Αν δεν εμπιστευόμαστε τη Δικαιοσύνη, τότε ποιον εμπιστευόμαστε για την απόδοση δικαιοσύνης;

Η αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης, ενισχυμένη από πολιτική εκμετάλλευση, αμφιλεγόμενες δικαστικές αποφάσεις και την έλλειψη θεσμικών μεταρρυθμίσεων, θέτει, τελικά, σε κίνδυνο τη δημοκρατική σταθερότητα.

Συμπληρώνονται δύο χρόνια από το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Δύο τρένα συγκρούστηκαν μετωπικά (δεν εξετάζουμε εδώ τους λόγους) και το αποτέλεσμα ήταν 57 νεκροί και η έναρξη μιας μακράς διαδικασίας απόδοσης δικαιοσύνης. Μια διαδικασία που, εξαιτίας χειρισμών της κυβέρνησης -από τις πρώτες δηλώσεις του πρωθυπουργού, την επιλογή του να επανατοποθετήσει στο ψηφοδέλτιο τον κ. Καραμανλή, μέχρι την πρόσφατη συνέντευξή του στον κ. Σρόιτερ- αλλά και της πολιτικής εκμετάλλευσης από την αντιπολίτευση, έχει μετατραπεί σε σημείο σύγκρουσης και απόλυτης αμφισβήτησης του θεσμού της Δικαιοσύνης.

Την Παρασκευή οργανώνονται πάλι διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα με σύνθημα «Δεν έχω οξυγόνο» και αίτημα, ίσως όχι καθολικό αλλά σίγουρα βασικό, την πτώση της κυβέρνησης. Η αντιπολίτευση και μεγάλο μέρος της κοινωνίας μάλλον αμφισβητούν ανοικτά τη δικαστική διαδικασία και τα πρόσωπα που την υπηρετούν, και αποδίδουν στην κυβέρνηση την ευθύνη για την εικαζόμενη αποτυχία της Δικαιοσύνης, ενισχύοντας ένα κλίμα δυσπιστίας.

Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο πολιτικό.

Η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα έχει δώσει πολλές αφορμές για αμφισβήτηση. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο περιστατικό στην υπόθεση των υποκλοπών, όπου το δικαστήριο δέχτηκε έναν ισχυρισμό του υπόπτου (αναφορικά με την κάρτα που του ανήκε και η οποία χρησιμοποιήθηκε για να πληρωθούν τα sms που μόλυναν κινητά), ο οποίος έρχεται σε αντίθεση με την κοινή λογική και πρακτική. Ο ισχυρισμός διαψεύστηκε από την ίδια την τράπεζα που είχε εκδώσει την κάρτα, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουμε δει καμία ενέργεια διόρθωσης από την πλευρά της Δικαιοσύνης. Η απόφαση αυτή βολεύει την κυβέρνηση.

Εξίσου ενδεικτική είναι η παλιότερη υπόθεση Σώρρα, την οποία αναφέρω γιατί δεν είναι μία απόφαση που ωφελούσε την τότε κυβέρνηση: Το 2013, το Μονομελές Πλημμελειοδικείο της Αθήνας δικαίωσε τον Αρτέμη Σώρρα, αναγνωρίζοντας ότι είναι διαχειριστής 600 δισ. δολαρίων με τα οποία θα πλήρωνε το ελληνικό χρέος δανείζοντας το κράτος με χαμηλό επιτόκιο. Η απόφαση αναιρέθηκε το 2017 από τον Άρειο Πάγο.

Σχετικό Άρθρο

Πολιτικη & Οικονομια Ποιος εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη;

Παντελής Καψής 21.02.2025, 11:25

Ενδιάμεσα βεβαίως έχουν υπάρξει πολλές αποφάσεις δικαστηρίων, εντελώς αντίθετες με τις επιδιώξεις και τις επιθυμίες κυβερνήσεων, όπως π.χ. αποφάσεις που ανέτρεπαν μνημονιακές περικοπές εισοδημάτων, η απόφαση σχετικά με την μη έκδοση των Τούρκων αξιωματικών που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά το πραξικόπημα του 2016, η πιο πρόσφατη απόφαση σχετικά με τις πολεοδομικές παρεκκλίσεις, και άλλες.

Παράλληλα, η Δικαιοσύνη πάσχει από χρόνιες παθογένειες, όπως η έλλειψη τεχνικών μέσων, η ακραία τυπολατρία, η απουσία αξιολόγησης, ενώ αρκετές αποφάσεις της ανατρέπονται σε ανώτερα ή ευρωπαϊκά δικαστήρια.

