Γιατί δεν καταργήθηκε η αλλαγή της ώρας

Για ακόμη μία χρονιά, στα τέλη του Οκτωβρίου, θα προχωρήσουμε σε αλλαγή ώρας, γυρίζοντας τους δείκτες των ρολογιών μας στη χειμερινή. Παρότι πριν από λίγα χρόνια, το αν θα αλλάξει η ώρα ξανά υπήρξε κεντρικό ερώτημα, η κατάργηση των αλλαγών δύο φορές τον χρόνο δεν φαίνεται ότι θα έχει άμεση εφαρμογή. 

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, η αλλαγή της ώρας σε χειμερινή θα γίνει στις 27.10.24 και, όταν το ρολόι δείξει 04:00 π.μ., θα πρέπει να γυρίσουμε τους δείκτες του ρολογιού στις 03:00 π.μ. Μάλιστα, σχετική ανακοίνωση για την αλλαγή ώρας εξέδωσε και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, σημειώνοντας: «Σας υπενθυμίζουμε ότι, την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2024, λήγει η εφαρμογή του μέτρου της θερινής ώρας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/84 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της EE 19/01/2001, σχετικά με τις διατάξεις για τη θερινή ώρα. Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα πίσω, δηλαδή από 04:00 π.μ. σε 03:00 π.μ.».

Γιατί δεν έχει καταργηθεί η αλλαγή ώρας

Η Ολομέλεια στο Ευρωκοινοβούλιο είχε αποφασίσει την κατάργηση της αλλαγής ώρας το 2021. Η ψηφοφορία είχε γίνει τον Μάρτιο του 2019. Αυτό επρόκειτο να γίνει την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου 2021, ωστόσο, λόγω των έκτακτων συνθηκών με την πανδημία, το θέμα δεν προχώρησε και οι χώρες δεν επέλεξαν ποτέ αν θα κρατούσαν τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα. 

«Η αλλαγή της ώρας πρέπει να καταργηθεί» είχε δηλώσει το 2018 ο τότε επικεφαλής της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, μετά από μια σχετική διαδικτυακή έρευνα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 84% όσων πήραν μέρος στην έρευνα αυτή είχε ταχθεί υπέρ στο να μπει τέλος σε αυτήν την πρακτική. Σύμφωνα με την DW, μετά την εξαγγελία Γιούνκερ πολλά κράτη-μέλη πάγωσαν, πάτησαν φρένο και ζήτησαν χρόνο για να προσμετρήσουν τις συνέπειες. Δεν ήταν μόνο ορισμένοι κλάδοι, όπως η αεροναυτιλία, που φοβήθηκε τεράστιο χάος στους αιθέρες. Ακόμη και επιστήμονες χτύπησαν συναγερμό. Και βρέθηκε μέση λύση. Να δοθεί περισσότερος χρόνος. Οι αρμόδιοι για το θέμα υπουργοί της ΕΕ αποφάσισαν ότι το νωρίτερο το 2021 θα γίνονταν η τελευταία αλλαγή ώρας.

Μια σειρά από γραφειοκρατικά ζητήματα, όπως το Brexit, η πανδημία στη συνέχεια και πλέον ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις που αυτός έχει επιφέρει σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, έχουν οδηγήσει σε αναστολή υλοποίησης της απόφασης.

Το Ινστιτούτο Ιατρικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου πρόβλεψε «τεράστια προβλήματα από μια παντοτινή θερινή ώρα, περισσότεροι διαβητικοί, καταθλιπτικοί, προβλήματα ύπνου και μάθησης, προσθήκη βάρους». Σε έρευνα του γερμανικού ασφαλιστικού φορέα υγείας DAK-Gesundheit το 2019, το 29% των ερωτηθέντων παραπονέθηκε για μια σειρά από παθήσεις τη χειμερινή ώρα, όπως διαταραχή ύπνου, προβλήματα αρτηριακής πίεσης και κόπωση διάρκειας πολλών εβδομάδων. Κυρίως οι άνθρωποι που δουλεύουν σε βάρδιες, νιώθουν στο πετσί τους την αλλαγή ώρας. Χρονοβιολόγοι, που ερευνούν τον βιορυθμό του ανθρώπινου οργανισμού, επικροτούν την οριστική παραμονή στη χειμερινή ώρα και επισημαίνουν ότι η καλοκαιρινή είναι τεχνητή ώρα που «αφαιρεί φως το πρωί, κάτι που επηρεάζει αρνητικά την εργασιακή επίδοση και επιβαρύνει το σώμα το βράδυ με μιαν επιπλέον ώρα φωτός, όταν είναι ώρα για ύπνο». 

