Γιάννης Παναγόπουλος: Ο Πρόεδρος της ΓΣΕΕ μιλά στην Athens Voice

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αξιοπρέπειας στην Εργασία, της 7ης Οκτωβρίου, ο Γιάννης Παναγόπουλος, Πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ), μιλά στην Athens Voice για τη σημασία της Παγκόσμιας Ημέρας, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα και τη συμβολή της ΓΣΕΕ στην προώθηση αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. 

1) Τι σημαίνει για εσάς «αξιοπρέπεια στην εργασία» και ποια η σημασία της θέσπισης της «Παγκόσμιας Ημέρας Αξιοπρέπειας στην Εργασία» της 7ης Οκτωβρίου;

Η «αξιοπρέπεια στην εργασία» αναφέρεται στο δικαίωμα κάθε εργαζόμενου να έχει μια αξιοπρεπή διαβίωση, να εργάζεται σε συνθήκες εργασίας με σεβασμό των δικαιωμάτων του, να βιώνει ασφάλεια και σταθερότητα στην εργασία και στα εισοδήματά του και ισορροπία μεταξύ του χρόνου εργασίας και του ελεύθερου χρόνου που χρειάζεται να διαθέσει για τον ίδιον και την οικογένειά του. Επίσης, η έννοια της «αξιοπρεπούς εργασίας» περιλαμβάνει την προστασία από κάθε μορφής διακρίσεων, παρενοχλήσεων και εκμετάλλευσης στον εργασιακό χώρο, και τη διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να αναπτύσσουν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους και να συμμετάσχουν σε θεσμικά ρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις για την ικανοποίηση των προσωπικών και επαγγελματικών στόχων τους.

Για τα συνδικάτα, η «Παγκόσμια Ημέρα Αξιοπρέπειας στην Εργασία», που γιορτάζεται στις 7 Οκτωβρίου, είναι μια σημαντική διεθνής πρωτοβουλία που έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη και να προωθήσει τη συζήτηση για τις συνθήκες και την ποιότητα της εργασίας παγκοσμίως. Αυτή η ημέρα μας θυμίζει ότι η αξιοπρέπεια στην εργασία δεν είναι απλώς ένα δικαίωμα, αλλά βασική διάσταση ποιότητας της δημοκρατίας καθώς και κεντρική παράμετρος της βιώσιμης ανάπτυξης. Ενώνει τις φωνές των εργαζομένων και των συνδικάτων σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να απαιτήσουν καλύτερες εργασιακές συνθήκες, πολιτικές και μεταρρυθμίσεις που θα προάγουν την αξιοπρέπεια στην εργασία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

2) Ποια είναι η άποψή σας για το ύψος των μισθών στην Ελλάδα;

Κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της εφαρμογής των τριών μνημονίων οι Έλληνες εργαζόμενοι είδαν τους ονομαστικούς μισθούς τους και την αγοραστική δύναμή τους να μειώνονται δραματικά. Βιώσαμε συνθήκες κρίσης αξιοπρεπούς διαβίωσης ειδικά για τις πιο ευάλωτες ομάδες εργαζομένων. Τα τελευταία χρόνια η μείωση της αγοραστικής δύναμης συνεχίζεται εξαιτίας της ακρίβειας στην ενέργεια, σε βασικά είδη διατροφής και στην στέγαση, οξύνοντας την κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης που πλέον χρονικά καλύπτει μια δεκαπενταετία. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 28,5% των Ελλήνων δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για δαπάνες στέγασης, ενώ το 11,6% αδυνατεί να καλύψει τις ιατρικές του ανάγκες. Όλα αυτά, τη στιγμή που πάνω από το 50% των μισθωτών αμείβεται με μισθό κάτω από 1000 ευρώ μεικτά το μήνα, και σχεδόν το 80% των μισθωτών αμείβεται με μισθό κάτω των 1500 ευρώ μεικτά το μήνα. Στην Ελλάδα τα κέρδη είναι περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ υψηλότερα απ’ ό,τι στην Ευρωζώνη και οι μισθοί περίπου 15 μονάδες χαμηλότερα, αποτυπώνοντας την μεγάλη εισοδηματική ανισότητα και το μη βιώσιμο υπόδειγμα ανάπτυξης της χώρας μας που στηρίζεται στη φτηνή εργασία. 