Όμως, η αμφισβήτηση της Δικαιοσύνης «επί της αρχής» με αφορμή αυτές τις εύλογες σκέψεις είναι ένας δρόμος εξαιρετικά επικίνδυνος.

Η Δικαιοσύνη είναι ένας ανθρώπινος θεσμός, που στελεχώνεται από ανθρώπους. Συνεπώς, υπόκειται σε λάθη, σε ανεπάρκειες και ενίοτε σε επιρροές. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συνολικά είναι διεφθαρμένη ή ελεγχόμενη από την κυβέρνηση ή/και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα στο σύνολό της. Υπάρχουν προφανώς περιπτώσεις κακοδικίας ή και διαφθοράς, αλλά το να την απορρίπτουμε συνολικά ως θεσμό μάς αφήνει με ένα τεράστιο ερώτημα: αν όχι η Δικαιοσύνη, τότε τι; Πού θα αποταθούμε όταν βιώσουμε μια αδικία; Ποιος θα μας προστατεύσει;

Σχετικό Άρθρο

Σκιτσα Το σκίτσο της Πέμπτης 27.02.2025

ΚΥΡ 27.02.2025, 11:16

Η απονομιμοποίηση της Δικαιοσύνης με αυτή την αιτιολογία είναι επίσης δηλωτική μιας μεγάλης αποτυχίας της παιδείας μας, αλλά δεν είναι η μόνη έκφανση αυτής της αποτυχίας: Η αδυναμία πολλών να κατανοήσουν βασικά ζητήματα του «πώς λειτουργεί ο κόσμος» –είτε μιλάμε για την οικονομία, την ενέργεια, τη γεωπολιτική, κ.ά.– είναι άλλες ανησυχητικές εκφάνσεις της ίδιας αποτυχίας. Και δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο βέβαια. Όμως, στην Ελλάδα η κατάσταση επιβαρύνεται από τη μακρά «παράδοση» πελατειακών σχέσεων, τη δυσλειτουργία του κράτους, και την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς και σε ευρύτερα σχήματα, εκτός της οικογένειας και του στενού κύκλου.

Σε αυτό το τοξικό μείγμα, τα ΜΜΕ παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τα ελληνικά Μέσα ενημέρωσης, σε μεγάλο βαθμό κομματικοποιημένα και εθισμένα στη σύγκρουση, συχνά προβάλλουν μόνο τις ειδήσεις (ή «ειδήσεις») που ενισχύουν το αφήγημα των πολιτικών στρατοπέδων στα οποία ανήκουν. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης λειτουργούν σαν μεγάφωνα. Έτσι όμως, ο δημόσιος διάλογος δεν βασίζεται στην κατανόηση της διαδικασίας απόδοσης Δικαιοσύνης ή στην αναζήτηση θεσμικών λύσεων, αλλά αποκλειστικά στην επικοινωνιακή εκμετάλλευση.

Όμως, πέρα από την πολιτική και επικοινωνιακή διάσταση, υπάρχει ένας πολύ πιο σοβαρός κίνδυνος: η απονομιμοποίηση των θεσμών οδηγεί στην αποσταθεροποίηση της ίδιας της δημοκρατίας. Όταν οι πολίτες πειστούν ότι η Δικαιοσύνη είναι πλήρως ελεγχόμενη και διεφθαρμένη, δεν θα αποδέχονται πλέον τις αποφάσεις της – ανεξαρτήτως αν αυτές είναι δίκαιες ή όχι. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο βίντεο που έγινε viral, όπου δάσκαλος και πτυχιούχος νομικής επιχειρηματολογούσε υπέρ της αυτοδικίας και των λαϊκών δικαστηρίων. Αυτό αναδεικνύει το βάθος της κρίσης εμπιστοσύνης και το μέγεθος της αποτυχίας της Παιδείας. Και φυσικά, όσο ενισχύεται η δυσπιστία, τόσο δυσκολότερο γίνεται να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση των θεσμών.

Αυτό που ξεκινά ως «θεμιτή αμφισβήτηση» μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις. Πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να την κρίνουμε αυστηρά ή να απαιτούμε βελτιώσεις. Όταν όμως η πολιτική σύγκρουση οδηγεί στην πλήρη απονομιμοποίησή των θεσμών, τότε η δημοκρατία μπαίνει σε κίνδυνο. Και χωρίς δημοκρατία, δεν υπάρχει ούτε δικαιοσύνη ούτε κράτος δικαίου - για κανέναν.