Με αφορμή τους τάφους στις Συκιές

Μια -ευτυχώς ήπια- συζήτηση διεξάγεται τελευταία σχετικά με τους ομαδικούς τάφους εκτελεσθέντων στο Γεντί Κουλέ. Οι σοροί ανακαλύφθηκαν σε νέο χώρο πρασίνου στις Συκιές, οστά νεκρών που δεν παραδόθηκαν στις οικογένειές τους, για λόγους προς το παρόν άγνωστους. Υπολογίζεται ότι τα τότε έκτακτα στρατοδικεία έστειλαν στο απόσπασμα τουλάχιστον 3.000 άτομα, για εγκλήματα ποινικά και πολιτικά, τελεσθέντα μεταξύ 1943-1948. Αυτή είναι η χειρότερη όψη της κρατικής βίας κατά την περίοδο εκείνη, καθώς πολλοί -μάλλον περισσότεροι- Έλληνες βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν ως δοσίλογοι ή «αντιδραστικοί» από την άλλη πλευρά. 

Ο γνωστός Εμφύλιος είχε ως βασική αιτία το πού θα βρισκόμασταν γεωστρατηγικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κρίθηκε χάρη στην αμερικανική υποστήριξη, και δυστυχώς ήρθε σε συνέχεια άλλων. Στη διάρκεια των εορτασμών για την Εθνική Παλιγγενεσία αποφεύγουμε να μιλάμε για τις παρ’ ολίγον ολέθριες αδελφοκτόνες συγκρούσεις 1823-1825, συγκρούσεις μεταξύ αγγλόφιλων, γαλλόφιλων και ρωσόφιλων, που ελάχιστα αφορούσαν τα αιτήματα των απλών επαναστατών. Μόνο διακύβευμα ήταν ο εξωτερικός προσανατολισμός του έθνους, εφόσον απελευθερωνόμασταν από τους Τούρκους· κοινώς, ποιος θα ήταν ο καινούργιος μας αφέντης. Η επανάσταση σώθηκε στο Ναυαρίνο, χάρη στην ξένη επέμβαση.

Πιο οικεία εμφύλια σύγκρουση είναι ο Εθνικός Διχασμός του 1915, μεταξύ Βασιλικών και Βενιζελικών. Σε αυτή την περίπτωση η διαμάχη αφορούσε τους υποστηρικτές της Αντάντ και των Κεντρικών Δυνάμεων, με το στέμμα να τάσσεται υπέρ των δεύτερων. Η διαφωνία οδήγησε στο Κίνημα της Θεσσαλονίκης και στην αιματηρή απόβαση γαλλικών στρατευμάτων στον Πειραιά. Μετά την εξορία του Κωνσταντίνου διώχθηκαν οι υποστηρικτές του στο στράτευμα, ξεκινώντας μια ηλίθια βεντέτα που οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή, στα μεσοπολεμικά κινήματα, στα αντισημιτικά πογκρόμ και στην 4η Αυγούστου. Όλο αυτό το κλίμα ανωμαλίας, από κοινού με τις εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένων προσφύγων, ισχυροποίησε τα δύο άκρα του πολιτικού συστήματος, με αποτέλεσμα νέο χειρότερο διχασμό, που ουσιαστικά τελείωσε το 1974. Η χώρα έμεινε στο στρατόπεδο της Δύσης, ως πρόθυμο μέλος της ΕΟΚ και απρόθυμο του ΝΑΤΟ.

Σε μια στιγμή όπου δεν μας έλειπε σχεδόν τίποτα, τα Δεκεμβριανά του 2008 έδειξαν πως η αλληλοφαγωμάρα είναι ενσωματωμένη στο DNA μας: ξαναρχίσαμε να ακούμε για πηγάδες και γουναράδικα από πρόσωπα εντελώς άσχετα με τα γεγονότα της εποχής εκείνης. Από πρόσωπα υστερικά επειδή αδυνατούσαν να αντιληφθούν ότι η ζωή δεν είναι ασπρόμαυρη κι ότι η κομματική αντιπαράθεση δεν είναι απαραίτητα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ο Τσίπρας διατύπωσε το θρυλικά ανόητο «Ή τους τελειώνουμε, ή μας τελειώνουν», και η χώρα χωρίστηκε σε… μπατριώτες και σε… μενουμευρώπηδες. Παρά το καθαρό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η δυτική συνιστώσα επικράτησε και πάλι, αν και ο φιλοευρωπαϊσμός μας αποδυναμώθηκε σοβαρά.

Η τρέχουσα φάση έρχεται σε συνέχεια της προηγούμενης και θα μπορούσε να ονομαστεί… ψεκασμένοι εναντίον… φιλελέφτ, αφού Πουτινικοί και Τραμπικοί συμπολίτες μας έχουν συμπήξει κοινό μέτωπο κατά του νυν κοινωνικοοικονομικού κατεστημένου, όπως αυτό εκφράζεται όχι μόνο εδώ μα και στην υπόλοιπη ΕΕ, και στη Βόρεια Αμερική. Το αστείο είναι ότι πλέον αμφότερες οι πλευρές αλληλοκατηγορούνται ως ανελεύθερες και συντηρητικές, και μάλιστα με πλούσια επιχειρηματολογία. Χειραγωγημένοι από bots, οι μεν θεωρούν ότι καταπιέζονται από τους δε, και αντίστροφα. Οι ενδιάμεσοι δημοκράτες γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει τέλειο και ότι ζητούμενο είναι το κατά περίπτωση αρκετά καλό. Γνωρίζουν ότι τα ριψοκίνδυνα πειράματα περισσότερο βλάπτουν παρά ωφελούν. Απορρίπτοντας τις εκατέρωθεν υπερβολές, παρακολουθούν σαστισμένοι.

Οι Νεοέλληνες είμαστε πιστοί συνεχιστές της αρχαίας και βυζαντινής κληρονομιάς μας. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, ενωμένοι υπήρξαμε μόνο υπό ξένο ζυγό, μόνο ως υπήκοοι της Pax Romana και της Pax Ottomana. Δεν ξέρω τι έχει αυτός ο τόπος, δεν ξέρω γιατί αποτελεί τόσο πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια έριδας. Ίσως φταίει η θέση του, σταυροδρόμι ιδεών και πρακτικών, πάντα στο στόχαστρο έξωθεν παραγόντων. Αυτό που πάντως ξέρω είναι ότι η αδιάκοπη μεταξύ μας πάλη δεν μας επιτρέπει να προκόψουμε. Μόνο διώχνει όσους βρίσκονται στη μέση και απλώς επιθυμούν το καλό του συνόλου.