Η Σαντορίνη έχει υποχρέωση να αναδείξει την αυθεντικότητά της

Η εκδήλωση για την παρουσίαση της πρωτοβουλίας του Δήμου Θήρας «Σαντορίνη 2025: Έτος Ανάδειξης και Υποστήριξης της Αυθεντικότητας» [1] ήταν προγραμματισμένο να γίνει στις 4 Φεβρουαρίου. «Όμως τα έγκατα της γης είχαν άλλα σχέδια», όπως είπε εύστοχα η συντονίστρια της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε τελικά την 1^η Απριλίου στο αμφιθέατρο «Δημήτριος Παντερμαλής» του Μουσείου της Ακρόπολης.

Αυτούς τους δύο μήνες άλλαξαν πολλά για τη Σαντορίνη και τους κατοίκους της. Βεβαιότητες χρόνων, σιγουριά, προσδοκία για μία ακόμη επιτυχημένη τουριστική σεζόν, δεν υπάρχουν για την ώρα. Ένα πράγμα δεν άλλαξε η έντονη σεισμική δραστηριότητα· την κατεύθυνση του ρεύματος που έχει γίνει πια πλειοψηφικό στο νησί. Η Σαντορίνη πρέπει να αλλάξει: πορεία, στρατηγική, σχεδιασμό, στόχευση.

Ζούμε σε μία εποχή όπου η κυρίαρχη τάση της παγκοσμιοποίησης αμφισβητείται πλέον από πολλούς. Ηγέτες προβάλλουν την επιστροφή στην ιδέα του κράτους-έθνους που κανονίζει τα του οίκου του και δεν υπακούει σε υπερεθνικούς θεσμούς και ντιρεκτίβες. Διεθνείς συμφωνίες ανατρέπονται, παλιές συμμαχίες διαλύονται, τιμωρητικές συνθήκες επιβάλλονται και προκαλούν την αναπόφευκτη ανταπόδοση. Οι γενιές των «πολιτών του κόσμου» παρακολουθούμε μουδιασμένοι τα σημεία των καιρών. Για πόσο ακόμα θα μπορούμε να ταξιδεύουμε στην Ευρώπη χωρίς διαβατήριο και τελωνειακούς ελέγχους; Για πόσο θα βάζουμε λίγα ρούχα σε μια βαλίτσα και θα πηγαίνουμε για δουλειά στο Λονδίνο ή στη Βαρκελώνη, γιατί πληρώνουν καλύτερα από τη δουλειά που είναι μισή ώρα από το σπίτι μας; Κι αν δεν είναι καλά εκεί γυρνάμε πίσω ή πάμε αλλού, ένας φίλος στην Αντβέρπ προτείνει να στείλουμε βιογραφικό στην εταιρεία του. Μέχρι πότε θα έχουμε την επιλογή άραγε;

Η τάση της επιστροφής στις ρίζες έχει ξεκινήσει όμως εδώ και καιρό, και δεν αφορά μόνο την πολιτική· είναι φανερή στον πολιτισμό, στις τέχνες, στον τουρισμό. Ανήσυχα πνεύματα προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από την ομογενοποίηση που προκαλεί η παγκοσμιοποίηση και ο καταναλωτικός καπιταλισμός. Πολλοί είναι ακόμα αυτοί που ταξιδεύουν για να βγάλουν ινσταγκραμικές φωτογραφίες και να δουν τα “τοπ 10 αξιοθέατα”, αλλά αυξάνονται συνεχώς αυτοί που δεν θέλουν απλά να επισκεφθούν έναν προορισμό· θέλουν να τον γνωρίσουν, να μάθουν τον τόπο και τους ανθρώπους του, την ιστορία και τον πολιτισμό του, τις γεύσεις και τις μυρωδιές του, τα τραγούδια του και τις  παραδόσεις του· την αυθεντική ψυχή του. Στη Σαντορίνη το στοίχημα έμοιαζε χαμένο τα τελευταία χρόνια. Οι εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που συνέρρεαν στο νησί και κατέκλυζαν τα πάντα γιγάντωσαν την τοπική οικονομική δραστηριότητα και τα κρατικά έσοδα, όμως στο βωμό της προσέλκυσης όλο και περισσότερων επισκεπτών θυσιάστηκε κάτι σημαντικό: η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων ενός νησιού μοναδικού στον κόσμο, ενός συναρπαστικού γεωλογικού πάρκου, μίας κοινωνίας που από την προϊστορική εποχή ακόμη συνυπάρχει με μία τρομακτική δύναμη της φύσης που κρύβεται κάτω από τα πόδια της.

