Αφρική: Η αποστολή ζωής του Θεοφιλέστατου Αθανασίου
Ήταν επτά το πρωί στη Λομέ, την πρωτεύουσα του Τόγκο, στη Δυτική Αφρική — μια στενή λωρίδα γης ανάμεσα στη Γκάνα, τη Μπουρκίνα Φάσο και το Μπενίν. Μια χώρα όπου τα παιδιά δεν έχουν ούτε τα στοιχειώδη: νερό και φαγητό. Στην Αθήνα ήταν 3 το μεσημέρι. Μποτιλιάρισμα, κορναρίσματα, καφέ γεμάτα κόσμο. Λίγο πιο κάτω, τα εγκαίνια ενός μεγάλου τεχνολογικού department store, με μπουφέ και τον κόσμο να απολαμβάνει το κρασί του. Εκείνος, στην άλλη άκρη της γραμμής, ήταν ήδη ξύπνιος από τα χαράματα. Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μπενίν, Τόγκο και Μπουρκίνα Φάσο, Αθανάσιος. Κι όμως, δεν είναι απλώς ένας Επίσκοπος. Για μένα ήταν σαν να μιλούσα με τον πατέρα μου. Ίσως και κάτι περισσότερο.
Με αποκαλούσε Αλέκο. Έτσι απλά, ανθρώπινα. Και σε κάθε του κουβέντα υπήρχε μια ουσία τόσο δυνατή που σε ανάγκαζε να σιωπήσεις, να αναθεωρήσεις, να νιώσεις. Ήταν μια από τις πιο ουσιαστικές συζητήσεις που είχα ποτέ στη δημοσιογραφική μου πορεία. Ένας άνθρωπος, οραματιστής, με αποστολή στην άλλη άκρη του κόσμου μού θύμισε το νόημα της ζωής, την προσφορά, την απλότητα, την ταπεινότητα. Και την αληθινή πείνα, όχι για μόνο για τροφή, αλλά για αξιοπρέπεια. Η Αφρική δεν βρίσκεται στα headlines του διεθνούς ενδιαφέροντος, ούτε στα post στο Instagram και στο TikTok των influencers με τις χιλιάδες και εκατομμύρια ακολούθους. Δεν συγκεντρώνει likes και καρδούλες.
Ο Επίσκοπος που γεννήθηκε από την ανάγκη
Ο Θεοφιλέστατος Αθανάσιος, κατά κόσμον Athanase Kayembe Badibanga, γεννήθηκε το 1982 στην Κανάνγκα του Κονγκό. Η ζωή του δεν ξεκίνησε με προνόμια. Μεγάλωσε σε μια χώρα όπου το νερό είναι πολυτέλεια και η παιδεία δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Η δική του οικογένεια είχε οκτώ παιδιά. Ο παππούς του δεκατρία. «Τα παιδιά εδώ είναι πλούτος. Δεν είναι βάρος. Είναι ελπίδα» μου λέει.
Ο ίδιος, όπως μου αναφέρει, ήταν τυχερός. Πήρε υποτροφίες. Ήρθε στην Ελλάδα, έζησε ένα τέταρτο της ζωής του εδώ. Σπούδασε Ψυχοπαιδαγωγική στο Κονγκό, Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακά και τώρα εκπονεί τη διδακτορική του διατριβή. Έγινε μοναχός το 2006, διάκονος το 2015, πρεσβύτερος αυθημερόν, και μέσα στο 2024 Επίσκοπος τριών χωρών – τριών κόσμων.
Η νέα Ιερά Επισκοπή Μπενίν, Τόγκο και Μπουρκίνα Φάσο ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 2024. Πρόκειται για χώρες με τεράστια προβλήματα: φτώχεια, παιδική εργασία, έλλειψη νερού, ανεργία, ανισότητες. Στο Μπενίν, χώρα με 13 εκατομμύρια ανθρώπους, η οικονομία είναι υποανάπτυκτη. Οι κάτοικοι καλλιεργούν βαμβάκι, ελαιοφοίνικα και ζουν κυρίως από την αγροτική παραγωγή. Στο Τόγκο, το 40% ζει με λιγότερα από 1,25 δολάρια τη μέρα. Η Μπουρκίνα Φάσο παλεύει καθημερινά με την ακραία φτώχεια και την έλλειψη βασικών υποδομών.
