Άλλη μια χρονιά τελειώνει. Πού βρισκόμαστε σε σχέση με τα ζώα;

Το 2021 ψηφίστηκε ο πολυαναμενόμενος νόμος για τα ζώα, ο 4830/2021. Η κυβέρνηση της ΝΔ είχε τη στήριξη πολλών εθελοντών και σωματείων, που, ακόμα κι αν δεν προέρχονταν από αυτόν τον πολιτικό χώρο, αναγνώρισαν πως ο νόμος αυτός θα τακτοποιούσε πολλές εκκρεμότητες και θα έθετε σε πιο σαφή πλαίσια έννοιες όπως η ευζωία ή η κακοποίηση των ζώων. Θα διόρθωνε πολλές αδικίες. Για αυτό και τον στήριξαν και τον υποδέχτηκαν με πολλές ελπίδες.

Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε. Πού βρισκόμαστε; Αυτό που σχεδόν ομόφωνα δηλώνουν οι εθελοντές από όλες τις περιοχές της Ελλάδας είναι ότι αισθάνονται απογοήτευση και απελπισία. Ο νόμος έχει σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή του και αυτό έχει οδηγήσει σε μια χαοτική κατάσταση, φυσικά με βασικά θύματα τα ζώα.

Όμως μαζί με τα ζώα υποφέρουν και οι εθελοντές που τα νοιάζονται και όλοι οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες, η κοινωνία, η εικόνα της χώρας, αλλά και η ίδια η κυβέρνηση, η οποία εκπέμπει μια εικόνα καθόλου κολακευτική, εικόνα κυβέρνησης που αδυνατεί να εφαρμόσει τους νόμους που η ίδια γράφει και ψηφίζει.

Ο 4830/2021 ενώ τυπικά ισχύει, στην πραγματικότητα είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση. Το Υπουργείο Εσωτερικών κάνει προσπάθειες να ισορροπήσει ανάμεσα σε όσους αφορά άμεσα ο νόμος, όμως έχουν διαφορετικές απόψεις, συμφέροντα, αφετηρία. Π.χ. ανάμεσα στους εθελοντές και τους κυνηγούς, που οι μεν θεωρούν τη στείρωση για τους σκύλους τη μόνη λύση, ενώ οι δε τη βλέπουν ως ζημιά. Το υπουργείο έχει μπει σε μια διαδικασία συνεχών αλλαγών, διατάξεων και κινήσεων που μοιάζουν σπασμωδικές και μόνο χειρότερη κάνουν την ήδη δυσάρεστη κατάσταση.

Οι εθελοντές μιλάνε για μεγάλο κύμα εγκαταλείψεων ζώων από τους ιδιοκτήτες τους που θέλουν να αποφύγουν τις ευθύνες

Εντωμεταξύ οι ανακοινώσεις για πρωτοφανείς σε αυστηρότητα τιμωρίες, τα δυσανάλογα πρόστιμα, τα παράβολα που θα πρέπει να πληρωθούν, οι νέες υποχρεώσεις όσων έχουν ζώα συντροφιάς ή εργασίας, δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς οι εθελοντές μιλάνε για μεγάλο κύμα εγκαταλείψεων ζώων από τους ιδιοκτήτες τους που θέλουν να αποφύγουν τις ευθύνες. Και αυτό έγινε πολύ εύκολα, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ζώων δεν φέρει ηλεκτρονική σήμανση, microchip,  oπότε και δεν μπορεί να γίνει συσχέτιση με τον ιδιοκτήτη και να επιβληθεί τιμωρία.

Η τοποθέτηση microchip είναι άλλος ένας νόμος που δεν εφαρμόστηκε, ως έπρεπε, ποτέ. Αν και ισχύει από το 2012, μόνο ένα 30% των ιδιόκτητων ζώων το φέρει. Οι εθελοντές και τα σωματεία επιμένουν ότι ο τρόπος που επιχειρείται να εφαρμοστεί ο νόμος δεν έθεσε σαν απόλυτη προτεραιότητα την ηλεκτρονική σήμανση, όπως και ήταν λογικό να γίνει, με αποτέλεσμα καταστροφικό: γιατί αυτό καθιστά τον νόμο μη εφαρμόσιμο.

