Τα παλιά πτυχία στη σύνταξη, τα νέα στα αεροδρόμια

Υπάρχει μια στιγμή που οι περισσότεροι εργαζόμενοι τελειώνουν τον επαγγελματικό τους βίο. Συνταξιοδότηση λέγεται αυτό. Είναι η ζωή μετά. Μετά το οχτάωρο που σε ξυπνάει πριν την ώρα σου ή, αν δεν υπάρχει ωράριο, μετά την πιεστική συνθήκη που ονομάζεται εργασία και αφορά κάθε λογής καθήκοντα, προθεσμίες, συναλλαγές που σε πετάν απ’ το κρεβάτι σου. 

Στις μέρες μας που ο γηράσκων πληθυσμός επιθυμεί διακαώς να παραμένει νέος σε ό,τι αφορά την εμφάνιση, θα περίμενε κανείς ότι το αίτημα για συνταξιοδότηση θα σπρώχνονταν κι αυτό κάτω από το χαλάκι της ματαιοδοξίας, όπου είναι σπρωγμένο κάθε τι άλλο που διαλαλεί την ηλικία. Όμως όχι, κάθε άλλο. Όπου σταθείς κι όπου βρεθείς συναντάς πενηνταβάλε εργαζόμενους που ανυπομονούν για τη μέρα της σύνταξης. Που γεμίζουν τα γραφεία των εργατολόγων με το πάγιο ερώτημα «πότε κατοχυρώνω σύνταξη», που επιστρατεύουν πλασματικά έτη ασφάλισης, που εξαγοράζουν τα χρόνια της πρακτικής, τα χρόνια του στρατού (οι άντρες), και που βλέπουν το ανήλικο σαν έξτρα μποναμά (οι γυναίκες).

Τα νέα πτυχία στην αγορά εργασίας

Η πλειονότητα των εργαζόμενων που έχουν καβατζάρει τα πενήντα πέντε ανυπομονεί να συνταξιοδοτηθεί, ενώ την ίδια στιγμή μεγάλος αριθμός φίλων τους βρίσκεται ήδη σε ένα ιδιότυπο καθεστώς συνταξιοδότησης που ακούει στο όνομα εθελούσια έξοδος από την εργασία. Είναι το καθεστώς στο οποίο μεγάλες εταιρείες, κρίνοντας ασύμφορους τους μισθούς των παλαιών εργαζομένων, με λίγο εξαναγκασμό και με δέλεαρ μεγάλα αποζημιωτικά πακέτα, τους έσπρωξαν εκτός εργασίας, προσλαμβάνοντας στη θέση τους τα παιδιά τους, με το μισό ή το ένα τρίτο του μισθού των αποχωρησάντων.

Το τι κάνουν όλη μέρα αυτοί οι άνθρωποι αποσυρμένοι από την εργασία τους είναι απορίας άξιο. Να πιθανολογήσουμε ότι κάποιοι σίγουρα βαριούνται, άλλοι πήραν τις βάρκες τους (αυτές με τη φορολογία των 100 ευρώ), άλλοι τα βουνά και τους κάμπους και πήγαν στα χωριά τους, άλλοι βρήκαν καινούργια μαύρη εργασία, άλλοι ψάχνουν καινούργια μαύρη εργασία, κι άλλοι πιο καλοπερασάκηδες που ξόδεψαν θαρρετά το πακέτο της αποζημίωσης, απλά καρτερούν την κανονική τους σύνταξη.

Το ερώτημα είναι γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι μέσης ηλικίας ανυπομονούν για τη συνταξιοδότηση

Το ερώτημα είναι γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι μέσης ηλικίας ανυπομονούν για τη συνταξιοδότηση. Η αλήθεια είναι ότι ένα μεγάλο ποσοστό μισθωτών έχει βαρεθεί τη ρουτίνα, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των ελεύθερων επαγγελματιών αντιμετωπίζει τη σύνταξη όχι ακριβώς σαν σύνταξη, αλλά σαν έξτρα εισόδημα που θα καλύψει τα έξοδα του γραφείου ή του μαγαζιού, προκειμένου να συνεχίσουν να εργάζονται με μικρότερη αγωνία για τον βιοπορισμό τους.

Πρόκειται για τη μερίδα των ελεύθερων επαγγελματιών που αγαπούσαν τη δουλειά τους, που την έκαναν καλά που είχαν έναν κύκλο πελατών, ένα αξιοπρεπές εισόδημα, το οποίο ωστόσο στη δύση του επαγγελματικού τους βίου, είδαν να βάλλεται από τον εταιρικό ανταγωνισμό. Τον ανταγωνισμό δηλαδή των συναδέλφων τους, που έπιασαν τον ταύρο από τα κέρατα, έφτιαξαν εταιρείες και προσλαμβάνουν πλέον φρέσκους και ορεξάτους πτυχιούχους τους οποίους πληρώνουν με ψίχουλα.

