Το Κίνημα της Τραπεζαρίας, Μέρος 2ο: Ένας πρακτικός οδηγός

1. Έπιπλα. Καταρχάς, για να υπάρξει Κίνημα της Τραπεζαρίας, απαιτείται η ύπαρξη της ίδιας της τραπεζαρίας. Aν όχι ως ξεχωριστό δωμάτιο, έστω ως ένας διακριτός χώρος κάπου μέσα στο σπίτι. Τα υλικά είναι τα πιο απλά και διαχρονικά του πολιτισμού μας: ένα μακρόστενο ή στρογγυλό τραπέζι και μερικές καρέκλες.

Η τραπεζαρία είναι ίσως ο πιο ζωτικός χώρος του σπιτιού. Η κρεβατοκάμαρα συμβολίζει τη σιωπή της νύχτας και το απόλυτο στεγανό του ιδιωτικού, προσωπικού χώρου. Το σαλόνι, ενώ θεωρητικά συμβολίζει την κοινωνικότητα, στην πραγματικότητα εδώ και χρόνια είναι δομημένο γύρω από, και στραμμένο προς, την ολοένα και μεγαλύτερη οθόνη της τηλεόρασης, που –παρά τα άπειρα καλά της, όπως και τα κινητά– έχει κανιβαλίσει την ικανότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν, να μοιράζονται και κυρίως να ανέχονται ο ένας τον άλλον. Ο καναπές ως έπιπλο προσκαλεί το άπλωμα του σώματος και μια συνθήκη ιδιωτικής διάδρασης, που όμως είναι επιρρεπής στους περισπασμούς.

Η τραπεζαρία είναι η πραγματική εστία: ο τόπος στον οποίο συγκεντρώνεται η οικογένεια, αλλά και ένας χώρος πορώδης, ένας χώρος συνεύρευσης και φιλοξενίας στον οποίο τα όρια ιδιωτικού και δημοσίου μπλέκονται.

2. Στολισμός. Το θέμα του στολίσματος –του τραπεζιού, του σπιτιού, του ίδιου του εαυτού– είναι λεπτό: απαιτεί να πετύχεις μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην επίτευξη μιας άλλης συνθήκης και στη μη επίδειξη. Μια συνεύρευση με φίλους για φαγητό στο σπίτι σου είναι ιδανικός τρόπος για να ξεφύγουν όλοι από την πεζή, επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα και για να δημιουργήσεις μια εναλλακτική πραγματικότητα.

Το στόλισμα υπηρετεί μια σειρά από σκοπούς: πέραν του ότι σε αναγκάζει να φροντίσεις τον εαυτό σου (π.χ. να βγεις από τις πιτζάμες σου, ειδικά αν δουλεύεις όλη μέρα απ’ το σπίτι) και το σπίτι σου (μαζεύοντας τα εσώρουχα και τα βρόμικα πιάτα που είναι διάσπαρτα παντού), πέραν του ότι δείχνει στους προσκεκλημένους σου ότι έκανες μια προσπάθεια να τους καλοδεχτείς και να τους φροντίσεις, ταυτόχρονα εκπληρώνει μια σχεδόν μυστηριακή λειτουργία: ο στολισμός τραβάει γραμμές και οριοθετεί. Στέλνει σε όλους το μήνυμα ότι ο χωροχρόνος του δείπνου είναι ιερός∙ διέπεται από μια άλλη τάξη και από κανόνες συμπεριφοράς –από την ώρα άφιξης μέχρι τις κινήσεις του σώματος και τον τόνο της φωνής–, που είναι ένα κλικ πιο δομημένοι απ’ ό,τι η υπόλοιπη καθημερινότητα – ειδικά σε μια κουλτούρα που εδώ και χρόνια έχει απολέσει τους τύπους και τους τρόπους.

Ο κοινωνιολόγος Norbert Elias μάς έδειξε πώς η εμφάνιση των κοινωνικών τύπων, όπως οι τρόποι συμπεριφοράς στο τραπέζι, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ολοένα και πυκνότερη συγκέντρωση και συγχρωτισμό των ανθρώπων στις πόλεις. Με άλλα λόγια, δημιουργήσαμε άγραφους κανόνες συμπεριφοράς για να διατηρήσουμε κάποιες αποστάσεις ο ένας από τον άλλον, ώστε να μην καταλήξουμε να σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον.

