Ο Γιάννης Μπουτάρης στον ουρανό με τα άφιλτρα τσιγάρα

Ράδιο 88μισό, Θεσσαλονίκη, 1996. Ο Μύλος ήταν στα ντουζένια του, η εκπομπή μου ήταν πρωινή, ξεκινούσα τα τραγούδια και τις παρόλες στις 8. Τον σταθμό τον άκουγε όλη η πόλη, η γραμματεία απαντούσε στα τηλέφωνα από τις 10, έως τότε η επικοινωνία ήταν περασμένη στο στούντιο, ο πρωινός παραγωγός απαντούσε σελφ σέρβις. Έβαλα Massive Attack, «Safe From Harm». Τη θυμάμαι σαν τώρα εκείνη μέρα: Ήταν μουντή, κρύος χειμώνας, η υγρασία περόνιαζε κόκκαλα και πάγωνε φλέβες. «Μπρίστολ - Θεσσαλονίκη ισοπαλία με τέτοιο σκατόκαιρο σήμερα» είπα. Λίγο μετά μια φωνή στο τηλέφωνο με ρώτησε «τι κατηγορία μουσικής παίζουν άραγε αυτά τα αλάνια τα… πώς τα είπες;».

Αυτή ήταν η πρώτη μου γνωριμία με τον Γιάννη Μπουτάρη, «σ’ ακούω κάθε πρωί την ώρα που ξυρίζομαι» είπε και ψιλοκολακεύτηκα. «Τριπ χοπ, ε; Μωρέ μπράβο, αν και εμένα μου αρέσουν πιο πολύ τα ροκενρόλ και τα μπλουζ. Να τα πούμε κι από κοντά καμιά φορά». Λίγες ώρες μετά την εκπομπή, από τα δυτικά του Μύλου τραβήχτηκα στο κέντρο. Καρμικό: Τον πέτυχα έξω από το καφέ-μπαρ Θερμαϊκός να περπατά παρέα με τον Παναγιώτη Σπύρου, τον Ανέστη Πεταλίδη και τον πατέρα του κολλητού-αδελφού μου, Τάκη Λεάνη. Όλοι τους ήταν τέρμα επώνυμοι Αρειανοί, βαμμένοι κίτρινοι, δόξα Χαριλάου, αρρώστια ως το μεδούλι. «Γεια σου κυρ Τάκη» είπα του Λεάνη και «γεια σου και σένα, κυρ Γιάννη, με τους Massive Attack σου!».

Από εκείνη τη μέρα με τον Γιάννη Μπουτάρη υπερσυνδεθήκαμε προσωπικά. Λίγο μετά, όταν με την καλή μου μέναμε στην Προξένου Κορομηλά, συναντιόμασταν σχεδόν κάθε μέρα. Η εικόνα του με την κρεμ καπαρντίνα και μια σακούλα γεμάτη Κυριακάτικες εφημερίδες, ή τα ανταμώματά μας στο πολυσινεμά Οdeon, όπου πάντα έβλεπε την ταινία μόνος του στις πίσω θέσεις, θα μου θυμίζει πάντα εκείνη την εποχή, πριν τη μεγάλη ανατροπή.

Μικρή πόλη παραμένει και σήμερα η Θεσσαλονίκη, μα τότε στα early zeros, η πόλη ήταν ακόμα πιο μικρή και στενεμένη. Δε μιλώ μόνο για το πληθυσμιακό, αλλά για το κοινωνικοπολιτικοαισθητικό της. Όλα τα έσκιαζε του Άνθιμου η φοβέρα, τα πλάκωνε του Παπαγεωργόπουλου το κιτς, του Ψωμιάδη οι γελοίες ταρζανιές, και τα υπόλοιπα τα ξέρετε: Massive Attack! Το είπε και το έκανε ο Γιάνναρος.