Δεν ξέρω αν είναι ικανότεροι οι δεύτεροι από τους πρώτους, σίγουρα όμως είναι περισσότερο εναρμονισμένοι με το πνεύμα της νέας εποχής, που αγαπά τη συσσώρευση κεφαλαίου και εργατικού δυναμικού κάτω από την ίδια επαγγελματική στέγη, όπου ο συνάδελφος μετατρέπεται σε εργοδότη και αφεντικό.

Τα νέα πτυχία θα εξαργυρωθούν στις εταιρείες αυτές, απολαμβάνοντας (;) έτσι τη σταθερότητα ενός εργασιακού περιβάλλοντος, την πάγια αμοιβή (ελάχιστη σύμφωνα με τα σημερινά δείγματα) και χάνοντας όλα τα άλλα. Δεν είναι μόνο ότι με τον τρόπο αυτό ο νέος αρχιτέκτονας θα εργάζεται με ωράριο πάνω σε σχέδια οικοδομήματος στη σύλληψη των οποίων δεν συμμετέχει, ο νέος δικηγόρος σε δικόγραφο κατόπιν υποδείξεως στο πλαίσιο πρακτικής που δεν εγκρίνει, αλλά κυρίως το ότι δεν θα πληρωθεί όσο πληρώνεται ο συνάδελφός του σε μια πιο στιβαρή οικονομικά χώρα της υπόλοιπης Ευρώπης, απ’ όπου ξεπατικώσαμε το σχήμα, ατυχώς όμως, καθώς δεν είχαμε το χρήμα.

Οι πτυχιούχοι-εργαζόμενοι των εταιρειών αυτών, παρ’ ότι κάνουν τη δουλειά (λόγω εξειδίκευσης) πολύ καλύτερα απ’ ότι την έκανε η προηγούμενη γενιά, δεν δουλεύουν με σπουδαίο κέφι, και στην πλειονότητά τους, απογοητεύονται γρήγορα από την έλλειψη προοπτικών για εξέλιξη, τόσο που θα προτιμούσαν να συνταξιοδοτηθούν από τα τριάντα τους. «Μα που πήγε το πάθος» αναρωτιέται σύσσωμο το εργοδοτικό δυναμικό. Στη μικρή μας χώρα –δεν ξέρω για τις άλλες– πιθανόν στον ίδιο κάδο που πετάχτηκαν και οι εναλλακτικές του πάθους. Ένας αριστούχος πτυχιούχος, όποιο όραμα κι αν έχει ξεκινώντας, θα το εξαντλήσει στο χαμηλόμισθο ωράριό του, και θα φτάσει να ζηλεύει την πορεία του γεννήτορά του, ακόμη κι αν δεν ήταν λαμπρή, τον ενέταξε ωστόσο (οικονομικά) ως ελεύθερο επαγγελματία στη μεσαία τάξη και του επέτρεψε να κάνει τα δικά του, έστω μικρά.

Η μεσαία τάξη αποτελούνταν στην προηγούμενη γενιά από ελεύθερους επαγγελματίες και μικρούς επιχειρηματίες που κατά κανόνα αγαπούσαν τη δουλειά τους, είτε η δουλειά αφορούσε μικρό εκδοτικό οίκο, είτε ταπεινό δικηγορικό γραφείο, είτε συνοικιακό φούρνο. Ενώ σήμερα η μεσαία τάξη αποτελείται κατά κανόνα από στελέχη. Στελέχη πλέον νοούνται ακόμα και οι γιατροί (συνήθως έχουν μετοχές των κλινικών), ενώ διαπρέπουν επαγγελματικά κυρίως οι μάνατζερ (ειδικά όσοι έχουν το ταλέντο να ταïζουν τις μεγάλες επιχειρήσεις με τα κομμάτια των μικρών), οι ασχολούμενοι με τα χρηματοοικονομικά. Σε κάθε περίπτωση δεν τον λες ακριβώς δικηγόρο ή αρχιτέκτονα αυτόν που απασχολεί πενήντα συναδέλφους του για να βγάλει τη δουλειά. Είναι στέλεχος ή ceo της επιχείρησής του – δίχως να θέλω να θίξω τις ικανότητές του και χωρίς να υπονοώ ότι έχτισε το γραφείο πατώντας ροδοπέταλα. Το έχτισε όμως, σε εποχές πιο ευνοϊκές από αυτές που έχουν να αντιμετωπίσουν οι νέοι του συνάδελφοι, που βλέπουν τη μοίρα να τους γνέφει μέσα από το καθεστώς της χαμηλά αμειβόμενης μισθωτής εργασίας, παρά τα όσα προσόντα τους, την οποία χαμηλή αμοιβή εγκρίνουν οι εργοδότες συνάδελφοί τους.

Κάτω από τις συνθήκες αυτές δεν είναι να απορείς που στην πόρτα του e-ΕΦΚΑ συνωστίζεται πλήθος ελευθέρων επαγγελματιών, που θα διαβιούν στο εξής σε καθεστώς ημισυνταξιούχων, και στα αεροδρόμια τα καλύτερα πτυχία μας.