Ελάχιστοι είναι οι έλεγχοι που γίνονται, ενώ η εκπαίδευση της Αστυνομίας και των Δήμων είναι τουλάχιστον ανεπαρκείς. Επιπλέον έχει δημιουργηθεί άλλο ένα αδιέξοδο, ανάμεσα σε όσους ανυποχώρητα φαίνεται πως παρουσιάζουν τη λήψη και φύλαξη σε ειδική «τράπεζα», δείγματος DNA όσων ζώων οι ιδιοκτήτες τους αρνούνται να στειρώσουν, με σκοπό να εντοπίζονται οι γεννήτορες των εγκαταλελειμμένων νεογέννητων και να τιμωρούνται οι ιδιοκτήτες τους, και των κτηνιάτρων που απέχουν από τη λήψη των δειγμάτων, δηλώνοντας πως διαφωνούν με αυτή την πρακτική, διότι την θεωρούν ανεφάρμοστη και αντιεπιστημονική.

Οι παράνομες εκτροφές εξακολουθούν να μην εντοπίζονται, τα ζώα που ζουν γύρω από κτηνοτροφικές μονάδες αναπαράγονται ανεξέλεγκτα, αφού θεωρούνται κυριολεκτικά αναλώσιμα και η εφαρμογή του νόμου, ιδίως σε περιοχές της επαρχίας, μοιάζει άπιαστο όνειρο.

Οι κάτοικοι των πόλεων δεν έχουν εικόνα της σκληρής πραγματικότητας

Εντωμεταξύ οι κάτοικοι των πόλεων δεν μπορούν να έχουν εικόνα της σκληρής πραγματικότητας, καθώς τα περισσότερα και στη χειρότερη κατάσταση ζώα ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, σε ορεινές και ερημικές τοποθεσίες. Δεν  κυκλοφορούν πολύ την ημέρα, κινούνται σε αγέλες που αποφεύγουν τους ανθρώπους, πολλά ζώα είναι σε μια ημιάγρια κατάσταση και αναπαράγονται ανεξέλεγκτα φτάνοντας σε έναν τρομακτικά μεγάλο και μη διαχειρίσιμο πληθυσμό. Σκάνδαλα που αποκαλύφθηκαν, από εθελοντικές οργανώσεις, όπως το Save A Greek Stray, οι παράνομες θανατώσεις ζώων στο ΔΙΚΕΠΑΖ, το μαρτύριο των σκύλων που ζουν μέσα ή πέριξ του Δημοτικού Κυνοκομείου Τρίπολης, αλλά και το βάσανο των εκατοντάδων ζώων που εγκαταλείπονται στη χωματερή της Ξάνθης και φροντίζονται από το τοπικό σωματείο «Αδεσποτούλια Ξάνθης», φαίνεται πως δεν συγκινούν κανέναν αρκετά ώστε να αποδώσει ευθύνες σε όσους τις έχουν.

Όμως γεγονός είναι ότι η φιλοζωική συνείδηση του κόσμου, κυρίως της νέας γενιάς, φαίνεται πως έχει αναπτυχθεί πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε πρόοδο έχει κάνει το κράτος. Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα μεγάλη διαδρομή να καλυφθεί για να αποκτηθεί συνολικά από την κοινωνία, η δυνατότητα αντίληψης της πραγματικότητας, ώστε να τεθούν οι σωστές βάσεις για ένα πραγματικά καλύτερο μέλλον.

Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε πως μέσα στη χρονιά που σύντομα τελειώνει, δεν υπήρξε ουσιαστική πρόοδος. Μια αλλαγή ήταν η αντικατάσταση της Ειδικής Γραμματέως για τα Ζώα Συντροφιάς, της κ. Δημοπούλου από τον κ. Χρυσάκη, ο οποίος προέρχεται από την Ελληνική Αστυνομία και είναι συγγραφέας του εγχειριδίου που έχει διανεμηθεί σε όλα τα αστυνομικά τμήματα της χώρας, «Το Νομικό status των ζώων στην Ελληνική Έννομη Τάξη». Ο διορισμός του αρχικά έφερε ενθουσιασμό, την ελπίδα πως θα βελτιώνονταν κάποιες προβληματικές καταστάσεις, όμως γεγονός είναι ότι, τουλάχιστον ακόμα, δεν έχει φανεί σπουδαία διαφορά.