Και εκείνη η φοβική και μίζερη χριστιανοδεξιά πόλη ανατράπηκε τη μυθική νύχτα του Οκτωβρίου του 2010. Κι ας έδειχνε το δημοτικό ντέρμπι χαμένο ως τη στιγμή που άνοιξαν οι κάλπες της Τριανδρίας και στο εκλογικό κέντρο της Τσιμισκή ανοίξαμε τα κρασιά του θριάμβου. Και τη δεύτερη τετραετία, νά τον να κερδίζει το παιχνίδι πανηγυρικά. Από εκείνη, όμως, την πρώτη φορά που βγήκε ο Μπουτάρης ξεκίνησε το πάρτι, η Θεσσαλονίκη έγινε μια άλλη, αποτίναξε τον μιζεραμπιλισμό. Ο μπουταρικός κοσμοπολιτισμός, η εξωστρέφεια και η γενναιόδωρη αναγνώριση του πολυπολιτισμικού παρελθόντος, άλλαξε τις ισορροπίες του τρόμου και εδραίωσε το πρόσωπο της ανοιχτής και άφοβης πόλης, που δεν φοβάται να αναγνωρίσει τα λάθη της και να μηχανευτεί ξανά ένα καινούργιο παρόν και μέλλον.

Κατατάχτηκα με πολλή αγάπη, σέβας προς το πρόσωπό του και ακλόνητη πίστη στο ή τώρα ή ποτέ του αγώνα του, τότε εκείνη την πρώτη φορά του 2006, που οι φίλοι του οράματός του ήταν μετρημένοι. Ήμουν παρών, πολέμησα με εκείνη τη λεγεώνα που έκανε τη μεγάλη ανατροπή, έχω να το λέω και να το καυχιέμαι. Με τον Πέγκα, τον Αβραμόπουλο, τη Ζώγια Κουταλιανού, την Τίλντα Καράσο, τον Ανδρέα Κουράκη, την Καλυψώ Γούλα, ήταν αδύνατο να του το αρνηθώ τη μέρα που πέρασε από τα γραφεία του περιοδικού SOUL και σάλπισε τη γενική επιστράτευση.

Και ακόμα γελώ με το σοκ εκείνης της φοβερής και τρομερής συνέντευξης Τύπου, όταν ο Μπουτάρης μου ζήτησε να βγούμε οι δυο μας τετ-α-τετ στο πάνελ και να μιλήσουμε ενώπιον του ανήσυχου κόσμου, που λίγο πριν τις εκλογές πλημμύρισε την αποθήκη στο Λιμάνι αγωνιώντας για την επόμενη μέρα. «Και με τη δημοτική TV 100, τι έχεις σκοπό να κάνεις όταν αναλάβεις;» ρώτησα. Ήταν τότε που έκανε λόγο για μια ερωτική μεταμεσονύχτια ζώνη με προβολή πορνό. Την επόμενη μέρα ο Άνθιμος της ατάκας «Όσο ζω αυτός δεν θα γίνει ποτέ δήμαρχος» και τα πρατράγουδα που ποτέ τους δεν κατάλαβαν το μποέμ, το sui generis, το τρελό χιούμορ κι αυτήν την τόσο γοητευτική agent provocateur νοημοσύνη του Μπουτάρη, ξεσάλωσαν: ο σκουλαρικάς, ο φίλος των πούστηδων, ο αλκόλας, δείτε τι θα πάθει η Θεσσαλονίκη αν τον ψηφίσει. Αυτός γελούσε, τα καταφέραμε και, όταν η πόλη άνοιξε και Εβραίοι, Οθωμανοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλλοι, στρέιτ, γκέι και όλες οι φυλές άρχισαν να την πλημμυρίζουν, ο Γιάννης με το σκουλαρίκι, τον χρυσό σκελετό γυαλιών, το μπλε μπλέιζερ, τα σιέλ κομψά πουκάμισα, τα μοκασίνια, τα λόφερ και τα μύρια χαϊμαλιά στο χέρι, περπατούσε στο κέντρο κι όλη η Θεσσαλονίκη του χαμογελούσε και του έσφιγγε το χέρι.

Τον καμάρωνα. Όταν λέμε «όλη η Θεσσαλονίκη», εννοούμε όλη τη Θεσσαλονίκη: Αρειανά και Παοκί, μεγαλοαστοί που κατοικούν στη Λεωφόρο Νίκης, αρχιτέκτονες με μεζονέτες στην Άνω Πόλη και κρεοπωλάκια στο Καπάνι, ψαροπωλητές στη λαϊκή της Μαρτίου, κομμωτριούλες στην Ανάληψη και καθηγήτριες Νομικής, τον δοξάζουν και του εύχονται καλό Παράδεισο.

