυβερνητικού έργου (;) έλειψε. Ακόμα και παραιτημένη, όμως, την καθηγήτρια  την «αδειάζει» η υφυπουργός Παιδείας μέσα στη Βουλή. Η αντιπολίτευση επιχαίρει: ο στόχος επετεύχθη, ο «εχθρός του λαού» έφυγε από το υπουργείο. Η καθηγήτρια μαζεύει το προσωπικό της παράπονο και την απογοήτευση (δεν μπορεί παρά να νιώθει τέτοια συναισθήματα, κοινός άνθρωπος είναι, όχι κωλοπετσωμένη πολιτικός) και γυρίζει στο πανεπιστήμιό της και στις μειονότητες, για την εκπαίδευση και κοινωνική ένταξη των οποίων αγωνιζόταν μια ζωή. Αιτία παραίτησης: προσωπικοί λόγοι. Ποιος αμφιβάλλει τελικά, όλες οι αιτίες προσωπικές δεν είναι; 

Ό,τι είχε ανακοινωθεί ως σχέδιο αλλαγής, ό,τι είχε προταθεί ως βάση για συζήτηση, ακυρώνεται. Ένα μεγάλο μέρος της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας αναστέλλεται, το απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα οδεύει προς διατήρηση και επιζεί μόνο από κεκτημένη ταχύτητα. Οι ενδιαφερόμενοι για τη διατήρηση αυτή μπορούν να είναι βέβαιοι ότι –όπως σχεδόν και κάθε τι άλλο στη χώρα– τίποτα ουσιαστικά δεν θ’ αλλάξει στην εκπαίδευση. (Άλλωστε κάτι παρόμοιο είχε γίνει παλαιότερα, με παρόμοια αφορμή, στην προηγούμενη κυβέρνηση: τότε είχε στοχοποιηθεί όχι η ειδική γραμματέας, μα η υπουργός Παιδείας, και μάλιστα με βαρύτερο προσωπικό κόστος). Τα παιδιά θα συνεχίσουν να διδάσκονται Ιστορία και Θρησκευτικά και Αρχαία (αυτό είναι το βασικό: πολλή Ιστορία και πολλά Θρησκευτικά και πολλά Αρχαία) σ’ ένα σχολείο που, αν εξαιρέσεις τη δημοτική γλώσσα, βρίσκεται στο 1950. Ελάχιστα πράγματα θ’ αλλάξουν. Και οι επαγγελματίες της πολιτικής μπορούν με την ησυχία τους να συνεχίσουν τις ανούσιες κόντρες τους για μικροπράματα που απλώς ψιμυθιώνουν τα σχολεία της χώρας, διατηρώντας (για πόσο ακόμα;) τον «άταφο νεκρό», όπως είχε αποκαλέσει αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα ένας σοφός δάσκαλος του περασμένου αιώνα. Η καθηγήτρια θα ξεπεράσει την πικρία της, αλλά οι άταφοι νεκροί κάποτε σαπίζουν για τα καλά.

«Κλειδιά» για την κατανόηση του κειμένου

Χώρα: Ελλάδα

Χρόνος: 2007-2010

Καθηγήτρια: Θάλεια Δραγώνα, καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Τσιγγανόπαιδα και μουσουλμανόπαιδα: Στη Μακεδονία και τη Θράκη   

Πρωθυπουργός: Γιώργος Παπανδρέου

Υπουργός Παιδείας: Άννα Διαμαντοπούλου

Υφυπουργός Παιδείας: Εύη Χριστοφιλοπούλου

Άκρα Δεξιά: ΛΑΟΣ κ.λπ.

Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία (ΕΠΑ): Η ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, που υποτίθεται ότι προετοιμάζει μειονοτικούς δασκάλους για τα παιδιά της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη

Τηλεοπτικές εκπομπές λαϊκιστικών μίντια: Ιδίως του κ. Χαρδαβέλα, που σε τέσσερις συνέχειες «στόλιζε» την κ. Δραγώνα ανενόχλητος

Αφορμή: Η δήθεν κατάργηση του μαθήματος της Ιστορίας στα σχολεία, ενώ απλώς θα ήταν προαιρετικό, όπως και σχεδόν όλα τα μαθήματα (μόνο τρία θα ήταν υποχρεωτικά), ώστε ο κάθε μαθητής να διαμορφώνει πρόγραμμα (και) κατά τη προσωπικότητά του

Υπουργός Παιδείας που την είχαν κυνηγήσει παλιότερα: Μαριέτα Γιαννάκου της Νέας Δημοκρατίας (τώρα στο «τιμητικό ψυγείο» της Ευρωβουλής) με αφορμή το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού

Σοφός δάσκαλος του προηγούμενου αιώνα: Δημήτρης Γληνός

d.fyssas@gmail.com