Ωστόσο εδώ υπάρχει μεγάλος κίνδυνος ο στολισμός να εξελιχθεί σε έναν μικροαστικό ανταγωνισμό επίδειξης νεοπλουτισμού, κατευνασμό της ανασφάλειάς μας ή στην επιβολή ενός ασφυκτικού πλαισίου άγραφων κανόνων συμπεριφοράς, που νομοτελειακά θα κάνουν πολλούς να νιώσουν μειονεκτικά και άβολα.

Βασικές αξίες του Κινήματος της Τραπεζαρίας είναι το σπάσιμο των εμποδίων και το γεφύρωμα των διαφορών που σταματούν τους ανθρώπους από το να έρθουν πιο κοντά και να επικοινωνήσουν ουσιαστικά. Επομένως ο στολισμός πρέπει να γίνεται με μέτρο, με ενσυναίσθηση και με τρόπο που θα κάνει τους καλεσμένους να νιώθουν μεν μια αλλαγή στην ατμόσφαιρα –ούτως ώστε και αυτοί με τη σειρά τους να μπουν σ’ αυτόν τον άλλο κόσμο– αλλά ταυτόχρονα να νιώσουν ζεστασιά, εγγύτητα και ισότητα. Είναι οκέι να έχεις στο τραπέζι το ωραίο σερβίτσιο της μαμάς σου και ταυτόχρονα ένα τάπερ. Είναι οκέι να έχεις ένα καλό ποτήρι του κρασιού και δίπλα ένα ποτήρι από βαζάκι μαρμελάδας.

Ο στολισμός πρέπει να γίνεται με μέτρο, με ενσυναίσθηση και με τρόπο που θα κάνει τους καλεσμένους να νιώθουν μεν μια αλλαγή στην ατμόσφαιρα

3. Συμμετοχή. Μία από τις πιο ανέλικτες και κρίσιμες επιταγές του κινήματος: σε προσυνεννόηση με τον οικοδεσπότη, ο κάθε προσκεκλημένος πρέπει απαραιτήτως να φέρει και κάτι, είτε αυτό είναι μια σπεσιαλιτέ του παππού του, είτε μια σαλάτα, είτε ένα χειροποίητο κυρίως πιάτο, είτε ένα ορεκτικό αγορασμένο από το deli της γειτονιάς, είτε ένα πακέτο από το τοπικό εστιατόριο, είτε μια ωραία φραντζόλα ψωμί από τον αγαπημένο του φούρνο, είτε δυο γκουρμέ κονσέρβες, είτε ένα ωραίο τυρί. Η ποσότητα, το είδος και το κόστος δεν έχουν απολύτως καμία σημασία. Σημασία έχει η καθολικότητα της εφαρμογής του κανόνα, η προσυνεννόηση και η απαγκίστρωση από τα τεμπέλικα (και προβληματικά για την υγεία) δεσμά του «κρασί ή γλυκό;». Στο τέλος είναι κρίσιμο να έχεις καθαρά δοχεία για να πάρουν όλοι φαγητό μαζί τους (οι πλυμένοι κεσέδες από τα γιαούρτια των 500 γρ. ή του κιλού είναι ιδανική, οικολογική λύση).

Αυτός ο τόσο απλός κανόνας αλλάζει εντελώς το παιχνίδι. Καταρχάς επιτρέπει σε όλους να δοκιμάζουν διαφορετικά πράγματα, ακόμη κι αν η μάζωξη γίνεται πάντα στο ίδιο σπίτι. Ταυτόχρονα καθιστά τη συνεύρεση απείρως πιο βιώσιμη για τον οικοδεσπότη –τόσο οικονομικά όσο και ως προς τον χρόνο προετοιμασίας που απαιτείται–, με αποτέλεσμα να κάνει πολύ πιο εφικτή την τακτικότητα των συνευρέσεων. Τέλος καθιστά τους προσκεκλημένους συμμέτοχους και ισότιμους συνυπεύθυνους, αφαιρώντας ενδεχόμενες δυναμικές ανισότητας ή «υποχρέωσης», που μακροπρόθεσμα μπορεί να δημιουργήσουν συναισθήματα ντροπής ή μνησικακίας.