Κι όμως, μέσα σε αυτή την θλιβερή πραγματικότητα, ο Επίσκοπος Αθανάσιος δεν μιλά με απόγνωση. Μιλά με ελπίδα. Με πίστη. «Όταν ανέλαβα δεν υπήρχε ζωντάνια. Δεν είχαμε υποστήριξη. Κάθε μέρα ζητιανεύω», μου λέει χωρίς ίχνος μιζέριας. Δεν παραπονιέται όμως. Αγωνίζεται. Να αναπληρώσει το ρόλο των σχολείων για όσα παιδιά δεν μπορούν να παρακολουθήσουν. Αναζητά στήριξη να κάνει γεωτρήσεις για να σώσει παιδιά που δεν έχουν νερό να πιούν. Δίνει ψωμί, νερό, λόγο και παιδεία. «Όταν ένα παιδί μου ζητάει μια καραμέλα και δεν έχω να του δώσω, ντρέπομαι. Η καρδιά μου ραγίζει».
Η Εκκλησία ως αποστολή ζωής
Ο λόγος του με χτυπά στην καρδιά. Δεν είναι λόγια κατηχητικού. Είναι λόγια μάχης. Στον δρόμο, στη σκόνη, στην απελπισία. Ο Αθανάσιος δεν μένει σε γραφεία. Παλεύει με τα χέρια του. Πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι. Από χωριό σε χωριό. Από πρεσβείες μέχρι παγκάρια. Κι όλα αυτά για να σώσει, να κρατήσει ζωντανό κάτι που για εμάς μοιάζει αυτονόητο: την ανθρώπινη ζωή. Ο σκοπός της Ορθόδοξης Ιεραρχίας είναι η σωτηρία του ανθρώπου, μου λέει. Όπως ο Χριστός έδινε άρτο, έτσι και εμείς πρέπει να δίνουμε. Να κάνουμε κοινωνικό έργο. Να προσφέρουμε εκπαίδευση, ιατρική βοήθεια, αξιοπρέπεια. Και πράγματι, η Εκκλησία, μέσω του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, είναι εκεί. Δεν εγκατέλειψε την Αφρική. Δεν ξεχνά την ανάγκη. Αντιθέτως, τη μετατρέπει σε αποστολή.
Η συζήτησή μας δεν μένει στο συναίσθημα. Γίνεται και κάλεσμα. Κάποιοι άνθρωποι στην Ελλάδα, στην Ομογένεια έχουν τη δύναμη να βοηθήσουν, μου λέει. Όχι όλοι. Αλλά πολλοί. Μην αφήνουμε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Οι επιχειρήσεις έχουν δυνατότητες. Μπορούν να χορηγήσουν. Να προσφέρουν. Και το όφελος δεν είναι μόνο ηθικό. Είναι υπαρξιακό. Όσοι έχουν τη δυνατότητα, όσοι διαχειρίζονται κεφάλαια, επενδύσεις, πόρους, ας δουν την Αφρική ως ευκαιρία. Όχι για κέρδος. Αλλά για αποκατάσταση ισορροπίας. Για δικαιοσύνη. Για λύτρωση.
Η φωνή της Αφρικής
Η Αφρική δεν ζητάει ελεημοσύνη. Ζητά ισότητα. Ζητά παρουσία. Ζητά αναγνώριση. Η Αφρική έχει εγκαταλειφθεί. Τα παιδιά πίνουν βρώμικο νερό. Με 25.000 ευρώ θα κάνουμε γεώτρηση και μπορούμε να σώσουμε ένα χωριό από τύφο και διάρροια. Δεν είναι τίποτα για κάποιον που έχει. Είναι όλα για κάποιον που πεθαίνει, αναφέρει.
