Στάση Πετράλωνα

Αφήνοντας πίσω τη βαβούρα των μπουζουκοκαφετεριών του Θησείου, ο περιφερειακός του Φιλοπάππου –με το λόφο να ρίχνει τη σκιά του– οδηγεί σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές αθηναϊκές συνοικίες, τα Πετράλωνα. Με συντεταγμένες τους μεγάλους οδικούς κόμβους της Χαμοστέρνας και της Πειραιώς, τη γέφυρα του Πουλόπουλου από τη μία πλευρά και τη Γενναίου Κολοκοτρώνη που καταλήγει στο Κουκάκι, από την άλλη. Πολύ σημαντικές, επίσης, για την ανθρωπογεωγραφία της περιοχής είναι οι γραμμές του ηλεκτρικού, που οριοθετούν το Άνω και το Κάτω κομμάτι της περιοχής. Που είναι τοποθετημένη ακριβώς στο μεταίχμιο κέντρου - απόκεντρου, λαϊκού - κοσμικού, τρέντι - εναλλακτικού. Από κάθε άποψη (κατοικία, διασκέδαση, βόλτα) γίνεται πολύ δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, συστήνει μια καινούργια πιάτσα και ψιλοανησυχεί τους ντόπιους για τη μελλοντική της εξέλιξη…

Άνω Πετράλωνα «Μικρό Παρίσι»…

Πιο αριστοκρατικά, εσχάτως hip, τα Άνω Πετράλωνα είναι στην ημερήσια αθηναϊκή διάταξη των 00s. Ο γοητευτικός λόφος του Φιλοπάππου στάζει πράσινο, η χαμηλή δόμηση ελαχιστοποιεί τα αρχιτεκτονικά τερατουργήματα προς όφελος των μονοκατοικιών (με τις πανέμορφες αυλές σαν ασπρόμαυρο σινεμά) και τα Άνω Πετράλωνα μετοικήθηκαν από φοιτητές, καλλιτέχνες και λοιπά συνειδητοποιημένα «παιδιά της πόλης». Από την Τριών Ιεραρχών μέχρι και τη Δημοφώντος τα ενοίκια ανέβηκαν (σχεδόν απίθανο να βρεις δυάρι κάτω από € 400), ενώ η οδός Τρώων εξελίχθηκε σε φιλέτο.

Ο Νίκος Μουζακιώτης αγόρασε το θρυλικό θερινό κινηματογράφο «Ζέφυρο» το 1985. Στη γειτονιά υπήρχαν χαμόσπιτα, Πομάκοι, τσιγγάνοι και οι παραδοσιακοί Πετραλωνίτες μάγκες, που ασφαλώς δεν μπορούσαν να συμβιώσουν με το σινεφίλ κοινό που κατέβαινε από τα βόρεια για να δει «δύσκολες» ταινίες. «Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολα, υπήρχαν μέρες που κόβαμε μόνο 3-4 εισιτήρια. Υπήρχαν, ας τις πούμε «τοπικές συμμορίες», που αποθάρρυναν τον κόσμο, έκαναν επιτιμητικά σχόλια και γενικά δεν σήκωναν πολλά. Σχεδόν κάθε βράδυ έκανα τον πυροσβέστη προκειμένου να προλαβαίνω τις φασαρίες και σε συνδυασμό με το ότι το σινεμά «δεν πήγαινε» έλεγα ότι πάμε για φυλακή όπου να ’ναι. Όμως σιγά σιγά τα πράγματα άλλαξαν, υπήρξαν άνθρωποι που είδαν μπροστά, άνοιξαν άλλου είδους μαγαζιά και διαμορφώθηκε μια πιάτσα που μάζεψε άλλου είδους κόσμο, π.χ. πολλούς φοιτητές. Λιγόστεψαν βέβαια οι ντόπιοι, εξαφανίστηκαν οι παράγκες και η περιοχή εξακολουθεί να είναι αναπτυσσόμενη, π.χ. η πλατεία Μερκούρη είναι πολύ στα πάνω της τον τελευταίο καιρό. Για μένα, η περιοχή από το σταθμό του ΗΣΑΠ στο Θησείο μέχρι εδώ είναι ένα μικρό Παρίσι».

ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ HIGHLIGHTS

• Οι κυρίες που «κάνουν γειτονιά» στα σκαλοπάτια και ζητούν σκανδαλιάρικα να μάθουν ποιος/α ήταν αυτός/ή που σε επισκέφθηκε χθες βράδυ

• Το σπίτι - γκραφίτι στη μέση της Τρώων

• Το παρκάκι στο τέλος της (όπως πηγαίνεις προς Χαμοστέρνας) που βγαίνουν βόλτα τα σκυλιά της περιοχής και καθαρίζουν συνεχώς οι κάτοικοι

• Η λαϊκή αγορά της Καλλισθένους κάθε Παρασκευή

• Το στέκι «Αντίπνοια» (Αριστοβούλου & Πυλάδου, Κάτω Πετράλωνα), που προωθεί την αυτοοργάνωση και παλεύει ενάντια στις καρκινογόνες κεραίες κινητής τηλεφωνίας

• Το βιβλιοπωλείο «ΑΜΟΝΙ» (Δεινοχάρους 1, πλ. Μερκούρη). Πραγματικά εναλλακτικό στέκι των πραγματικά εναλλακτικών ομώνυμων εκδόσεων του Χρήστου Σιδερή.

• Η ταβέρνα «Αττική» (αλλιώς «Μπανανιά») στην Τριών Ιεραρχών. Κλειστή πια, εκεί πήγαινε η Αλίκη Βουγιουκλάκη μετά τις πρεμιέρες της.

• Το «Ασχημόπαπο» στην Ιώνων. Φωτογραφίες του Ξυλούρη στους τοίχους, κουρελούδες κι αμπέχωνα, σταματημένο αντιστασιακά στο χωροχρόνο.

• Ο «Περικλής» (Κοίλης 2, 210 3458.664). Απλά μπακαλιάρος σκορδαλιά. Ο πρώτος τηγανισμένος με εμπειρία δεκαετιών και η δεύτερη killer.

…ή “China Town”;

Ο Κώστας Διαμάντης πήρε το εστιατόριο «Οικονόμου» το 2001, μετά από 7 δεκαετίες που η ομώνυμη οικογένεια λειτουργούσε ένα από τα πιο ιστορικά μαγειρεία της Αθήνας. Είναι λίγο δύσπιστος απέναντι στην αθρόα προσέλευση του κόσμου. «Χάνει κάπως η γειτονιά την όψη της, πέφτει κατά τη γνώμη μου η ποιότητα του κόσμου και στο τέλος φοβάμαι μην καταντήσουμε σαν του Ψυρρή. Γι’ αυτό είμαι αντίθετος, π.χ. στην πεζοδρόμηση της Τρώων. Πρέπει να διαφυλαχθεί η απλότητα και το χρώμα του δρόμου που είναι η καρδιά των Πετραλώνων. Μην ξεχνάμε ότι τα Πετράλωνα ήταν η αθηναϊκή “China Town” και δυο τρία χρόνια τώρα που αυξήθηκε η πελατεία, οι Πετραλωνίτες δυσανασχετούν. Για παράδειγμα, ο «Οικονόμου» ήταν και είναι γνωστός για το οικογενειακό, φιλικό κλίμα και για το φαγητό. Δεν μπορώ να σερβίρω παρέες που έρχονται μόνο για να μεθύσουν. Χαλάει την ισορροπία».

Στροφή στη Δωριέων, πέρασμα από το μοντέρνο μεζεδοπωλείο «Κάππαρη» και μπροστά σου η πλατεία Μερκούρη, ένα από τα καλοκαιρινά hits, κυρίως λόγω της «Βραζιλιάνας» (Αρκάδων 4, 211 7108.428) – το τελευταίο alt στέκι απέναντι από το παραφορτωμένο περίπτερο στη μέση της πλατείας. Το καλοκαίρι όλοι πέρασαν από εδώ. Δύο χώροι, ο ένας για φαγητό (κρητικής κατευθύνσεως), ο άλλος για ποτό, ρακές, antiglobalistas, συχνά παράλληλα events, όπως παρουσιάσεις βιβλίων.

Για την ώρα το μυριβιλικό τσιπουράδικο η «Πρεσβεία της Γεύσης», το σουβλατζίδικο «Η Παρέα» και η ταβέρνα με ζωντανή μουσική «Μελωδία» συμπληρώνουν το νυχτερινό μενού. Η πλατεία όμως «μετράει», και μάλλον είναι ζήτημα χρόνου να σκάσουν και τα πρώτα μπαράκια.