Όταν όλοι συνεισφέρουν με κάτι, τότε το τραπέζι παύει να αποτελεί πλατφόρμα επίδειξης των ικανοτήτων του οικοδεσπότη-μάγειρα – μια ίσως ευγενής πρακτική, που ξεκινάει με καλές προθέσεις, αλλά στην πορεία δημιουργεί ένα σωρό προβλήματα και, σε κάθε περίπτωση, αποπροσανατολίζει από τον στόχο του κινήματος, που δεν είναι η υποταγή της ομήγυρης στην πατριαρχική/μητριαρχική εξουσία, αλλά η δημιουργία κοινωνικού ιστού.

4. Συμπεριληπτικότητα. Άμεσο επακόλουθο και καταλύτης της συμμετοχής και της συνεισφοράς είναι η συμπεριληπτικότητα που εκφράζεται μέσα από την «πολιτική» του οικοδεσπότη για τα φαγητά και τα ποτά. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα έχουν συγκεκριμένες διατροφικές ανάγκες και συνήθειες ή είναι σε κάποιας μορφής δίαιτα: κάποιοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, άλλοι έχουν αλλεργίες και δυσανεξίες, άλλοι απέχουν από το αλκοόλ ή τη ζάχαρη, ενώ άλλοι δίνουν μια καθημερινή μάχη με το σώμα τους. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Στόχος του Κινήματος της Τραπεζαρίας δεν είναι ούτε τα σοφιστικέ μενού, ούτε τα εντυπωσιακά πιάτα, ούτε οι συνταγές διασήμων σεφ, ούτε η τελευταία λέξη της μόδας.

Στόχος είναι να δημιουργηθεί ο χώρος ώστε ο κάθε προσκεκλημένος να έχει την ελευθερία να επιλέξει και να καταναλώσει αυτά που θέλει – χωρίς την (τόσο ελληνική) καταπίεση, με διακριτικότητα και ευαισθησία, χωρίς την έμμεση πίεση της ομάδας. Το Κίνημα της Τραπεζαρίας δεν απαιτεί το να έχει ο οικοδεσπότης ή οι καλεσμένοι χρήματα. Μπορεί να γίνει εξίσου καλά κι αν ο καθένας φέρει το φαγητό και το ποτό του.

5. Ώρα έναρξης. Η τήρηση της ώρας συνεύρεσης και έναρξης του γεύματος είναι ένα λεπτό και ακανθώδες ζήτημα στην Ελλάδα. Όσοι έχουν οργανώσει έστω και ένα τραπέζι στη ζωή τους γνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι να πετύχεις τους χρόνους, ώστε τα φαγητά που χρειάζεται να είναι φρεσκομαγειρεμένα να παραμένουν ζεστά και το γεύμα να ξεκινήσει εγκαίρως ώστε όσοι τρώνε πιο νωρίς να μην ταλαιπωρηθούν. Αν και στη χώρα μας η τάση είναι να μαζευόμαστε «κατά τις 8 με 9 το βράδυ», δηλαδή να τρώμε το κυρίως πιάτο στις 10, λες και είμαστε σε ταβέρνα στη Μύκονο, το Κίνημα της Τραπεζαρίας προτείνει τις 13:30 (για μεσημεριανό) ή 19:30 (για βραδινό) ως τη σωστή ώρα προσέλευσης, με τα ορεκτικά να βγαίνουν λίγα λεπτά αργότερα. Η ώρα αυτή αφήνει αρκετό χρόνο στην παρέα να μαζευτεί, να φάει και να μιλήσει με την ησυχία της, ενώ είναι σαφώς πιο βιώσιμη για όλους αν η επομένη είναι εργάσιμη μέρα.

Η ουσία του Κινήματος της Τραπεζαρίας είναι η ικανότητα να ακούς και να καλλιεργείς την περιέργειά σου και το αμοιβαίο ενδιαφέρον για τις ζωές των άλλων

6. Σεβασμός. Η προσυνεννόηση για το τι θα φέρει ο καθένας και η τήρηση της ώρας άφιξης απαιτούν ένα είδος οργάνωσης του χρόνου και σεβασμού –προς τους άλλους και προς τον εαυτό–, που στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου μα καθόλου αυτονόητος ή ενστικτώδης. Είναι μάλλον ευκολότερο να εκπαιδεύσεις ένα τσούρμο αδέσποτα γατιά να τραγουδάνε σε χορωδία, από το να πείσεις μια οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων να επικοινωνήσουν και να πράξουν εγκαίρως, ευθέως και αξιόπιστα.