Μου έρχεται στο νου κάποια στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Φόρουμ των Δελφών σύμφωνα με τα οποία περίπου 1.000 ευρώ ετησίως σε φαγητό πετάει στα σκουπίδια κάθε νοικοκυριό στην Ελλάδα. Με τη χώρα μας να βρίσκεται στην 3η θέση με τη μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων σ’ όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι που φυσικά συμβαίνει και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Στην Αφρική δεν υπάρχουν μεγάλα λόγια. Μόνο μεγάλες αλήθειες. Αλήθειες που φέρνουν πόνο, αλλά και ελπίδα. Γιατί υπάρχει κάποιος που παλεύει. Που δεν τα παρατάει. Που σηκώνει μια σημαία. Κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Ο ελληνισμός στην Αφρική
Στις 25 Μαρτίου, στο Τόγκο στην Αφρική, έγιναν δοξολογίες. Μοιράστηκαν ελληνικές σημαίες. Παιδιά τις κρατούσαν μέσα στην Εκκλησία. Το να είσαι Έλληνας δεν είναι θέμα καταγωγής, μου λέει ο Αθανάσιος. Είναι θέμα αγωγής. Εγώ αισθάνομαι Έλληνας. Στην ψυχή και στην ευθύνη. Αναφέρεται στον Πατροκοσμά-όπως θα έκανε και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που έλεγε να χτίζουμε σχολεία και να μαθαίνουμε στα παιδιά να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα. Και εμείς αυτό πρέπει να κάνουμε. Να βοηθήσουμε με κάθε τρόπο τα παιδιά να γίνουν στελέχη της κοινωνίας. Όχι ζητιάνοι. Αλλά δημιουργοί. Με τον τρόπο αυτό ο Ελληνισμός, ο ελληνικός πολιτισμός, θα παραμείνει ζωντανός στην Αφρική, όπου αιώνες τώρα έχει ρίζες. Θα είναι έγκλημα να την εγκαταλείψουμε.
Κλείνοντας τη συζήτηση, σιωπώ. Σκέφτομαι. Τι αξία έχει το άγχος πολυτελείας του ανεπτυγμένου κόσμου, το δίλημμα ποιο θα είναι το νέο smartphone που θα αγοράσει κάποιος, που θα πάμε διακοπές, μπροστά στον πόνο ενός παιδιού που πεθαίνει γιατί δεν έχει νερό; Πόσο σημαντικά είναι τα προβλήματα στον ανεπτυγμένο κόσμο που μας απασχολούν; Λίγες ημέρες πριν το Πάσχα, που οι περισσότεροι από εμάς έστω και με δυσκολίες θα έχουμε ένα οικογενειακό τραπέζι γεμάτο με όλα τα αγαθά εκατοντάδες, χιλιάδες παιδιά στην Αφρική θα δίνουν την μάχη της επιβίωσης.
Εκείνος τα είπε απλά. Και εγώ τα κατάλαβα ξεκάθαρα. Το μήνυμα είναι ένα: Να ζούμε και για τους άλλους. Να προσφέρουμε. Να μην αφήνουμε το χάρισμα της δύναμής μας αδρανές. Η σιωπή μας είναι συνενοχή. Η προσφορά μας, λύτρωση. Υπάρχει όμως ελπίδα καθώς ακόμα άνθρωποι που σηκώνουν το βάρος του κόσμου στους ώμους τους, χαμογελούν στα παιδιά και ζητούν μια καραμέλα, όχι για τους ίδιους, αλλά για εκείνα. Όποιος διαβάσει αυτές τις σειρές, είτε απλός πολίτης, είτε επιχειρηματίες, ή CEO μιας επιχείρησης και έχει τη δυνατότητα, ας κινητοποιηθεί.. Χωρίς φωνές, χωρίς φωτογραφίες, χωρίς φιλανθρωπική προβολή. Δώστε, για να σωθεί μια ζωή. Γιατί κάπου εκεί έξω, ένας Επίσκοπος ξυπνάει κάθε μέρα από τα ξημερώματα. Και συνεχίζει τον αγώνα τους χωρίς διακρίσεις, με σύμμαχο του την Πίστη.
15°