Κάτω Πετράλωνα... Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια;

Ο Γιώργος Γεωργίου παραμένει η πιο sharp πένα της αθλητικογραφίας, έχοντας έναν πάντα υπερβολικό αλλά μοναδικά αλανιάρικο τρόπο να σχολιάζει όσα συμβαίνουν στο χορτάρι. Εκφράσεις του έχουν αναπαραχθεί κατά κόρον, άλλες έγιναν σχεδόν ορολογία, οι περισσότερες έχουν κοινό παρονομαστή μερικές δεκαετίες ζωής στα Κάτω Πετράλωνα. Μπορεί να σου μιλάει για ώρες για τις συγχωνεύσεις των τοπικών σωματείων, στις οποίες έχει παίξει κεντρικό παραγοντικό ρόλο, καταλήγοντας στο ότι: «Τα Πετράλωνα είναι πολύ ποδοσφαιρική συνοικία. Στους αγώνες της τοπικής ομάδας που γίνονται στο Ρουφ –κοντά στο Σεράφειο– μαζεύονται ακόμα και 1.000 άτομα, παλιότερα όλοι μαζί πηγαίναμε στον Ταύρο να δούμε τον Φωστήρα. Στα Κάτω Πετράλωνα, η μπάλα ήταν διέξοδος και βασική ασχολία της φτωχολογιάς. Οικοδόμοι, εργάτες, μαζεύονταν στα καφενεία (κάποτε, σε διάστημα λίγων δρόμων υπήρχαν πάνω από 35) και τις ταβέρνες, εκεί έβγαιναν οι ατάκες, εκεί γεννιόταν η περίφημη πετραλωνίτικη μαγκιά. Πηγαίναμε βόλτες στην Τριών Ιεραρχών, ανεβαίναμε στου Φιλοπάππου, στη θρυλική πόρνη Γαβριέλλα. Επίσης, σημείωσε ότι μιλάμε για ένα πολύ τζογαδόρικο μέρος. Παλιά μπαρμπούτι και χαρτιά – τώρα πολύ στοίχημα». Σήμερα τι γίνεται; «Νομίζω ότι τη συνοικία την έχει ξεπεράσει η ζωή. Μια λύση θα ήταν να γίνει ξεχωριστός δήμος – Άνω και Κάτω Πετράλωνα έχουν μαζί σχεδόν 130.000 κατοίκους, είναι ο “αφαλός της Αθήνας”». Τα Κάτω Πετράλωνα συνεχίζουν να κατοικούνται με σχιζοφρενική μανία. Πολυκατοικίες σηκώνονται συνεχώς, η πεζογέφυρα στο σταθμό του ΗΣΑΠ μαρκάρει τα ραντεβού, στο «Καφενείο του Τζαννή» (Αιγιδών και Πινδάρου) θα συλλέξεις τα καλύτερα ποδοσφαιρικά σχόλια κάτω από τις οθόνες που δείχνουν Champions League, το πολύπαθο εργοστάσιο της Palco έκλεισε στην Αλκμήνης, η πειραματική σκηνή «Άκης Δαβής» λειτουργεί στον ίδιο δρόμο, η ταβέρνα «Μονοπώλιο» σερβίρει λίγο πάνω από την Πειραιώς, ενώ ο «Βασιλόπουλος» –κλειδί στην Ιπποθοντιδών– μοιάζει με γενική συνέλευση φοιτητών όλων των γύρω περιοχών…

ΣΙΝΕ ΖΕΦΥΡΟΣ: Λειτουργεί από το 1932, αρχικά ήταν προπολεμικό κέντρο διασκέδασης – από το 1957 και μετά προβάλλει ταινίες. Μετά την κατοχή ο κόσμος πήγαινε να δει τη Βασιλειάδου, αργότερα Καραγκιόζη και τα πρώτα αθηναϊκά βαριετέ (με πρωταγωνιστή ένα νεαρό Γιάννη Βογιατζή). Έπειτα μαράζωσε για λίγο μέχρι να ανακάμψει τις τελευταίες δύο δεκαετίες, κάνοντας έως και 2.000 εισιτήρια τη βραδιά. Τώρα ετοιμάζει χειμερινό αδερφάκι στην Καστέλλα… Τρώων 36, 210 3462.677