Η ενστικτώδης αντίδραση ανθρώπων όταν τους καλείς μια συγκεκριμένη ώρα και ημέρα είναι είτε να πουν αμέσως και ενθουσιωδώς «ναι» (για να μη σε στεναχωρήσουν ή χωρίς να έχουν αξιολογήσει ψύχραιμα και ώριμα τις εκάστοτε υποχρεώσεις τους και την πραγματικότητα του να μετακινείσαι σε μια σχεδόν μονίμως φρακαρισμένη πόλη, όπου το να βρεις θέση για να παρκάρεις είναι πιο σπάνιο κι από το ραντεβού στο Grindr), είτε να πουν «θα δω και θα σου πω».

Κάπου εκεί ανάμεσα στο «ναι» και στο «θα δούμε» ξεκινάει μια καθημερινή και αέναη διαδικασία κοινωνικής δημοπρασίας, όπου ο ίδιος άνθρωπος λέει «ναι / θα δούμε» σε τέσσερις διαφορετικές προσκλήσεις προκειμένου να περιμένει και να δει ποιες άλλες προσφορές για έξοδο θα έχει την ίδια βραδιά και να επιλέξει αυτή που εκείνη τη στιγμή τού φαίνεται πιο θελκτική ανάλογα με τη διάθεσή του. Συχνά συναντάμε το φαινόμενο καλεσμένοι που έχουν δεχτεί την πρόσκληση να ακυρώνουν ενώ το τραπέζι έχει στρωθεί ή απλώς να μην εμφανίζονται.

Είναι δείγμα αξιοπρέπειας και στοιχειώδους σεβασμού των άλλων το να μπορείς να απαντήσεις εγκαίρως και αξιόπιστα για το αν μπορείς να πας σε ένα τραπέζι ή όχι – και, εφόσον δέχεσαι, να πηγαίνεις στην ώρα σου, εκτός αν προκύψει ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο ή πραγματικά αναπάντεχη καθυστέρηση, οπότε και απλώς ενημερώνεις τον διοργανωτή όσο το δυνατόν συντομότερα.

7. Συζήτηση. Βασική αρχή του Κινήματος της Τραπεζαρίας είναι η ουσιαστική συζήτηση, που ανοίγει ορίζοντες και δημιουργεί συνάψεις εντός και εκτός του εαυτού

Το ερώτημα μπορεί να είναι τόσο απλό όσο το «ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισες την τελευταία εβδομάδα;». Αυτή είναι μια βασική διαφορά ανάμεσα σε ένα γεύμα που οργανώνεται ως μέρος του κινήματος και σε ένα απλό φαγοπότι.

Η ουσιαστική συζήτηση μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσα από ένα επιλεγμένο θέμα (σπονδή στη φιλία, τιμή στη μνήμη ενός αγαπημένου προσώπου, ξεδίπλωμα ενός προβληματισμού, παρουσίαση ενός νέου δημιουργήματος), είτε απλώς με ένα ερώτημα στο οποίο καλούνται να απαντήσουν όλοι. Δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη θέματος και δεν χρειάζεται η συζήτηση να είναι βαριά, στομφώδης ή σοβαροφανής για να είναι βαθιά. Το ερώτημα μπορεί να είναι τόσο απλό όσο το «ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισες την τελευταία εβδομάδα;» ή «τι έχεις ανάγκη περισσότερο αυτή τη στιγμή;». Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι όλοι έχουν χρόνο και χώρο για να μιλήσουν.

8. Προσοχή. Άρα η ουσία του Κινήματος της Τραπεζαρίας –περισσότερο κι από τη συμμετοχή ή την ώρα έναρξης– είναι η ικανότητα να ακούς τους άλλους και να καλλιεργείς την περιέργειά σου και το αμοιβαίο ενδιαφέρον για τις ζωές των άλλων.