Η παγκόσμια ημέρα αξιοπρέπειας στην εργασία υπενθυμίζει τη σημασία της προώθησης αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας και δίκαιων αμοιβών για όλους τους εργαζομένους. Είναι μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τους αγώνες που έχουν γίνει για τη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών και να ενισχύσουμε τις προσπάθειες για την εξάλειψη της φτώχειας και την προώθηση της ισότητας.

3) Ποιες είναι οι προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η αξιοπρεπής εργασία σήμερα και ποια η συμβολή της ΓΣΕΕ στη διαχείριση και την επίλυση αυτών;

Η αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα είναι η κύρια αιτία των δύσκολων συνθηκών εργασίας στη χώρα μας. Η επισφάλεια και οι ανισότητες στην εργασία, τα υψηλά επίπεδα άγχους και εξάντλησης λόγω της εντατικοποίησης  δημιουργούν συνθήκες χαμηλής ποιότητας της εργασίας. Τα υψηλά ποσοστά εργασιακής φτώχειας και υλικής αποστέρησης. Οι επικίνδυνες ή βλαβερές για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων συνθήκες εργασίας. Οι χαμηλές αμοιβές. Πρόκειται μόνο για κάποιες από τις προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη η αξιοπρεπής εργασία σήμερα και οι οποίες σαφέστατα επηρεάζουν την καθημερινότητα και το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και των οικογενειών τους.

Η ΓΣΕΕ σε όλα τα επίπεδα προωθεί μια ατζέντα επαναρρύθμισης της αγοράς εργασίας γιατί, για εμάς, είναι ζωτικής σημασίας για να αντιμετωπίσουμε την κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο μέρος των μισθωτών. Απαιτούμε την προώθηση και ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ), ως θεσμικό εργαλείο, το οποίο μπορεί να παίξει έναν ευρύτερο αναπτυξιακό ρόλο για το παραγωγικό σύστημα και την οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο το 80% των εργαζομένων να καλύπτεται από ΣΣΕ, προκειμένου να διασφαλιστούν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και αμοιβές. Ωστόσο, στην Ελλάδα, το μέγιστο ποσοστό εργαζομένων που καλύπτεται από ΣΣΕ περιορίζεται σήμερα κοντά στο 30%. 

Προτείνουμε πολιτικές που στοχεύουν στην αύξηση των μισθών πέραν του κατώτατου μισθού, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Υποστηρίζουμε και προτείνουμε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των εργαζομένων, με σκοπό την αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης τους και την προσαρμογή τους στις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Απαιτούμε αυστηρό έλεγχο και διαφάνεια του τρόπου διαμόρφωσης των τιμών και των περιθωρίων κέρδους σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Απαιτούμε την πάταξη της κερδοσκοπίας σε όλες τις επιχειρήσεις βασικών κλάδων παραγωγής και εμπορίας βασικών αγαθών διατροφής και έκτακτη φορολογία επί των κερδών σε αλυσίδες σουπερμάρκετ, επιχειρήσεις ενέργειας και μεταφορών, τράπεζες. Πιστεύουμε ότι το μείγμα αυτών των προτάσεών μας μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους εργαζόμενους.

4) Ποια η σημασία των σημερινών συνδικάτων στη διεκδίκηση αξιοπρεπών συνθηκών στην εργασία καθώς και στην προάσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων;

Τα συνδικάτα αποτελούν τη φωνή των εργαζομένων και είναι υπεύθυνα για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους σε όλα τα επίπεδα. Διασφαλίζουν με τις παρεμβάσεις τους ότι τα εργασιακά τους δικαιώματα, όπως ο σεβασμός του ωραρίου, οι άδειες, η ασφάλεια στην εργασία και οι δίκαιες αποδοχές, θα εφαρμόζονται και δεν θα παραβιάζονται από τους εργοδότες. Και θα επιμείνω στις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και τη δυνατότητα που δίνεται στις οργανώσεις των εργαζομένων να διαπραγματεύονται καλύτερες συνθήκες εργασίας και αποδοχές για τα μέλη τους, εξασφαλίζοντας ένα πλαίσιο προστασίας από την παραβατικότητα και την απομείωση θεμελιωδών εργασιακών δικαιωμάτων.