«Ξεκινώντας από τη φετινή χρονιά θα αναζητήσουμε το στοιχείο της αυθεντικότητας με δράσεις και εμπειρίες, με την ελπίδα να έρθουμε πιο κοντά στον αληθινό τόπο μας, τον οποίο αν και διατεινόμαστε ότι θαυμάζουμε, μάλλον τον αγνοούμε», ανέφερε ο δήμαρχος Θήρας, Νίκος Ζώρζος, στο πολυπληθές κοινό της εκδήλωσης για το Έτος Αυθεντικότητας. Η πρωτοβουλία έχει ως έμβλημα ένα γαϊδουράκι· πόσοι αλήθεια γνωρίζουν ότι το συμπαθές τετράποδο υπήρξε για αιώνες ο αχώριστος σύντροφος του σκληρά εργαζόμενου στα χωράφια και τα αμπέλια Σαντορινιού, απαραίτητος συνεργάτης για να βγάλει τα προς το ζην, συγκάτοικος που κατοικούσε στο “κατώι”, το σκαμμένο στην άσπα [2] υπόγειο, κάτω από το σπίτι όπου ζούσε η θηραϊκή οικογένεια; Ένα ζώο χωρίς μιλιά και λογική, που όμως αντιμετωπιζόταν με σεβασμό και φροντίδα, γιατί ο Θηραίος αγρότης και αγωγιάτης έβλεπε στο πρόσωπό του, το δικό του· ένας ακάματος δουλευτής, ένα μέλος της οικογένειας. Όχι, δεν θα το διαβάσετε αυτό στα βιτριολικά ποστ του διαδικτύου, δεν θα προβληθεί στις τουριστικές εκπομπές, δεν θα το πουν οι ξεναγοί στα half-daytours. Το ξέρουν λίγοι, κι αυτό και πολλά άλλα· πρέπει να τα μάθουν πολλοί περισσότεροι.

Ναι, η Σαντορίνη έχει υποχρέωση να αναδείξει την αυθεντικότητά της, να επικοινωνήσει τον πραγματικό εαυτό της, να συστηθεί ξανά στο κοινό της, τουριστικό ή μη. Ο κοσμοπολίτης επισκέπτης δεν θα αρνηθεί την άνεση της πολυτελούς σουίτας και το γκουρμέ φαγητό, αλλά αναζητά πρωτίστως την αίσθηση της διαμονής στο υπόσκαφο, τη γεύση της φάβας, το σκοπό του βιολιού, το χαμόγελο του παππού με την τραγιάσκα στο κεφάλι. Το πάντρεμα των προτεραιοτήτων και η ταυτόχρονη ανάγκη διατήρησης της οικονομικής δραστηριότητας, ίσως να είναι δύσκολο έργο. Η πρόθεση όμως υπάρχει και οι πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση είναι καλοδεχούμενες. Άλλωστε μόνο έτσι η Σαντορίνη θα διατηρήσει τη μοναδικότητά της και θα συνεχίσει να είναι πόλος έλξης. Στην αυθεντική αναφέρομαι, όχι στην made in China, που κατασκευάστηκε στην οροσειρά Cangshan και διαθέτει πισίνες, μπλε τρούλους και ασβεστωμένα μπαλκόνια που βλέπουν στη θάλασσα. Αλλά αυτή δεν βρίσκεται στις Κυκλάδες, δεν τη σαρώνουν τα μελτέμια του Αιγαίου, δεν μυρίζει θειάφι και βασιλικό, δεν την έχουν υμνήσει ο Ελύτης και ο Σεφέρης:

“Βγήκες από τα σωθικά της βροντής
Ανατριχιάζοντας μες στα μετανιωμένα σύννεφα”[3]

[1] https://santorini2025.gr/

[2] Άσπα ή θηραϊκή γη: Η τέφρα της μινωικής έκρηξης, στην οποία είναι σκαμμένοι ή χτισμένοι οι οικισμοί της Σαντορίνης

[3] Οδυσσέας Ελύτης, Ωδή στη Σαντορίνη