Άσε τους άλλους να μιλήσουν – ειδικά αυτούς που δεν έχουν ήδη μιλήσει, αυτούς που δεν μιλάνε πολύ ή συχνά. Προσπάθησε να μην ισοπεδώνεις αυτό που προσπαθεί να πει ο άλλος. Μη φωνάζεις. Μη μιλάς πάνω από τους άλλους. Και, για όνομα του Θεού, μην ξεκινάς άλλη συζήτηση με τον διπλανό σου ενώ κάποιος άλλος μιλάει. Άκου. Σεβάσου τον ισότιμο χώρο του άλλου. Κάνε καλές ερωτήσεις. Αν πραγματικά έχεις ανάγκη να μιλήσεις, τότε πες το∙ πες «παιδιά, έχω την ανάγκη να σας πω κάτι, έχω ανάγκη να με ακούσετε».

Μη μιλάς για μικρά πράγματα, χωριάτικα πράγματα –κουτσομπολιά, φήμες, κακίες και μικροψυχίες, ανούσιες καθημερινότητες, μάρκες, ψώνια, κατανάλωση–, αλλά για ουσία: για ιδέες, για μνήμες, για σχέδια, για φόβους, για ελπίδες, για άλλους τόπους, μακρινούς, άλλους τρόπους ζωής, για παραγωγή και δημιουργία. Εξάσκησε το μυαλό σου να βγει από τα τετριμμένα.

Μη μιλάς για πράγματα που δεν γνωρίζεις καλά (παρά μόνο αν σ’ ενδιαφέρει πραγματικά να μάθεις και να καταλάβεις). Μάθε πώς να λες καλά και συνοπτικά ιστορίες –γίνε πολύ καλός σ’ αυτό– και μετά πες κι εσύ μια ιστορία. Άνοιξε τον εαυτό σου και εμπιστεύσου ότι οι άλλοι θα σ’ ακούσουν και δεν θα σε κρίνουν∙ και αντιστοίχως μην αφήσεις τον άλλο που μιλάει και ανοίγεται να «πέσει». Μην τον ρίχνεις, κράτησέ τον.

Η ουσιαστική επικοινωνία απαιτεί κόπο και δουλειά – καθημερινή εξάσκηση. Είναι άβολη, αμήχανη, συναισθηματικά εξαντλητική. Αν ήταν εύκολη, τότε δεν θα κάναμε ό,τι μπορούμε για να την αποφύγουμε. Αν ήταν εύκολη, τότε δεν θα είχε αναπτυχθεί μια ολόκληρη ψηφιακή βιομηχανία που θρέφεται από την ανάγκη μας να την αποφύγουμε.

9. Διακριτικότητα. Ο χώρος της τραπεζαρίας την ώρα της συνεύρεσης είναι χώρος ιερός∙ χώρος κοινωνίας. Μια βαθιά συζήτηση είναι φυσικό να οδηγήσει σε εκμυστηρεύσεις, σε άνοιγμα της ψυχής, στην αποκάλυψη μυστικών ή ιδιωτικών στιγμών. Ενάντια σε κάθε δύναμη της εγχώριας κουλτούρας –που απαιτεί και θρέφεται από το κουτσομπολιό– είναι ωραίο και σχετικά σπάνιο ο συνδαιτυμόνας να γνωρίζει ότι τα λεγόμενά του θα παραμείνουν εντός του κύκλου με τον οποίο τα μοιράστηκε.

Ο στόχος της ουσιαστικής συζήτησης καθορίζει και τον ιδανικό αριθμό συνδαιτυμόνων: από 6 έως 8

10. Σύνθεση. Ο στόχος της ουσιαστικής συζήτησης καθορίζει και τον ιδανικό αριθμό συνδαιτυμόνων: από 6 έως 8. Ένα τραπέζι με 3-4 άτομα δεν έχει αρκετό καύσιμο και δύσκολα θα απογειωθεί. Και, αν και δεν είναι ανέφικτο το να δημιουργηθεί μια ωραία πολυφωνική κουβέντα με 15 καλεσμένους, είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολο και απαιτεί αυστηρό συντονισμό από τον διοργανωτή∙ σε κάθε συγκέντρωση άνω των 7-8 ανθρώπων αμέσως δημιουργούνται πηγαδάκια και μικρότερες κλίκες.