Γιατί ειδικοί ζητούν από τη Βρετανία να καταργήσει την αλλαγή ώρας

Σύμφωνα με τα ευρήματα των επιστημόνων της Βρετανικής Εταιρείας Ύπνου, η καλή λειτουργία του κιρκάδιου ρυθμού και ο ύπνος επηρεάζονται θετικά από το φυσικό φως της ημέρας και αρνητικά από τις αλλαγές της ώρας δύο φορές τον χρόνο και ιδίως όταν τα ρολόγια μετακινούνται μπροστά την άνοιξη. Η Βρετανική Εταιρεία Ύπνου συνιστά την κατάργηση των αλλαγών αυτών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε δήλωσή της, που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Journal of Sleep Research», η Εταιρεία «συνιστά ανεπιφύλακτα» η κανονική ώρα να ισχύει καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Η λέκτορας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Strathclyde, Μέγκαν Κρόφορντ, σημειώνει ότι σε περίπτωση που επικρατήσει η θερινή ώρα όλο τον χρόνο, αυτό θα είναι «μια λανθασμένη ιδέα από την άποψη του ύπνου και της κιρκάδιας υγείας. Τα πρωινά είναι η ώρα που τα ρολόγια του σώματός μας έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για φως για να παραμείνουν σε συγχρονισμό. Στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη δεν υπάρχει πλεονάζον φως ημέρας για εξοικονόμηση κατά τους χειμερινούς μήνες και δεδομένης της επιλογής μεταξύ του φυσικού φωτός το πρωί και του φυσικού φωτός το απόγευμα, τα επιστημονικά στοιχεία ευνοούν το φως το πρωί».

Ο Μάλκολμ βον Σαντζ, καθηγητής Χρονοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο Northumbria και μέλος του ερευνητικού κέντρου Northumbria Centre for Sleep Research, εξηγεί ότι «ζητώντας να ισχύει η καθιερωμένη ώρα για όλο τον χρόνο, η Εταιρεία τονίζει ότι το φυσικό φως της ημέρας το πρωί είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βέλτιστης ευθυγράμμισης των ρολογιών του σώματός μας με την ημέρα και τη νύχτα, η οποία είναι απαραίτητη για τον βέλτιστο ύπνο και τη συνολική υγεία».

Όπως προσθέτει, «η επαναφορά της μόνιμης καθιερωμένης ώρας θα σήμαινε ότι τα ρολόγια μας θα ήταν στενά ευθυγραμμισμένα με την ηλιακή ώρα και ενώ θα σήμαινε νωρίτερα ηλιοβασιλέματα το καλοκαίρι, θα υπήρχαν πρόσθετα οφέλη για την υγεία από τη βελτίωση του ύπνου και της κιρκάδιας ευθυγράμμισης, λόγω της αυξημένης έκθεσης στο πρωινό ηλιακό φως από το φθινόπωρο έως την άνοιξη». 

Να σημειωθεί ότι η απόφαση για την αλλαγή ώρας ελήφθη το 1975 εν μέσω πετρελαϊκής κρίσης. Εκείνη τη χρονιά αποφασίστηκε να υιοθετείται η θερινή ώρα την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και οι δείκτες του ρολογιού να πηγαίνουν μια ώρα μπροστά. Αντίστοιχα, την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου οι πολίτες άλλαζαν τους δείκτες στα ρολόγια τους για να έρθει η χειμερινή ώρα.