Τον Σεπτέμβρη το Υπουργείο Εσωτερικών έθεσε σε Δημόσια Διαβούλευση διατάξεις που αφορούσαν τη λήψη DNA. Η διαβούλευση είχε εκατοντάδες σχόλια από εθελοντές και κυνηγούς, με απόψεις εκ διαμέτρου αντίθετες. Τελικά αποφασίστηκε η μείωση του παραβόλου λήψης γενετικού υλικού των ζώων συντροφιάς, από τα 135 ευρώ στα 70 ευρώ και, ιδίως για τους κυνηγετικούς σκύλους, στα 40 ευρώ, κάτι που θεωρήθηκε άδικο και έφερε πολύ μεγάλη απογοήτευση στον φιλοζωικό κόσμο, αφού οι εθελοντές τονίζουν πως τα πιο πολλά ζώα που χρήζουν σωτηρίας είναι τα κυνηγετικά. Επιπλέον, η έναρξη επιβολής των προστίμων πήρε παράταση ως την 1.7.2025.

 Πολλά δημοτικά κυνοκομεία, νόμιμα ή μη, φιλοξενούν τα ζώα σε απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης

Κάτι άλλο που απασχόλησε πολύ, ήταν η άρνηση των περισσότερων δήμων της χώρας να συμμορφωθούν στα νέα δεδομένα. Έχει γίνει ξεκάθαρο πως οι δήμοι δεν έχουν ούτε τις γνώσεις ούτε τις ικανότητες και σε πολλές περιπτώσεις ούτε τη θέληση να διαχειριστούν το ομολογουμένως δυσεπίλυτο ζήτημα των αδέσποτων. Και παρόλο που δεν τηρούνται οι υποχρεώσεις τους και πολλά δημοτικά κυνοκομεία, νόμιμα ή μη, φιλοξενούν τα ζώα σε απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης, φαίνεται πως οι δημοτικές αρχές εξακολουθούν να είναι στο απυρόβλητο και να μην έχουν συνέπειες για τη μη συμμόρφωσή τους.

Ξεχασμένες και εκτός κάθε σχεδιασμού, δυστυχώς, συνεχίζουν να είναι οι αδέσποτες γάτες, οι οποίες ζουν και μέσα στις πόλεις, ακόμα και στην πρωτεύουσα, σε δυσθεώρητους αριθμούς.

Λίγες μέρες πριν τελειώσει άλλη μια χρονιά που δεν εφαρμόστηκε ο νόμος, διατυπώνονται επίμονα πολλές απορίες:

• Έχουν ακριβή εικόνα της πραγματικής κατάστασης ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί, οι αρχές; Γνωρίζουν; Εάν ναι, γιατί δεν αντιδρούν;
• Στο άρθρο 42 του 4830/2024 αναφέρεται πως πέντε χρόνια μετά την ψήφιση του, θα γίνει αξιολόγηση της εφαρμογής του. Είναι ορατός ο κίνδυνος ένας εξαιρετικός νόμος να ακυρωθεί λόγω αδυναμίας όσων κλήθηκαν να τον κάνουν πράξη.
• Τι μας μένει να κάνουμε σαν πολίτες; Το σωστό.
• Να υιοθετήσουμε μια στάση ζωής που δεν θα διογκώνει το ήδη τρομακτικό πρόβλημα των εκατομμυρίων αδέσποτων και κακοποιημένων ζώων.
• Να μιλάμε, να απαιτούμε από το κράτος μας να σέβεται και να προστατεύει κάθε ζωή.
• Να μη συνηθίσουμε το άρρωστο, το πεινασμένο ή το νεκρό σκυλί στην άκρη του δρόμου.
• Να μη συνηθίσουμε τις γάτες που ζουν στους κάδους κι όχι σε ένα ζεστό σπίτι.
• Να μη συνηθίσουμε, γιατί η συνήθεια μειώνει τις αντιδράσεις.
• Και να ελπίζουμε. Είναι υποχρέωση μας προς όλα αυτά τα ζώα, τις πιο όμορφες ψυχές.