11. Παρουσία. Η μεγαλύτερη ίσως παγίδα και υπαρξιακός κίνδυνος για το Κίνημα της Τραπεζαρίας είναι η κατάργηση των ορίων ανάμεσα στον πεπερασμένο χωροχρόνο της φυσικής συνεύρεσης γύρω από το τραπέζι και στον απεριόριστο, καθημερινό, εικονικό χωροχρόνο της ψηφιακής διάδρασης ενός συνόλου ανθρώπων στο WhatsApp, το Messenger ή άλλες εφαρμογές. Ιδανικά η εφαρμογή πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για καθαρά πρακτικούς, οργανωτικούς λόγους: θα μαζευτούμε εκεί, τότε∙ θα φέρω αυτά κι εκείνα∙ να έρθει κι ο τάδε;

Η συνεχής ψηφιακή επικοινωνία δεν προσθέτει ουσία στις σχέσεις και στην κοινότητα∙ αφαιρεί. Οι σχέσεις χρειάζονται όρια. Αν έχουμε εξαντλήσει το υλικό μας και βαρεθεί τους άλλους πριν καν φτάσουμε στο τραπέζι, τότε η συνεύρευση απονευρώνεται. Αντιστρόφως, το να είμαστε συνέχεια στο κινητό μας στο τραπέζι σημαίνει ότι οι άλλοι τριγύρω μας δεν είναι η προτεραιότητά μας (εκτός αν υπάρχει πραγματικός λόγος, στην οποία περίπτωση πρέπει να ενημερώσουμε τους άλλους εκ των προτέρων και να ζητήσουμε συγγνώμη). Παρουσία σημαίνει ότι, όταν είμαι εκεί, είμαι εκεί. Όταν δεν είμαι εκεί, δεν είμαι εκεί. Το να βγάζουμε συνεχώς σέλφι και φωτογραφίες σε ένα τραπέζι σημαίνει ότι μας απασχολεί περισσότερο η προβολή μιας εικόνας εκτός της συγκεκριμένης ομάδας τη συγκεκριμένη στιγμή. Μια συνεύρεση δεν είναι ευκαιρία για αυτοπροβολή στα σόσιαλ, αλλά προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινωνίας.

12. Φαντασία. Το Κίνημα της Τραπεζαρίας είναι ένα κίνημα φαντασίας, δημιουργίας και τέχνης. Δοκίμασε τα πάντα (όχι όλα μαζί) για να δημιουργήσεις μοναδικές βραδιές που θα επιτρέψουν στους καλεσμένους να ξεφύγουν από την καθημερινότητά τους. Φτιάξε και μοίρασε ένα αναμνηστικό μενού ή ένα λεύκωμα. Χρησιμοποίησε κάρτες ή επιτραπέζια παιχνίδια. Μίλησε ή δείξε στους άλλους άγνωστες μορφές τέχνης που σε ενθουσιάζουν. Κάλεσε έναν άνθρωπο που έχει κάτι να πει. Παίξε ζωντανή μουσική. Απάγγειλε ποίηση. Διάβασε τα Ταρό. Πρόβαλε ένα ντοκιμαντέρ ή μια ταινία μικρού μήκους που σου άρεσε. Διάλεξε ένα οικογενειακό κειμήλιο ή κάτι που έφερες από ένα μακρινό ταξίδι και παρουσίασέ το. Πες ένα παραμύθι.

Φέρε τα παιδιά σου, μάθε τους να κοινωνικοποιούνται και να συνυπάρχουν –μάθε τους να κάθονται ήσυχα για λίγη ώρα, ότι δηλαδή είναι μέρος ενός συνόλου και όχι το επίκεντρο του σύμπαντος– και δείξε τους ότι κάτι άλλο, ένας άλλος κόσμος από αυτόν που βλέπουν κάθε μέρα είναι υπαρκτός και εφικτός. Πες στους φίλους σου να φέρουν τους φίλους τους. Κάλεσε στο τραπέζι έναν άστεγο ή έναν άνθρωπο που δυσκολεύεται ή που είναι άρρωστος ή μόνος του. Κάλεσε τον εχθρό σου. Άνοιξε τον κύκλο. Ανακάτεψε την τράπουλα. Απότυχε καλύτερα. Επούλωσε εσύ τον κοινωνικό ιστό, γιατί αλλιώς χαθήκαμε.