Τα συνδικάτα επιδιώκουν την συλλογική κατοχύρωση συνθηκών εργασίας που σέβονται την αξιοπρέπεια των εργαζομένων. Αγωνίζονται για την καταπολέμηση των ανισοτήτων που δημιουργούνται στον εργασιακό χώρο, επιδιώκοντας την ισότητα ευκαιριών. Τα συνδικάτα έχουν διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε αλλαγές νομοθεσίας για θέματα όπως η ασφάλιση, η υγειονομική περίθαλψη και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

5) Ποια είναι η συμβολή της ΓΣΕΕ στην προώθηση της «Ατζέντας Αξιοπρεπούς Εργασίας» της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στην Ελλάδα; Υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα ή πρωτοβουλίες που υποστηρίζετε σε αυτό το πλαίσιο;

Η Ατζέντα Αξιοπρεπούς Εργασίας αποτελεί κεντρικό πυλώνα των προτάσεων πολιτικής και της δημόσιας παρέμβασης της ΓΣΕΕ, υιοθετώντας πλήρως την ανθρωποκεντρική οπτική της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας με άξονες την αξιοπρεπή εργασία, τον κοινωνικό διάλογο και την κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι το πλαίσιο που προσδιορίζει όλες τις διεκδικήσεις και τις κινητοποιήσεις μας για την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων εργασίας, την προώθηση της ιδέας τους αξιοπρεπούς και δίκαιου κατώτατου μισθού, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου γύρω από τις απολύσεις, τις απεργίες και τη συνδικαλιστική δράση. Επίσης, προγραμματίζουμε παρεμβάσεις ενημέρωσης της κοινής γνώμης για να ενισχύσουμε την ευαισθητοποίησή της γύρω από τα δικαιώματα των εργαζομένων και τη σημασία της συλλογικής δράσης.

6) Πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η αγορά εργασίας στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, με ποιες προκλήσεις θα έρθει αντιμέτωπη η ΓΣΕΕ και ποιος θα είναι ο ρόλος της στην προσαρμογή των εργαζομένων στις νέες συνθήκες;

Ως Πρόεδρος της ΓΣΕΕ, οφείλω να επισημάνω ότι η αγορά εργασίας στην Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε σημαντικές αλλαγές. Τα επόμενα χρόνια, αναμένουμε να δούμε την ενίσχυση της αυτοματοποίησης, τη διάχυση των ψηφιακών τεχνολογιών, την πράσινη μετάβαση της οικονομίας, τις πιέσεις του δημογραφικού προβλήματος στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Και όλα αυτά θα συμβούν σε μια οικονομία που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας εξαιτίας του αδύναμου παραγωγικού συστήματος της και της μεγάλη επενδυτικής της ανεπάρκειας. Όλες αυτές οι αλλαγές θα διαμορφώσουν μια νέα οικονομική, κοινωνική και εργασιακή πραγματικότητα στην οποία η ΓΣΕΕ καλείται να παρέμβει με την επεξεργασία προτάσεων και την ανάληψη δράσεων με κεντρικό στόχο την προστασία των εργαζομένων. Στο πεδίο αυτό το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό και κρίσιμο ρόλο.

Η διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων και η μάχη για δίκαιες αμοιβές, κοινωνική ασφάλιση και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας είναι οι προτεραιότητές μας. Ο κοινωνικός διάλογος είναι θεμελιώδης για την επίλυση των προβλημάτων που θα ανακύψουν από αυτές τις αλλαγές. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την μετάβαση σε ένα νέο υπόδειγμα ανάπτυξης που θα ενσωματώνει τους εργαζόμενους στη μετάβαση προς μια βιώσιμη οικονομία.