ΤΑ ΑΤΤΑΛΙΩΤΙΚΑ: Ένα σημείο στη γειτονιά των Πετραλώνων που δικαιολογεί απόλυτα το κλισέ «πόλη μέσα στην πόλη». Υπέροχες πέτρινες μονοκατοικίες με φάτσες στην οδό Καλλισθένους και πίσω αυλές που βλέπουν στον πεζόδρομο και το άλσος με τα γήπεδα μπάσκετ. Χτισμένες από πρόσφυγες που έφτασαν στην περιοχή μετά την καταστροφή και συντηρούνται από τους απογόνους τους που προσθέτουν κιτς αλουμινένιες λεπτομέρειες. Επικοινωνούν με μικρά ασβεστωμένα σοκάκια που θυμίζουν χωριό.

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ. Οι «διόσκουροι» της οδού Δριόπων. Χαιρετιούνται το πρωί ανοίγοντας τα καταστήματά τους, φούρνος και κρεοπωλείο, αντίστοιχα, και διατηρούν την προσωπική σχέση με την πελατεία τους. Ο πρώτος φτιάχνει φημισμένα μπισκότα βουτύρου και ο δεύτερος ξέρει το αγαπημένο κομμάτι κάθε πελάτη του (και των φίλων τους).

ΟΔΟΣ ΤΡΩΩΝ

Ένα μικρό αισθητικό αριστούργημα, η καρδιά των Άνω Πετραλώνων. Ξενυχτάδικα ψιλικατζίδικα, λαχταριστά νεοκλασικά με στενά μπαλκόνια δίπλα σε τεχνοκρατικές design πολυκατοικίες και μια πιάτσα που ξεκινά από το 70s καφέ «Δυτικά του Φιλοπάππου» και περιλαμβάνει:

«Οικονόμου» (Τρώων 41 & Κυδαντιδών, 210 3467.555). Παραδοσιακό μαγειρείο με απλές ελληνικές γεύσεις που έχουν τιμήσει πρωθυπουργοί, καλλιτέχνες, διανοούμενοι και πάσης φύσεως παράγοντες. Κοκκινιστό μοσχαράκι και στιφάδο, μεγάλη επιτυχία.

«Πλειάδες» (Τρώων 34, 210 3464.655). Μοντέρνο μεζεδοπωλείο, χιλιοτραγουδισμένες τεράστιες ποικιλίες.

«Θεραπευτήριο» (Καλλισθένους & Κυδαντιδών 41, 210 3412.538). Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, φθηνά και νόστιμα μαγειρευτά, στέκι καρδιολόγων (!). Από τους ίδιους ιδιοκτήτες άνοιξε απέναντι το «Χαρμάνι», με μοντερνιτέ που μάλλον δεν ταιριάζει στο ύφος της γειτονιάς.

«Συνοικία Τ’ Όνειρο» (Κυδαντιδών 35 & Τρώων 53, 210 3471.551). Δύο μαγαζιά σε μικρή απόσταση – εδώ γυρίστηκε η ομώνυμη ταινία με τον Αλεξανδράκη, τυπικό και νόστιμο μεζεδοπωλείο.

«Τσιπουράδικο» (Τρώων 43, 210 3479.327). Παλιό καφενείο που έκλεινε νωρίς κι εξελίχθηκε με την ανάπτυξη της πιάτσας. Ποικιλίες και τηγανητά θαλασσινά (πολύ λάδι) και παππούδες που μέσα βλέπουν μπάλα.

«Chez Lucien» (Τρώων 32, 210 3464.236). Διάσημο πια γαλλικό μπιστρό, στο χώρο που κάποτε βρίσκονταν τα σουβλάκια του Χάρη. Το τραπέζι ανάποδα στην οροφή-σήμα κατατεθέν, τα τραπέζια κολλητά – μια παρέα, μενού τρία πιάτα (κρεμμυδόσουπα, μοσχαρίσια αράχνη ή εντρεκότ με κολοκυθοπουρέ και γλυκό σουφλέ σοκολάτα – ο τυφλοσούρτης μου).

Φωτό: Αλέξανδρος Φιλιππίδης