Με τον κυρ Γιάννη συνεχίσαμε να ανταμώνουμε και να τα λέμε στο καφέ Greco της Μητροπόλεως. Τα τελευταία χρόνια που το βάδισμά του έγινε βαρύ και υπέφερε από λογής μυαλγίες, αυτό ήταν το στέκι που άραζε και συνοψίζαμε τις εξελίξεις με τα τρέχοντα. «Έκοψες το κάπνισμα;» με ρώτησε την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε στο Greco, όταν μου πρόσφερε τσιγάρο και αρνήθηκα. «Γαμώ την τρέλα μου, με ξέρεις. Με το αλκοόλ, που πήγα και ήρθα εξαιτίας του, καθάρισα και δεν το ξανέβαλα στο στόμα μου. Από το γαμημένο το Camel όμως είναι αδύνατο να ξεκόψω. Η μόνη παραχώρηση που έκανα στον γιατρό που μου επέβαλε να το κόψω ήταν να το γυρίσω από άφιλτρο σε Camel Φίλτρο. Αλλά, αγόρι μου, δε γαμιέται! Όταν μερακλώνω, του βγάζω το φίλτρο και το φουμάρω σκέτο άφιλτρο. Το κόβω κοινώς, όπως περίπου μου συνέστησε ο γιατρός». Ήξερα τον γιατρό του, ήταν ο παιδικός μου φίλος Χουρμούζιος Αραμπατζής. «Από καρδιά ήταν τζετ, θεριό. Μου είχε πει και το περίφημη "Άκη, είσαι ο μόνος γιατρός που με έκανε και έκοψα το τσιγάρο... για τρεις μέρες"» μου εξομολογήθηκε ο Αραμπατζής σήμερα, που όλη η πόλη συζητάει την «αναχώρησή» του.

Ως την τελευταία στιγμή: παρών, μποέμ, αμάσητος και αγύριστο κεφάλι, θρύλος, παιδί σκανδαλιάρικο και συνάμα ζώο πολιτικό, ρομαντικός, Αρειανός, με πέραση στις γυναίκες. Ο Γιάννης με την γκέλα στα κορίτσια, πάντα αποζημίωνε τις θαυμάστριες με χειροφίλημα ή και τανγκό, αφού υπήρξε και δεινός χορευτής. Ο άνθρωπος με πάθη Γιάννης Μπουτάρης, ο πολιτικός Γιάννης Μπουτάρης, ο επαναστάτης με ή και χωρίς καμιά φορά αιτία Μπουτάρης, ο Κυρ Γιάννης που λάτρεψε η Θεσσαλονίκη, αναχώρησε έχοντας ζήσει όχι μία αλλά δέκα ζωές. Μυθιστορηματικές ζωές. Ζωές σαν πλεϊμπόι αλλά και σαν ρεμάλι του πεζοδρομίου, ζωές ποιητικές και αντρειωμένες, με έρωτες, μάχες, φιλίες και γρήγορα αμάξια. Με μουσικές, με χορούς, με απίστευτη προσφορά στους συνανθρώπους του, με χουβαρνταλίκι ατέλειωτο και με μια μπέσα βλάχικη και ασύλληπτη. Μυαλό καθαρό, ακομπλεξάριστο, χωρίς παρωπίδες, ψυχή που ακόμα και στις σκοταδιασμένες ζοχάδες της ποτέ μα ποτέ δεν έχασε τη θηριώδη αστική της ευγένεια και την απαράμιλλη τρέλα του για να πάει η Θεσσαλονίκη μπροστά κι όλοι εμείς μαζί του. Ήμουν πολύ τυχερός που με τίμησε με την αγάπη και τη φιλία του. Νώθω ευλογημένος που πορεύτηκα δίπλα του και ξέρω καλά πως από εδώ και πέρα κάθε φορά που θα παίζω το «Safe From Harm» των Massive Attack στο ράδιο, ή θα το ακούσω κάπου σε ένα μπαρ, ο Μπουτάρης θα επιστρέφει στο μυαλό μου σαν ανάμνηση με αυτήν ακριβώς την εικόνα: Σε έναν Παράδεισο που προσομοιάζει στο Νυμφαίο και στο κτήμα στο Γιαννακοχώρι, με ένα άφιλτρο Καμελάκι στο χέρι το πουλάκι μου. Το άλλο χέρι κρατά σφιχτά το χέρι της Αθηνάς. Αιωνία του!